Vísir - 29.10.1975, Side 9

VtSIR. Miðvikudagur 29. október 1975.
9
hæstaréttar, sem gæti komist að
annarri niðurstöðu en undir-
rétturinn.
Hverjar eru heimildir
skattyfirvalda?
Mál það, sem hér hefur verið
gert að umræðuefni, snýst um
heimildir skattyfirvalda til að
breyta álagningu opinberra
gjalda eftirá, þ.e.a.s. eftir að
skattur hefur verið á lagður i
upphafi á grundvelli framtals
gjaldanda og án þess að fyrir
skattyfirvöldum liggi nýjar
upplýsingar, sem bendi til þess
að rangt hafi verið fram talið.
Spurning er um, hvort skattyfir-
völdum sé jafnan heimilt þegar
þeim sýnist svo, að breyta mati
sinu á efnisatriðum skattfram-
tals, án þess að ný gögn liggi
fyrir. Niðurstöður sinar i mál-
inu, sem hér hefur verið rætt,
orðar dómarinn þannig, að
gerðarbeiðendur hafi ekki ,,rök-
stutt” nægilega staðhæfingar
sinar um að framtal gerðar-
beiðanda væri ekki nægilega
traust til að skattlagning yrði á
þvi byggð. Hér er auðvitað um
það að ræða, að skattyfirvöldin
eru talin hafa sönnunarbyrðina
fyrir þvi, að gjaldandi hafi talið
rangt fram. Og það leiðir hug-
ann ennfremur að spurningunni
um, hvort skattyfirvöldunum sé
nægilegt að færa fram gögn,
sem þeim voru tiltæk, þegar
skattur var á lagður i upphafi,
jafnvel þó slik gögn teldust
sanna að framtal hefði verið of
lágt. Eða m.ö.o., hvort gjald-
andi eigi að bera áhættuna af
þvi, að skattstjóra verði á mis-
tök við álagningu.
Lagaákvæðin
Þau lagaákvæði, sem hér
skipta máli eru 37., 38. og 4.
mgr. 42. gr. laganna um tekju-
skatt og eignarskatt. í 37. gr.
segir m.a.:
„Þegar framtalsfrestur er
liðinn, skal skattstjóri leggja
tekjuskatt og/eða eignarskatt á
gjaldanda samkvæmt framtali
hans. Þó skal skattstjóri leið-
rétta augljósar reiknings-
skekkjur i framtali svo og ein-
staka liði, ef þeir eru i ósam-
ræmi við gildandi lög og' fyrir-
mæli. Ennfremur er skattstjóra
heimilt að leiðrétta einstaka
liði, ef telja má, að óyggjandi
upplýsingar séu fyrir hendi, en
gera skal skattþegni strax við-
vart um slikar breytingar. Nú
er framtalsskýrsla eða einstak-
ir liðir hennar ófullnægjandi, ó-
glögg eða tortryggileg eða
skattstjóri telur þurfa nánari
skýringar á einhverju atriði, og
skal hann þá skora á framtelj-
anda áð láta i té skýringar eða
gögn, er á skortir, innan ákveð-
ins tima, og er framfeljanda
skylt að verða við áskorun
skattstjóra. Ef skattstjóri fær
fullnægjandi svar, leggur hann
skatt á samkvæmt framtali og
framkomnum skýringum, sbr.
þó 47. gr. Fáist eigi fullnægjandi
svar, skal skattstjóri áætla tekj-
ur og eign skattþegns eftir bestu
vitund og ákveða skatta hans i
samræmi við þá áætlun, sbr. þó
einnig 47. gr.”
I 47. gr., sem þarna er visað
til, eru heimildir fyrir skatt-
stjóra til að bæta tilteknum
prósentum við tekjur eða eign,
sem skattþegn kann að hafa
undanfellt i framtali sinu.
Skipta’ þær ekki máli hér.
t 38. gr. segir m.a.:
„Hver sá, sem skýrt hefur frá
tekjum sinum eða eignum lægri
en vera ber og þvi greitt minni
skatt en honum ber skylda til,
skal greiða eftir á skattupphæð
þá, sem undan var dregin. Þó
skal eigi reikna skatt gjaldanda
að nýju lengra aftur i timann en
6 ár.”
Loks segir i 4. mgr. 42. gr.:
„Nú telur rikisskattstjóri á-
stæðu til að breyta ályktun
