Vísir - 19.11.1975, Síða 8

8
Miðvikudagur 19. nóvember 1975. VISIR
VÍSIR
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Davið Guðmundsson
Ritstjóri og ábm: Þorsteinn Pálsson
Ritstjóri frétta: Árni Gunnarsson
Fréttastjóri erl. frétta: Guðmundur Pétursson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Slmar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 44. Sími 86611
Ritstjórn: Siðumúla 14. simi 86611. 7 linur
Áskriftargjaid 800 kr. á mánuði innaniands.
1 lausasölu 40 kr. eintakið. Blaðaprent hf.
Verðbólgan á undanhaldi
Fyrr á þessu ári komu fram alvarlegar hugmynd-
ir um að endurvekja haftakerfið. Ýmsir töldu það
einu færu leiðina út úr þeim efnahagsvanda, sem
þjóðin hefur glimt við. Við höfum eytt um efni fram
og þá sýnist það i fljótu bragði vera einföld leið að
takmarka innflutning með sérstökum haftareglum.
Reynslan hefur þó sýnt, að slikar aðgerðir bera
takmarkaðan árangur og leiða ávallt til mismunun-
ar og spillingar i viðskiptaháttum. Við getum með
almennum efnahagsráðstöfunum náð nauðsynleg-
um markmiðum á heilbrigðum viðskiptagrundvelli.
Þetta hefur verið gert með þeim árangri, að inn-
flutningur hefur minnkað um 17%.
Það eru ýmsir aðrir þættir i þjóðarbúskapnum,
sem valda alvarlegri hættu. Seðlabankinn hefur
greint frá þvi, að hún sé fyrst og fremst fólgin i hin-
um gifurlega greiðsluhalla við útlönd og sivaxandi
skuldabyrði, sem honum fylgir. Þannig er reiknað
með að viðskiptahallinn verði um 6000 millj. krón-
um meiri en búist var við i ársbyrjun. Við þessar
aðstæður byggist gjaldeyrisvarasjóðurinn einvörð-
ungu á erlendum lánum.
Þetta gerist þrátt fyrir minnkun almenns inn-
flutnings. Hér kemur m.a. til, að kaupmáttur út-
flutningstekna hefur haldið áfram að rýrna og er nú
um 32% minni en fyrri hluta árs 1974. Þá hefur
stjórnvöldum mistekist að halda rikisútgjöldum,
opinberum framkvæmdum og fjárfestingarlánum i
skefjum eins og að var stefnt. Fyrir atfylgi hags-
munahópanna hafa bönd aðhaldsstefnunnar ekki
haldið á öllum sviðum.
Á þessu ári hafa verið i gildi útlánatakmarkanir i
viðskiptabönkunum. Þessar aðgerðir hafa borið
árangur. Atvinnufyrirtækin hafa orðið að aðlaga sig
þessum breyttu aðstæðum. Þessa aðhalds hefur
hins vegar ekki orðið nægjanlega vart af opinberri
hálfu. Fyrirsjáanlegur er verulegur halli á rikis-
sjóði á þessu ári. Fjárfestingalánasjóðirnir hafa
engan veginn fylgt aðhaldsstefnunni sem skyldi.
Með fjárlagafrumvarpi þvi, sem nú liggur fyrir
Alþingi, hefur hins vegar verið lagður nýr grund-
völlur að aðhaldsstefnu i rikisfjármálum. Á miklu
veltur að henni verði nú fylgt fram af fullri einurð.
Seðlabankinn lýsti yfir þvi fyrr á þessu ári, að frek-
ari yfirdráttarásælni rikissjóðs myndi þrengja
mjög lánamöguleika til framleiðsluatvinnuveg-
anna.
Þetta var mjög alvarleg aðvörun og nú hefur
bankastjórn Seðlabankans greint frá þvi, að svig-
rúmið til þess að mæta nýjum áföllum með frekari
lántökum sé á þrotum. Ef vinna á bug á erfiðleikun-
um má þvi hvergi vikja frá þeirri aðhaldsstefnu,
sem nú hefur verið mörkuð.
Engum vafa er undirorpið að það verður þrautin
þyngri fyrir fjármálaráðherra að fylgja aðhalds-
stefnunni fram. Timinn til nauðsynlegra laga-
breytinga er orðinn knappur og yfirboðin munu
sjálfsagt freista þingmanna nú.sem fyrr.
Þá er það ein meginforsenda árangurs á þessu
sviði, að kjarasamningar fari ekki úr böndunum.
Óraunhæfar launahækkanir nú geta aðeins leitt til
enn alvarlegri kjaraskerðingar en þegar er orðin.
Það þarf almennan skilning og stuðning við að-
haldsaðgerðir. Verðbólgan er á undanhaldi. Við
verðum að halda sókninni áfram.
Umsjón: GP
m mm
Úr flóttamannabúðum Kýpur-tyrkja, sem nú eru flestar niðurlagðar, þvi tyrkirnir eru nær allir komnir
norður yfir til sambandsrikisins.
Tyrkneska hernáms-
svæðið á norðurhluta
Kýpur, sem tyrkir
náðu á sitt vald i inn-
rásinni i fyrra, hefur
með timanum orðið
nánast óháð hinum
griska hluta eyjarinn-
ar.
Þegar Rauf Denk-
tash, leiðtogi Kýp-
ur-tyrkja, hótar að
lýsa einhliða yfir sjálf-
stæði þessa eyjahluta,
þá væri það einungis
opinber stimpill á
raunsannan veruleika.
