Vísir - 22.08.1975, Blaðsíða 6

6
Vlsir. Föstudagur 22. ágúst 1975
vísir
Útgefandi:
Ritstjóri:
Ritstjórnarfulltrúi:,
Auglýsingastjóri:
Auglýsingar:
Afgreiösla:
Ritstjórn:
Reykjaprent hf.
Þorsteinn Pálsson
Haukur Helgason
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 44. Siinar 11660 86611
Hverfisgötu 44. Simi 86611
Siöumúla 14. Simi 86611. 7 linur
Á réttri leið
Vorið 1974 stóðu miklar deilur um það, hyernig
komið væri efnahagsmálum þjóðarinnar. Þær
þrætur um staðreyndir stóðu ekki einvörðungu
milli stjórnar og stjórnarandstöðu, heldur miklu
fremur á milli stjórnarflokkanna innbyrðis. Al-
þýðubandalagið taldi heppilegast að biðla til
kjósenda með þvi að látast ekki sjá nokkum
vanda. Þvi var jafnvel haldið fram, að hagur
þjóðarbúsins hefði aldrei verið betri en þá.
Framsóknarflokkurinn viðurkenndi þó undir
lok vinstristjórnartimabilsins, að verulegur
vandi væri á höndum. Það gefur augaleið, að
árangur af efnahagsstjórn hlýtur ávallt að vera
takmarkaður, þegar stjórnendurnir eru ósam-
mála um grundvallarstaðreyndir eins og raun
var á fyrir rúmu ári. Afleiðingar þessa sjónleiks
voru að sjálfsögðu i fullu samræmi við vinnu-
brögðin.
Það er ekki óvanalegt, að stjórnmálamenn séu
gagnrýndir fyrir að deila meir um staðreyndir
máls heldur en markmið og leiðir. Sjónleikurinn,
sem sviðsettur var i kringum fall vinstri
stjórnarinnar, var afar skýrt dæmi um þetta.
Með hliðs jón af þeim atburðum er fróðlegt að líta
á þær breytingar, sem orðið hafa i þessu efni.
Engum blandast hugur um, að það eru að veru-
legu leyti önnur viðhorf, sem nú móta umræður
stjórnmálamanna um efnahagsmál.
Þessar breyttu aðstæður eru fagnaðarefni út af
fyrir sig. Ýmsum kann þó finnast, að árangurinn
hafi ekki orðið sem skyldi. Ljóst er, að okkur hef-
ur ekki tekizt að draga úr verðbólguvextinun .
Það er mjög alvarleg staðreynd. Fram hjá hinu
er þó ekki unnt að horfa, að á þessum tima hefur
okkur lánazt að ná ýmsum öðrum markmiðum i
efnahagsmálum.
1 fyrsta lagi tókst með efnahagsaðgerðunum
fyrir tæpu ári að koma i veg fyrir stöðvun mikil-
vægra atvinnugreina, sem þá var fyrirsjáanleg.
Þá bentu likur til þess, að unnt yrði að haga mál-
um á þann veg, að verulega myndi draga úr verð-
bólgunni i lok þessa árs. Þær vonir brugðust með
versnandi viðskiptakjörum, þannig að gripa varð
til nýrrar gengisfellingar i febrúar.
En með þeim margþættu aðgerðum, sem beitt
hefur verið, hefur ekki einvörðungu tekizt að
tryggja fulla atvinnu og afstýra verkföllum, held-
ur hefur miðað i áttina einnig á öðrum sviðum.
Þannig virðist þróunin i gjaldeyrismálunum hag-
stæðari en áður, þó að þar sé enn við ramman
reip að draga.
