Tíminn - 13.10.1966, Side 7

ÞINGFRETTÍR
7
FIMMTUDAGUR 13. október 1966
Seðlabankanum skylt að tryggja
atvinnuvegunum nægt lánsfé
Þórarinn Þórarinsson flytur
þingsályktunartillögu ásamt Ingv-
ari Gíslasyni og Halldóri E. Sig-
urðssyni um að framfylgt verði
lögum um það ldutverk Seðla-
bankans að tryggja atvinnuvegun
um hæfilegt lansfé. Er tiilaga
þessi svoMjóðandi:
„Alþingi ályfetar að skora á
ríkisstjómina að hlutast til um,
að Seðlsíbanki fslands kappkosti
að fullnægja því hlutverM, sem
honum er ætteð í Iögum frá 24.
marz 1961, að vinna að því, að
framboð lánsfjár sé hæfilegt, mið
að við það, að „framleiðslugeta
atvinnuveganna sé hagnýtt á sem
fyllstan og hagkvæmastan háfct*.
í greinargerð segir:
f lögum um Seðlabanka fslands
frá 24. marz 1961, er honum ætl-
að það m.a. sem aðalhlutverk að
koma í veg fyrir, að atvinnuveg-
irnir búi við lánsfjárskort. 2. gr.
lagana Jiefst á þessa leið:
„Hlutverk' Seðlahanka íslands
er:
1. Að aqnast seðlaútgáfu og
vinna að því, að peningamagn í
umf-erð og framboð lánsfjár sé
Fundir voru í sameinuðu þingi
og báðum deödum í gær. Kjörið
var í fastanefndir þingsins. Þær
efu svo skipaðar:
í sameinuðu þingi.
Fjárveitinganefnd:
Jón Ámason, Halldór Ásgríms-
son, Óskar Levý, Jónas Péturs-
son, Halldór E. Sigurðsson, Geir
Gunnarsson, Matthías Bjarnason,
Birgir Finnsson, Ágúst Þorvaids-
son.
2. Utanríkismálanefnd:
Aðalmenn:
Sigurður Bjarnason, Hermann
Jónasson, Davíð Ólafsson, Matthias
Á. Matthiesen, Þórarinn Þórarins
son, Einar Olgeirsson, Gylfi Þ.
Gíslason.
Varamenn:
Þorvaldur G. Kristjánsson, Ólaf
ur Jóhannesson, Gunnar Gísla-
son, Guðlaugur Gíslason, Helgi
Bergs, Gils Guðmundsson, Bene-
dikt Gröndal.
3. Allsherjarnefnd:
Pétur Sigurðsson, Einar Ágústs
son, Matthías Bjarnason, Axel
Jónsson, Gísli Guðmundsson Ragn
ar Arnalds.
4. Þingfararkaupsnefnd:
Gunnar Gíslason, Halldór Ás-
grímsson, Jónas Pétursson, Jónas
G. Rafnar, Halldór E. Sigurðssoif,
Björn Jónsson, Jón Þorsteins-
son.
5. Kjörbréfancfnd:
Ólafur Jóhannesson, Matthías
Á. Mathiesen, Friðjón Skarphéð-
insson, Björn Fr. Björnsson, Al-
freð Gíslason, Auður Auðuns.
í efri deild.
1. Fjárhagsnefnd:
Ólafur Björnsson, Karl Kristj-
ánsson, Þorvaldur G. Kristjáns-
son, Sveinn Guðmundsson, Helgi
Bergs, Björn Jónsson, Jón Þor-
flteinsson.
hæfilegt miðað við það, að verðlag
haldist stöðugt og framleiðslugeta
atvinnuveganna sé hagnýtt á sem
fyllstan og hagkvæmastan hátt.“
Það er kunnara en rekja þurfi,
að atvinnuvegir landsins búa við
stórfelldasta lánsfjárskort, og
stendur hann framar öðru í vegi
þess, að framleiðslugeta þeirra „sé
’hagnýtt á sem fyllstan og hag-
kvæmastan hátt“.