skattstjóra um skattákvörðun
samkvæmt lögum þessum, enda
séu uppfyllt skilyrði 38. gr„ ef
um hækkun er að ræða, eða öðr-
um lögum um skatta og gjöld,
sem lögð eru á af skattstjórum,
og getur hann þá gert gjald-
þegni skatt að nýju. Heimilt er
gjaldanda að kæra slika álagn-
ingu til rikisskattanefndar eftir
reglum 41. gr.”
Skattstjóra ber að
sanna að framtal
sé rangt
Af framangreindum lagaá-
kvæðum virðist vera ljóst, að
skattstjóra beri, áður en hann
leggur skatt á i upphafi, að afla
frekari gagna um tekjur eða
eignir, ef hann tortryggir fram-
tal gjaldanda (37. gr.). Eftir að
skattur hefur verið á lagður,
virðist skattstjóri ekki geta
breytt skatti gjaldanda i óhag,
nema skilyrðum 38. gr. sé full-
nægt, þ.e. að gjaldandi hafi
skýrt frá tekjum sinum eða
eignum lægri en vera ber, og
hefur þá skattstjóri sönnunar-
byrðina fyrir þvi, að rangt hafi
verið fram talið. Ekki er gott að
fullyrða um, hvernig á yrði litið,
ef skattstjóri færði þessa sönnun
með gögnum, sem honum voru
tiltæk viðupphaflega álagningu,
þannig að mistökum hans væri
um að kenna, að álagning
reyndist of lág i upphafi. Skv.
orðalagi 38. gr. gæti honum þó
virst heimilt að hækka álagn-
ingu, þegar svona stendur á. A
hinn bóginn er ljóst, að skatt-
stjóra er ekki skv. 38. gr. heim-
ilt að leggja viðbótarskatt á
gjaldanda, þegar svo er ástatt,
að framtal hefur verið rétt, en
mistökum skattstjóra um það
að kenna, að álagning varð of
lág.
Um heimildir rikisskattstjóra
til breytinga á skattákvörðun-
um skattstjóra, er i 4. mgr. 42.
gr. gert ráð fyrir, að skilyrðum
38. gr. þurfi að vera fullnægt til
að rikisskattstjóra sé heimilt að
gera slikar breytingar. Athuga-
semdirnar hér að framan um
þýðingu 38. gr. eiga þvi að sinu
leyti einnig við um þetta.
Niöurstöður
Niðurstöður minar eru þvi
þær, að skattyfirvöldum sé ekki
heimilt að breyta upphaflegri á-
lagningu gjaldanda i óhag,
nema sannað sé, að rangt hafi
verið talið fram i upphafi. Sönn-
unarbyrðin um að svo hafi verið
hvilir á skattyfirvöldum. Skatt-
stjóri hefur á hinn bóginn miklu
rýmri heimildir til að meta
sannleiksgildi framtala, áður en
skattúr er á lagður i upphafi.
Hitt er svo annáð mál, að mat
skattstjóra á sannleiksgildi
framtals, getur að sjálfsögðu
orðið tilefni til þess að gjald-
andi, sem á sig teldi hallað, gæti
kært slika skattákvörðun eftir
venjulegum reglum.
(Stuðst hefur verið að nokkru
við ritgerð prófessors Jónatans
Þórmundssonar „Viðurlög við
skattlagabrotum og skattlagn-
ing eftir á” i Timariti lögfræð-
inga 2. hefti 1973).
Jón Steinar Gunnlaugsson hdl.
SVA.ÐAMÓT i SKÁK
Y) OKV0MR - «. NíJV-

VINNINOURt
KrR«v* -
OHEWíV M.'uí>VtM8K vttö «.
Umfetð iS
SEM HAÞPDRA.TT1SMIDI
GILDIK

HJDLBARDflSflLAH
BORGARTÚNI 24 - SÍMI 14925 - PÓSTHÓLF 5169
Tafltótag Reykjavíkur
Skéksamband lslands
Nýir
snjóhjólbarðar
Hollenskir
heilsólaðir
snjóhjólbarðar
Skákáhugamenn
Frímerkjasafnarar
Númeruð umslög með teikningum eftir
Halldór Pétursson og stimpli svæðamóts-
ins i skák til sölu i söludeild svæðamótsins.
Sendum i póstkröfu um land allt.
Ath. aðeins 1000 umslög útgefin af hverri
tegund.
Aögöngumiðinn að svæðamótinu gildir
sem happdrættismiði. Vinningar: Flugfar
til Kaupmannahafnar og heim með
Flugleiðum.