Á mörgum sviðum hefur okkur tekizt að tak-
marka innflutning verulega, án þess að gripa til
hafta. Þannig hafa aðgerðir stjórnvalda leitt til
minnkandi bifreiðainnflutnings svo dæmi sé
nefnt. Með haftastefnu hefðum við siður en svo
komizt nær þessu takmarki. Haftahugmyndum
skaut hér upp kolli i byrjun þessa árs. 1 framhaldi
af þvi var reynt að takmarka gjaldeyriseyðslu
vegna hópferðalaga með nýjum haftareglum.
Þær hafa engan árangur borið og aðeins stuðlað
að óeðlilegri mismunun.
Með markvissum aðgerðum má þoka málum i
rétta átt. Fullljóst er þó, að hér er um svo hrika-
legan vanda að ræða, að talsverður timi mun liða
þar til við getum rétt úr kútnum á ný að óbreytt-
um ytri aðstæðum. En þrátt fyrir örðugleikana,
er við blasa, megum við ekki lita fram hjá þvi,
sem áunnizt hefur.
Telur reykingar
ekki beinan vald
að lungnakrabba

fmTT
6 é
Bretar hafa enn á ný
skorið upp herör gegn
reykingum og reiða að
þessu sinni hátt til höggs i
von um að geta — ef ekki
alveg gengið milli bols og
höfuðs á tóbaksnautninni,
þá að minnsta kosti —
dregið mjög úr þessum
óhei Isusa m lega lesti
mannanna.
En eftir langan undirbúning,
þar sem reykingaandstæðingar
hafa viðað að sér meira að segja
auglýsingaspjöldum frá ná-
grannalöndum, þar sem svipaðar
herferðir hafa verið farnar, fá
þeir þó óheppilegan mótbyr strax
i byrjun krossferðar sinnar.
Einn visindamanna þeirra, sem
nýtur töluverðrar viðurkenning-
ar, hefur leyft sér að draga i efa,
að vindlingareykingar séu aðal-
valdur lungnakrabba.
Philip Burch, prófessor við
læknadeild Leedsháskólans, held-
ur þvi nefnilega fram, að það,
sem valdi lungnakrabba, sé af
„gentiskum” toga spunnið. Vill
hann meina, að litningar, sem
kunni að hafa komið manninum
til að reykja, geti lika kveikt hið
lifshættulega krabbamein.
Hann var spurður, hvort þessi
kenning þýddi, að reykinga-
manni, sem hætti að reykja, væri
jafn hætt og áður við krabba-
meini? — ,,Já, með fullri virðingu
fyrir lungnakrabba, þá hlýtur
svarið að vera óhikað já,” sagði
prófessorinn i útvarpsviðtali
núna i vikunni.
Þessi skoðun hans er i algerri
mótsögn við rikjandi álit, sem
læknar hafa mótað, þar sem talið
er löngu sannað, að reykingar
valdi lungnakrabba. En Burch
prófessor lét brydda á efasemd-
um sinum fyrir átján mánuðum,
þar sem hann dró i efa niðurstöðu
læknaskýrslu frá 1971, en ,þar
var þvi slegið föstu, að vindlingar
væru krabbameinsvaldandi.
Þessar umræður vakna núna i
sömu mund, sem auglýsingar
hamra á þvi, að reykingamaður-
inn geti ekki vænzt velgengni i
starfinu, heppni eða að hann haldi
kyntöfrum sinum. Stjórnvöld
leggja fram skýrslur, sem ætla að
reykingar valdi um 50.000 ótima-
bærum dauðsföllum á ári.
En Burch prófessor gengur i
berhögg við þessar upplýsingar.
Hann reykir ekki sjálfur, en
byggir sinar skoðanir á dánartöl-
um og reykingaskýrslum. „Fyrir
nokkrum árum trúði ég þvi, að
sigarettur yllu krabbameini i
lungum. En ég komst að raun um,

Umsjón: GP
að niðurstöður athugana studdu
þetta ekki,” sagði hann i viðtali
við fréttamann Reuters.