Bjorn Fr. Bjömsson, Helgi
Bergs ,Ólaf*r Jóhannesson, og
Ingvar Gíslason flytja í samein-
uðu þingi tillögu um athugun á
breyttri liéraðsdómaskipan. Til-
lagan er svoliljóðandi:
„Alþingi ályktar að fela ríkis-
stjórninni að skipa á árinu 1966,
5 manna nefnd til þess að kanna,
hvort eigi sé rétt að breyta hér-
aðsdómaskipan í landinu með það
fyrir augum m.a. að stækka veru-
lega umdæmi dómstóla og dóm-
2. Samgöngumálanefnd:
Bjartmar Guðmundsson, Páll
Þorsteinsson, Jón Árnason, Sigurð
ur Ó. Ólafsson, Ásgeir Bjarnason,
Björn Jónsson, Jón Þorsteinsson.
3. Landbúnaðarnefnd:
Bjartmar Guðmundssom Ásgeir
Bjarnason, Sigurður Ó. Ólafsson,
Jón Árnason, Páll Þorsteinsson,
Björn Jónsson, Jón Þorsteinsson.
4. Sjávarútvegsnefnd:
Jón Árnason, Helgi Bergs, Þor-
valdur G. Kristjánsson, Sveinn
Guðmundsson, Ólafur Jóhannes-
son, Gils Guðmundsson, Friðjón
Skarphéðinsson.
5. Iðnaðamefnd:
Þorvaldur G. Kristjánsson, Her-
mann Jónasson, Auður Auðuns,
Sveinn Guðmundsson, Helgi Bergs
Gils Guðmundsson, Friðjón Skarp
héðinsson.
6. Heilbrigðis- og félagsmála-
nefnd:
Auður Auðuns, Karl Kristjáns-
son, Þorvaldur G. Kristjánsson,
Bjartmar Guðmundsson, Ásgeir
Bjarnason, Alfreð Gíslason, Frið-
jón Skarphéðinsson.
7. Menntamálanefnd:
Auður Auðuns, Páll Þorsteins-
son, Ólafur Björnsson, Bjartmar
Guðmundsson, Karl Kristjáns-
son, Gils Guðmundsson, Jón Þor-
steinsson.
8. Allsherjarnefnd:
Ólafur Björnsson, Ólafur Jó-
hannesson, Sigurður Ó. Ólafsson,
Sveinn Guðmundsson, Hermann
Jónasson, Alfreð Gíslason, Frið-
jón Skarphéðinsson.
í neðri deild.
1. Fjárhagsnefnd:
Davíð Ólafsson, Skúli Guðmunds
son, Matthías Á. Mathiesen, Jónas
G. Rafnar, Einar Ágústsson, Lúð-
vík Jósefsson, Sigurður Ingimund
arson.
Þessi mikli lánsfjárskortur at-
vinnuveganna stafar ekki af því,
að lánsfé vanti, heldur hinu, að
ríflegur hluti sparifjárins hefur
verið frystur í Seðlabanka íslands.
Seðlabanka íslands er því vel
mögulegt að fullnægja miklu bet-
ur en nú á sér stað því hlutverki
sínu að vinna að því, að framboð
lánsfjár sé hæfilegt, miðað við það
„að framleiðslugeta atvinnuveg-
endum verði yfirleitt eigi fengin
önnur störf en þau, sem varða
dómsmál.
Nefndin skal þannig skipuð, að
I-Iæstiréttur, lagadeild Háskólans
Dómarafélag íslands og Lögmanna
félag íslands tilnefni einn mann
hver aðili. Ríkisstjórnin skipi
fimmta manninn og sé hann for
maður nefndarinnar.
Kostnaður við framkvæmd til-
lögunnar greiðist úr ríkissjóði.
2. Samgöngumálanefnd:
Sigurður Bjarnason, Björn Páls
son, Guðlaugur Gíslason, Sigurður
Ágústsson, Sigurvin Einarsson,
Ragnar Arnalds, Benedikt Grön-
dal.
3. Landbúnaðarnefnd:
Gunnar Gíslason, Gísli Guð-
mundsson, Jónas Pétursson, Sverr
ir Júlíusson, Björn Pálsson, Hanni
bal Valdimarsson, Benedikt Grön
dal.
4. Sjávarútvegsnefnd:
Sverrir Júlíusson, Ingvar Gisia-
son, Pétur Sigurðsson, Guðlaugur
Gíslason, Jón Skaftason, Lúðvík
Jósefsson, Birgir Finnsson.