Þessu hefur þó Denktash heit-
ið, ef yfirstandandi umræð
ur Sameinuðu þjóðanna leiða til
einhverrar einhliða ályktunar
um patentlausn á vandamálinu,
þar sem tyrkneski hlutinn yrði
borinn ráðum.
Þessi opinberi stimpill yrði þó
rétt meira en punkturinn yfir
i-ið. Það væri lokaskrefið til að
skilja endanlega i sundur milli
þjóðarbrotanna, og mundi al-
gjörlega slita upp siðasta stráið,
sem vonir um pólitiskar sættir
milli Tyrklands, Grikklands og
Kýpur-tyrkja og Kýpur-grikkja
hanga i.
En það mundi litlu eða engu
breyta i dagfari fólks á Kýpur.
Tyrkneski hlutinn hefur hvort
eð er lotið eigin stjórn, siðan lýst
var yfir stofnun sambandsrikis
þar i febríiar, og hefur sina eigin
löggjafasamkomu, sin eigin
ráðuneyti, sinn eigin hæstarétt
og eigin borgaralega þjónustu.
Oll þessi embætti starfa án
nokkurra tengsla eða samráða
við stjórn Makariosar erki-
biskups og forseta.
Kýpur-tyrkir hafa meira að
segja bhið svo um hnhtana með
atkvæðagreiðslu 'a löggjafa-
samkomu sinni i september i
haust, að Denktash getur fyrir-
varalaust lýst opinberlega yfir
sjálfstæði eyjahlutans, þegar
honum sjálfum sýnist. — Rétt
eins og þegar undirritað er
vixilblað með ákveðinni upp-
hæð, en dagsetningarnar látnar
vera óíitfylltar fyrir Denktash
til ákvörðunar.
Undir þvi sem gerist hjá
Sameinuðu þjóðunum er það
komið, hvort Denktash framsel-
ur svo þennan vixil.
Það minnir á peningamálin,
en þannig er komið, að tyrk-
neska liran hefur þegar leyst af
hólmi Kýpur-pundið sem gjald-
miðil á tyrkneska hlutanum.
Kýpur-tyrkir hafa meira að
segja þegar gefið út sin eigin
frimerki. Þeir hafa lika sína
eigin skráningu ökutækja.
Sambandsrikið hefur þegar
byrjað visi að einskonar utan-
rikisþjónustu og opnað skrif-
stofur i þrem tyrkneskum borg-
um og nokkrum evrópskum
höfuðborgum. Denktash hefur
farið i nokkrar „opinberar
heimsóknir” til míihammeðs-
trbarlanda 'a undanförnum
þrem mánuðum.
Menn sjá af þvi, að Kýp-
ur-tyrkjum er full alvara.
Flestir Kýpur-tyrkir eru
komnir til norðurhluta eyjar-
innar, og fáir eftir orðnir
annarsstaðar á eyjunni. Sumir
fengu að fara með samþykki
griska hlutans, en aðrir tóku
áhættunni af þvi að þreifa sig
áfram yfir jarðsprengjusvæðin,
sem liggja með vopnahléslin-
unni. Hinir sem efni höfðu á þvi
mtituðu einfaldlega embættis-
mönnum Kýpur-grikkja til
þess að flytja sig i bilum og bát-
um til norðurhlutans.
I janúar s.l. voru 10.000
fluttir af bretum frá Paramali
flóttamannabúðunum i Akro-
tiri-herstöðinni og þeir Kýp-
ur-tyrkir, sem eftir voru fyrir
sunnan, fóru fyrir tiu vikum
norðurá bóginn eftir samkomu-
lag sem gert var milli deiluaðil-
anna i ágúst.
Vopnahléslinan er mest áber-
andi votturinn um aðskilnað
eyjahlutanna, norðurs frá suðri.
Dagleg umferð þar yfir er mjög
takmörkuð. Áður fengu blaða-
menn, kaupsýsluhéðnar, sem
erindi áttu að reka, eða fasteig-
endur og fleiri, sem leyfi fengu,
að ferðast þarna nokkuð frjáls-
lega á milli. Nú fara naumast
aðrir yfir, en starfsmenn Sam-
einuðu þjóðanna, Rauða kross-
ins (eöa hálfmánans) og dipló-
matar.
Kýpur-tyrkir segja sjálfir að
þessi höft á ferðafrelsi eyja-
skeggja séu viðbrögð þeirra við
morðum á tveim tyrkneskum
ambassadorum i Evrópu i sið-
asta mánuði.
Kæmi til fullkominnar sjálf-
stæðisyfirlýsingar er viðbúið, að
þessi litla umferð, sem nú er yf-
ir vopnahléslinuna, leggðist
alveg af. Diplómatar mundu
ekki eiga greiðan aðgang að
tyrkneska hlutanum, ef stjórn
þeirra viðurkenndi ekki hið
sjálfstæða nýja riki.
Menn bera nokkurn kviðboga
fyrir þeim 8,000 Kýpur-grikkj-
um, 300 evrópumönnum og 900
kristnum aröbum, sem búa á
norðurhlutanum, ef það örlaga-
skref yrði stigið.
Dagleg umferð yfir vopnahléslinuna er mjög tákmörkuð, og naum-
ast aðrir en starfsmenn Sameinuðu þjóðanna, eða Rauða krossins,
sem fá yfir að fara. Hér sjást tyrkneskir hermenn leita i bifreið
kaþólsks prests á leið norður á bóginn.