Vísir - 20.12.1975, Blaðsíða 8

g Laugardagur 20. desember 1975.
VlSIR
Ctgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Daviö Guömundsson
Ritstjóri og ábm: Þorsteinn Pálsson
Ritstjóri frétta: Arni Gunnarsson
Fréttastjóri^rl. frétta: Guömundur Pétursson
Auglýsingastjóri: Skúii G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44xSimar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Siöumúla 14. simi 86611. 7 linur
Askriftargjald 800 kr. á mánuöi innanlands.
1 lausasöfu 40 kr. eintakiö. Blaöaprent hf.
Frjáls útvarpsrekstur
Rikisvaldið hefur hér eins og viða annars staðar
haft einokun á rekstri útvarps og sjónvarps. Þetta
eru áhrifamiklir fjölmiðlar, ekki sist sjónvarpið, og
rikisvaldið hefur ekki fram til þessa þorað að sleppa
af þeim hendinni. Nú er kominn timi til að brjóta
þessa menningarlegu einokunarstefnu á bak aftur.
Að visu er ekki unnt að fella útvarps- og sjón-
varpsrekstur undir einn hatt, þegar rætt er um
frjálsa fjölmiðlun. Sjónvarpsrekstur er þess eðlis,
að ekki er ástæða til þess á þessu stigi að ræða um,
að hann verði gefinnfrjáls. öðru máli gegnir um út-
varpsrekstur. 1 þvi efni er kominn timi til að rjúfa
fjötra rikiseinokunarinnar.
Málsvarar rikiseinokunarinnar hafa alla jafnan
haldið þvi fram, að útvarpsrekstur væri svo dýr, að
ógerlegt væri að gefa hann frjálsan af þeim sökum.
Með þvi móti væri verið að gefa fjársterkum aðilum
of mikil forréttindi. Hugsanlegt er, að þetta hafi
verið gild rök á sinum tima. En það er þá löngu liðin
saga.
Nú má setja á fót útvarpsstöð með litlum til-
kostnaði. Það er á færi hvers sem er að standa fyrir
slikum rekstri, bæði einstaklinga og félaga. Rekst-
urskostnaðurinn gæti verið brotabrot af útgáfu-
kostnaði dagblaðs.
Tjáningarfrelsið er einn af hornsteinum lýðræðis-
skipulagsins. Þjóðfélagið þarf einnig að viðurkenna
rétt manna til þess að koma á framfæri sjónarmið-
um sinum hugverkum eða öðru efni. Einn þáttur i
þvi er að gefa útvarpsrekstur frjálsan innan þeirra
marka, sem tæknilegar aðstæður leyfa.
Fjölmiðlun á eftir að taka miklum breytingum á
næstu árum. Nýjungar á þvi sviði koma til með að
valda straumhvörfum. Við verðum að varast mjög
allar tilhneigingar i þá átt að hneppa þá þróun i
fjötra rikiseinokunar, eins og nú verður vart sums
staðar erlendis.
Lengi hefur verið um það deilt, hvort útvarpsráði
hafi tekist að fara hinn gullna meðalveg milli ólikra
skoðana við mótun útvarpsdagskrár á hverjum
tima. Sjálfsagt verða menn seint á einu máli um
það. Ýmsir hafa talið óþarft að ræða um frjálst út-
varp, þar sem i útvarpsráði eigi sæti fulltrúar allra
stjórnmálaflokka og með þvi móti sé komið i veg
fyrir pólitiska misnotkun.
Á það er að lita I þessu sambandi, að krafan um
frjálst útvarp er engan veginn sprottin upp vegna
ágreinings um, hvort útvarpið hafi i gegnum tiðina
fylgt settum reglum um óhlutdrægni. Krafan um
frjálst útvarp byggist einfaldlega á þvi, að þessi
menningarlega einokun rikisins er óeðlileg og þjón-
ar engum tilgangi. Það er þvert á móti eðlilegt að
leyfa einstaklingum og samtökum þeirra að hafa
slika starfsemi með höndum. Það er eins eðlilegt og
þau sjálfsögðu mannréttindi að fá að skrifa og gefa
út blöð.
Stundum hefur verið á þaðminnst að létta einok-
uninni af i áföngum með þvi að heimila i fyrstu
landshlutaútvörp. Slikar hugmyndir eru góðra
gjalda verðar. í raun réttri er þó óþarfi að vera með
slikt hálfkák. Við eigum óhikað að stiga skrefið til
fulls og gefa útvarpsrekstur á íslandi frjálsan.
Kraumar í
pottinum
hjá frú
Bandara-
naike
Mjög bráðlega er
von á uppgjöri milli
forsætisráðherra Sri
Lanka, frú Sirimavo
Bandaranike og
trotskista. Það fylgir i
kjölfar einnar mestu
árásar, sem hún hefur
orðið fyrir síðan hún
tók við völdum árið
1970.
Trotskistum var vlsaö úr
samsteypustjórninn i i
september sl. Þeir hafa lýst
vantrausti á frú Bandaranaike
vegna misferlis I viöskiptum og
boriö fram tillögur þar aö lút-
andi.
