Lesbók Morgunblaðsins - 07.03.1926, Blaðsíða 2

2
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS.
7. marg 1926.
MANIFEST. FARIHSKIRTEINI.
UPPRUN ASKÍRTEINI.
Fjklpitaniarpa|i|iip (duplioator) i folio og 4to. Nrpi*
pNppÍP| akorinn niður ókiypii, iftir óskniu. KartNH,
■iaipappip, kápupappfp, ppantpappip, akplfpopp-
fp, pltvjalapappir, alt 1 œörgnm litnm. ■afnapjllá,
jmiar itarðir. UmalSg, itórt irral. Faktáru- og palkn-
ingaayftublðð, þveritrikuð og óþreritriknð
selur ISAFOLDAItPRCNTSMIBJA H.F. - SIMI 4S.
sem á móti málinu hömuðust marg-
ir hinir mestu mælskumenn þings-
ins, t. d. Benedikt Sveinsson, Guð-
laugur Guðmundsson o. fl., sem
gengu hreinasta berserksgang,
fram fyrir fylkingar og hitu froðu
fellandi í skjaldarrendur. Þá kom
npp þessi þingvísa:
Valtýr eimreið fer um frón,
flýgur Jens í loftballón;
klærnar brýna loðin l.jón
Laugi, Bensi, sjera Jón.
Jafnvel Árnesingar andvígir.
En þó mikils þyrfti við til að
deyfa eggjar berserkjanna,
mælskugarpanna, þá var hitt þó
engu minni raunin, að verjast á-
rásum þeirra eiturskrímsla, sem
upp stungu trjónum sínum í ræð-
um ýmsra annara þingmanna:
smásálarskapnum, þröngsýninni,
skammsýninni og trúleysi á fram-
fíð landsins og framfaramöguleika.
Af þessum skrímslum var gerður
svo mikill aðsúgur að frumvarp-
inu, að jafnvel báðir þingmenn
Árnesinga börðust af kappi gegn
málinu, þótt augsýnilegt væri, að
engin sýsla á landinu mundi hafa
annan eins hag af framgangi þess,
eins og kjördæmi þeirra. Aftur
voru aðrir svo staurblindir af
hreppapólitík, að þeir lögðust ein-
dregið á móti málinu af þeirri
einni ástæðu, að ekki væri byrjað
með að byggja járnbraut til Norð-
urlandsins, þótt þeir annars hefðu
fullan skilning á, hve mikils virði
járnbrautir mundu verða fyrir
framtíð landsins og framfarir.
Frv. dagaði uppi. Útl. leist ekki á
blikuna.
En þó baráttan væri hörð, fóru
þó svo leikar, að frumvarpið (með
ýrasum breytingum) var samþykt
í Neðri deild. Og í Efri deild var
það fyrir harðfylgi Hallgríms bisk
ups Sveinssonar, Þorleifs Jónsson-
ar (núv. póstmeistara) og Sigurð-
ar prófasts Jenssonar samþykt
bæði við 1. og 2. umr. En þá var
þingtíminn útrunninn og málið því
óútrætt. Og þar sem landsstjórnin
lagðist af alefli gegn málinu, tókst
henni að koma því algerlega fyrir
kattarnef. Því útlendingum þeim,
sem ætlað höfðu að leggja fje í
fyrirtækið, leist þá ekki á blik-,
una, og þótti ekki ómaksins vert'
að koma fram með tilboð sitt að
nýju.
„Eimreiðin“.
Árið eftir (1895) stofnaði jeg
tímaritið „Eimreiðin," því jeg
vildi láta það ásannast, sem sagt
var í þingvísunni. Var það tilætl-
unin, að hún skyldi meðal annars
vinna að framgangi jái'nbrautar-
málsins, enda hóf hún göngu sína
með grein um „járnbrautir og ak-
brautir" (Eimr. I, 4.—14). Og í
tsömu átt stefndi hið snjalla inn-
gangs- og stefnukvæði hennar
„Brautin“ (I, 1—4) eftir þjóð-
skáldið Þorstein Erlingsson. Þar
segir meðal annars svo:
Og þó að jeg komist ei hálfa leið
lieim,
og hvað sem á veginum bíður,
þá held jeg nú samt í ’inn
hrjóstruga geim
og heilsa með fögnuði vagninum
þeim,
sem eitthvað í áttina líður.
En þó að barátta Eimr. fyrir
járnbrautarmálinu yrði skammæ,
af því jeg sannfærðist um það, á
þingi, að engin leið væri til að
koma því fram þá, eftir að for-
gangsmenn málsins í útlöndum
höfðu kipt að sjer hendinni, þá
var þó hugnrinn jafnan hinn sami.
Jeg sá, að við, sem barist höfðum
fyrir málinu, vorum þar (eins og
í mörgum öðrum málum, t. d.
stofnun eimskipaveiða og Fiski-
veiðafjelags, öflugs seðlabanka o.
s. frv.) langt á undan okkar tíma.
en jeg huggaði mig þó við, að
sæði það, sem sáð hefði yerið
bæði í umræðunum á þingi og í
Eimr., mundi einhverntíma vaxa
upp og bera ávexti, Jeg læt mig
því einu gilda, þó einhverjir yrðu
til að brosa að strandi okkar, eins
og líka segir í Eimr. (I, 3):
Og þó að þú hlæir þeim
heimskingjum að,
sem hjer munu í ógöngum lenda,
þá skaltu ekki að eilífu efast
um það,
að aftur mun þar verða haldið
af stað,
uns brautin er brotin til enda.
Málinu eykst fylgi.
' Þetta hefir og á sannast. „Stóra
málið“ vakti á mörgum sviðum
umrót í hugum manna, svo menn
fóru að hugsa stærra og hærra.
O'g járnbrautarhugmyndin þrosk-
aðist og dafnaði svo í brjóstum
hinnar uppvaxandi kynslóðar, að
sýnilegt var, að fræin höfðu borið
ávöxt. Enda hafa nú nýir menn
með betri skilyrðum, en við höfð-
um, tekið við forustunni og hlúð
að þeim, og hinn öflugasti forkólf-
ur þeirra nú í ráðherrasessi, þar
sem áður landsstjórnin sjálf var
hinu versti Þrándur í götu máls-
ins. Og vart mundu Árnesingar
nú þola þingmönnum sínum að
leggjast af alefli á móti járnbraut
þangað, nje heldur Reykvíkingar
þingmönnum sínum. Því nú sjá
jafnt blindir sem óblindir, hve
ómissandi austurbrauftin er. Og þó
er sánnleikurinn sá, að norður-
brautin er í rauninni margfalt
nauðsynlegri,