Sem dæmi tekur hann, að út-
breiðsla tókbaksreykinga meðal
kvenna sé 30 árum á eftir körlum,
og aðeins hafi örfáar konur reykt
fyrir 1920. Samt sýni skýrslur, að
tiðni lungnakrabba meðal kvenna
aukist til jafns við lungnakrabba
hjá körlum, en þó að visu ögn
hægar. En hann segir, að þessa
þróun sé unnt að rekja allt aftur
til 1901, eða aftur til 20 ára áður en
konur byrja að reykja að ráði.
„Það er ekki hægt að visa á bug
sem óviðkomandi leitinni að
tengslum milli lungnakrabba og
reykinga,” segir prófessorinn.
Enn vitnar hann i niðurstöður
rannsókna, er sýni að tóbaksnotk
un hafi aukizt á timabilinu frá
1930 og til þessa dags — á sama
tima, sem rannsóknir leiddu i
ljós, að tilfellum færi fækkandi,
þar sem saman færu reykingar og
lungnakrabbi.
„Þetta og fleira grefur undan
þeirri skoðun, sem er nú rikjandi,
og flestir virðast vilja loka alveg
augunum fyrir þvi. Mér er það
óskiljanlegt, hvers vegna ekki
einu sinni tóbaksframleiðendur
taka það upp til umræðu,” sagði
Burch.
Einn af prófessorum Oxfordhá-
skóla, sir Richard Doll, sem átti
þátt i þvi að vekja athygli á skað-
semi reykinga fyrir tuttugu ár-
um, andmælir ákaft þessu áliti
Burch prófessors.
„Margar þær tölur, sem hann
bendir á, eru i rauninni alveg
merkingarlausar, og niðurstöður
hans eru kolrangar,” segir sir
Richard i viðtali við Reuter, sem
tekið var samdægurs og sjónar-
mið Burch prófessor komu á
framfæri i útvarpi BBC.
Hann segir, að þróun á tiðni
krabbameins i lungum kvenna,
sem Burfch bendi á, að sé svipuð
og hjá körlum (þótt konur reyki
minna), sé ekki hægt að miða við
upplýsingar frá þvi um aldamót. 1
rauninni sé naumast hægt að
ræða um þróun á tiðni þessa sjúk-
dóms. Að menn verði meira varir
við hann siðustu áratugina, stafi
af þvi, að menn hafa fundið upp
fullkomnari tæki, eins og rönt-
gengeislana, sem auðveldi þeim
að finna sjúkdóminn — og þá auð-
vitað jafn auðvelt hjá báðum
kynjum.
En sir Richard viðurkennir
þó ., að tiðni lungnakrabba hjá
konum hafi verið minni en hjá
körlum, þótt hún virðist nú auk-
ast.
Bruch prófessor vill ekki neita
þvi, að margt fólk sem reyki, deyi
úr lungnakrabba. En hann dregur
i efa, að annað leiði endilega hitt
af sér.
í hans augum eru litningar
mannslikamans, þessar örsmáu
eindir, sem stýra erfðaeiginleik-
um okkar, er gætu veitt svarið við
gátunni. Hann segir, að litning-
arnir, sem koma manneskjunni
til að reykja, standi i tengslum
við þá, sem örva krabbameins-
myndun. Ef þér er á annað borð
hætt við að freistast til að reykja,
er þér um leið hætt við krabba-
meini.
Og i þessari hugmynd hans
kemur m.a. fram, að sumir sjúk-
dómar standi i neikvæðum
tengslum við reykingar, hafi
manneskjan litr.inga, sem veiki
menn fyrir reykingafreisting-
unni, þá sé sömu manneskju
minna hætt við öðrum sjúkdóm-
um i staðinn, eða öllu heldur
minni hætta á, að hún hafi litn-
inga, sem örvi aðra sjúkdóma.
Þannig sé það t.d. með Parkin-
sons hrörnunarveikina. Hennar
gæti minna hjá þeim, sem reykja
mikið.