Þeir segja aö frú
Bandaranaike, sonur hennar og
tvær dætur hafi selt þréttan
landskika á um 33,000 sterlings-
pund, rétt áður en lög nokkur
tóku gildi i ágúst 1972, sem
bönnuðu einstaklingum að
kaupa eða selja meira en 20
hektara lands.
Missir tœplega
völdin
Þeir eru fáir sem telja að
þessi vantraustsyfirlýsing verði
til þess að frú Bandaranaike
missi völd, en það gæti samt
skaðað hana við næstu
kosningar.
1 þinginu á flokkur hennar,
Frelsisflokkurinn, um 92 sæti,
sem nægir til að fella
vantraustið þegar hún verður
borin upp i þinginu á þorláks-
messu.
,,En hver sem örlög þessarar
vantrauststillögu verða, þá er
það augljóst að hún getur
skaðað frú Bandaranike i aug-
um almennings,” sagði einn
fréttaskýrandinn.
Stœrstu flokkarnir
styðja ekki
trotskista
Að visu hafa komið fram
ýmsar vantrauststillögur en
engri þeirra hefur áður verið
beint gegn frú Bandaranaike
persónulega.
Trotskistar eiga 14 fulltrúa á
þingi og njóta litils stuðnings
hinna stjórnarandstöðu-
flokkanna.
Þeir einu eru þeir tveir þing-
menn sem reknir voru úr flokki
frú Bandaranike og mynduðu
sinn eigin flokk. Þeir styðja
einnig vantraustið.
Stærsti stjórnarandstöðu-
flokkurinn er sameinaði þjóðar-
flokkurinn. Hann hefur 19sæti á
þingi, en þeir hafa ekki enn gert
það upp við sig, hvort þeir styðji
trotskista eða ekki.
En talsmenn flokksins hafa þó
fullyrt, að flokkurinn muni ekki
gera það, þar sem allar nánari
upplýsingar vanti um misferli
frú Bandaranaike i van-
trauststillögu trotskista.
Þriðji stærsti stjórnarand-
stöðuflokkurinn, Tamil-sam-
einingarflokkurinn, sem á
ellefu fulltrúa á þingi, mun
varla heldur styöja trotskista.
Frú Bandaranaike otar óspart
sinum tota.
En þótt Tamilílokknum sé
einnig i nöp við frú Bandaranike
— þeir saka hana um að hafa
gert Tamilmælandi ibúa
landsins að annarsflokks borg-
urum með stjórnarskránni frá
1972 — munu þeir liklegast fara
að dæmi Sameinaða þjóðar-
flokksins.
Beiskir vegna
brottrekstursins
Miðflokkur frú Bandaranaike
telur aðgerðir trotskista stafa af
beiskju vegna brotttreksturs
þeirra úr rikisstjórn.
Frú Bandaranike sagði við
leiðtoga trotskista, N.M.
Perera, að eiginmaður hennar
sálugi S.W.R. Bandaranaike
hefði ekki haft neina fasta
stefnu þegar hann var forsætis-
ráðherra árin 1956-59.
Sumir halda þvi fram að frú
Bandaranaike hafi aðeins
vantað átyllu til að visa
trotskistum úr rikisstjórn,
vegna þess hve mikið þeir gagn-
ryndu hægaganginn i
þjóðnýtingu og öðrum breyting-
um i átt til sósialisma.
Rdðherrarnir
með í jarðasölunni
Mánuði eftir brottreksturinn
voru fyrstu sönnunargögnin
fyrir óleyfilegum landakaupum
lögð fram i þinginu.
Raunar sagði Hektor
Kobbekaduwa, landbúnaðar-
ráðherra, að forsætisráðherra
hefði beðið um ráðleggingar
hans áður en kaupin fóru fram
og tekið á sig fulla ábyrgð á
þeim.
1 vantrauststillögunni er þvi
haldið fram, að frú
Bandaranaike hafi ásamt börn-
um sinum þremur, brotið lands-
lög með þvi að selja meira land,
en áðurgreind lög leyfðu. Ef svo
óliklega skyldi vilja til að
vantraustið yrði til þess að frú '
Bandaranaike missti meirihluta
sinn á þingi þá er það hugsan-
legur möguleiki að hún biði
ósigur i þeim kosningum, sem
þá munu fara fram.
Vegna versnandi lifskjara
hafa vinsældir hennar farið
minnkandi en auk þess er mat-
vælaskortur og atvinnuleysi
orðið alvarlegt vandamál meðal
hinna 15 milljóna ibúa
eyjarinnar.
En þar sem efnahagsástandið
versnar frekar en batnar I
náinni framtíð þá er timinn
hliðhollur frú Bandaranaike,
þar eð næstu kosningar verða
ekki haldnar fyrr en 1977. 1
ágúst á næsta ári verður hún
gestgjafi á toppfundi óháðra
asíurikja, og kannski gæti hún
komið þvi svo fyrir að hún vaxi i
áliti þar.