5. Iðnaðarnefnd:
Jónas G. Rafnar, Þórarinn Þór-
arinsson, Sigurður Ágústsson, Matt
hías Á. Mathiesen, Gísli Guðmunds
son, Eðvarð Sigðursson, Sigurður
Ingimundarson.
6. Heilbrigðis- og félagsmálanefnd
Matthjas Bjarnason, Jón Skafta
son, Guðlaugur Gíslason, Axel
Jónsson, Björn Fr. Björnsson,
Hannibal Valdimarsson, Birgir
Finnsson.
7. Menntamálanefnd:
Gunnar Gíslason, Sigurvin Ein-
arson, Guðlaugur Gíslason, Ax-
el Jónsson, Ingvar Gíslason, Ein-
ar Olgeirsson, Benedikt Gröndal.
8. Allslierjarncfnd:
Óskar Levy, Björn Fr. Björnss
son, Matthías Bjarnason, Pétur
Sigurðsson, Skúli Guðmundsson.
Ragnar Arnalds, Birgir Finns-
son.
NÝ MÁL
Ríkisstjórnin lagði í gær fram
tvö frumvörp. Frumvarp um fá
vitastofnanir og frumvarp um veit
ingu ríkisborgararéttar.
anna sé hagnýtt á sem fyllstan
og hagkvæmastan hátt.“ Það er því
meira en ærin ástæða til þess fyrir
Alþingi að beina athygli ríkis-
stjórnar og bankastjórnar að
þessu hlutverki bankans.
Rétt er að geta þess, að spsri-
fjárfrystingin hefur stundum ver-
ið rökstudd með því, að hún
stuðli að því að halda verðlagi
í greinargerð segir:
í þjóðfélögum, sem búa við rétt
arfar, bundið vestrænum réttar-
reglum og réttarvitund, þykir eigi
fara vel saman, að dómendur
hafi einnig á hendi umsvifamikil
umboðsstörf. Af þeirri sök hefur
stefnan þar verið sú að draga
sem mest úr hendi dómenda 'jm-
boðsleg embættisstörf og búa
þannig að dómsmálum, að þeir
hafi sem óháðasta og traustasta
aðstöðu við úrlausn dómsmála.
Enginn vafi sýnist leika á því,
að tími sé til þess kominn að
íhuga, hvort ekki sé rétt, að hér
á landi einnig verði þessari stefnu
haldið fram og unnið að þvj að
færa héraðsdómaskipan okkar til
þess vegar, að dómendur hafi eigi
lá hendi umboðsstörf nema þá
að óverulegu leyti.
Þegar hinu forna bæjarfógeta-
embætti Reykjavíkur var skipt ár-
ið 1917, var skipting starfa þess
m.a. á þá leið, að skilja dómsstörf
frá umboðsstörfum, og enn frek
ar við síðari breytingar á dóma-
skipan þar. Var hið gamla embætti
orðið ærið annasamt og breyting
talin mjög aðkallandi. Um mörg
bæjarfógeta- og sýslumannsemb-
ætti mun mega segja, að líka
gegni í dag.
Því er af ýmsum haldið fram,
að hin ólíku, en margþættu störf
dómenda veiki fremur traust það,
sem öllum ber saman um að dóm
stólar þurfi að búa við af almenn-
ings hálfu. Það valdi einnig dóm-
endum ýmsum vandkvæðum oft
og tíðum að sinna, svo sem þeir
bezt vildu, hinum mikilvægasta
og viðkvæmasta hluta starf-
ans, meðferð og afgreiðslu dóms-
mála. Hin daglega önn í fjárhags-
málefnum embættanna og öðrum
umboðsstörfum hlýtur vissulega að
gera erfitt um vik. Þess ber þó
að geta, og leggja áherzlu á, að
ekki er um að efast, enda fullvíst,
að dómsmál hafi að jafnaði farið
vel úr hendi þessum embættis-
mönnum. En það verður ekki þakk
að eðlilegri eða hentugri aðstöðu,
síður en svo, heldur dómendum
sjálfum, sem hafa verið sér með-
vitandi um ábyrgðarmikið starf,
og unnið það af fullri kostgæfni
og beztu þekkingu.
Hin vandasama undirbúnings-
vinna, sem meðferð dómsmála
krefst, er alloft, e.t.v. oftast unn-
in, þegar venjulegum starfstíma
er lokið. Dómendum, sem eigi
hafa að staðaldri til meðferðar
dómsmál, hlýtur ætíð að vera
vandi á höndum, þegar meiri hátt
ar mál ber að. Kennir þá auð-
vitað skorts á æfingu í dómsstörf-
um og nauðsynlegu tómi til lest-
urs bóka og annarrar athugunar
um málsefni. Hér þarf mikillar
sérhæfingar við. Þessu munu dóm-
endur sjálfir kunnugastir og gerst
vita.
stöðugu. Reynslan hefur hins veg
ar sýnt, að verðþensla hefur aldr-
ei verið meiri en síðan frysting-
in kom til sögunnar, og hefur
hún því bersýnilega engan árang-
ur borið á þvf sviði. Hins vegar
hefur hún orsakað þann lánsfjár-
skort, sem stendur auknum af-
kðstum og aukinni framleiðslu at-
vinnuveganna meira fyrir þrifum
en nokkuð annað“
Ilin margvíslegu umhoðsstarfa-
umsvif embættanna leiða að sjálf-
sögðu til hvers konar viðskipta
við íbúa umdæmisins, sem lítt
kunna að samrýmast skiptum dóm
anda við sömu aðila síðar í dóms-
máli. Margir líta svo á að dómend
ur eigi að vera utan við átök og
erjur stjórnmála og félagsmála-
starfs yfirleitt. Það sé bæði emb-
bætti og málsaðilum fyrir beztu.
Að vísu verður það engan veginn
talið, að slíkt hafi komið að sök.
En þó mætti e.t.v. segja, að mörg
um dómanda, sem staðið hefur
frammi í félagsmálabaráttu, hafi
það eigi allténd verið leikur einn
að sigla milli skers og báru. Hefur
þá mestu varðað, að dómendur
hafa verið þeim kostum búnir yf
irleitt, að til góðs hefur leitt án
árekstra.
í stjórnarskrá okkar er í 34.
gr. ákvæði þess efnis, að þeir dóm
endur, sem ekki hafa umboðs-
störf á hendi, séu ekki kjörgeng-
ir við alþingiskosningar. Dómend
ur í Hæstarétti munu vera einir
dómenda, sem falla undir þetta
ákvæði stjórnarskrárinnar.
Sú leið, sem ætla mætti að fara
bæri, ef í þá stefnu yrði haldið,
sem hér er vikið að, er sú að
stækka umdæmi dómstóla að
miklum mun.
Við flm. till. teljum, að með
slíkri breytingu, vandlega athug-
aðri, með hliðsjón af aðstöðu,
imætti enn auka á réttaröryggi og
dómsmálaþjónusta yrði fullkomn-
ari og traustari á ýmsa lund.
Mætti þá jafnframt gera gangskör
að því að búa á allan hátt sem
bezt að embættum dómenda og
meir við hæfi dómsvaldsins, sem
vissulega er einn mikilvægasti þátt
ur ríkisvaldsins, og ætti iafnan
að vera sem óháðast öðrum grein
um þess.
Hér hefur í stórum dráttum, að
dómi okkar flm. verið hreyft mik-
ilsverðu málefni, sem ber að veita
verðskuldaða athygli. Hitt er á að
líta, að sinn tíma hlýtur að taka
að virða hin fjölmörgu atriði,
sem til greina koma, svo að
vinna megi sem bezt að og affara-
sælli lausn náð.
Verði breytingar talin þörf, ber
að vanda ,svo sem auðið er, til
hennar og gæta þess vel, að hags-
munum þjóðfélagsins og réttar-
skipan verði sem tryggilegast
borgið.
I^rir því leggjum við flm. til
á þessu stigi, að hinum færustu
mönnum verði fenginn sá vandi
til úriausnar að segja rökstutt
álit sitt um það, hvort breyta skuli
um stefnu í þessum efnum, og
síðan, er sú verður skoðun þeirra,
hverjar leiðir í skipan dómsmála
þættu eðlilegastar og hagkvæmast
ar.“ '’-T .... tu ..
Kosið í fastanef ndir
Breyta þarf dómaskipan