Lesbók Morgunblaðsins - 20.06.1926, Blaðsíða 1
LESBÓK
MORGUNÐLAÐSINS.
Sunnudagiun 20. júní 1026.
DDtosritgerð fru Ejergar Þorláksdóttur.
[Bjorg-Caritas Ihorlakson,
DoctEur dE rUniuErsité úe Paris.
úe FondsmEnt PhysiologiquE dss Instincts
dES
Systémss llutritif, FlEuromusculairE Et Bénital.
Paris, Lses PrESSES DniuErsitairEs dE Francs, 1926.]
Nú cr þá þessi doktorsritgerð
frú Bjargar Þorláksdóttur, sem
hún hefV* verið að semja síð-
ustu árin, komin á prent, en skv.
símskeyti til bróður hennav, hefir
liún varið hana þ. 17. þ. m. fyrir
doktorsnafnbót við l’arísarháskól-
ann.
Þetta er stærðarrit í allstóru
átta blaða broti, um 400 l)ls. I>að
ræðir um liina líkaml. undirstöðu
lielstu f.'umhvata manna og mál-
levsingja, um matbjarga.”livatir
]>eirra, hreyfihvatir og tímgunar-
hvatir, svo og sta.vfOkerfi þau, er
þær eru bundnar við.
Bókin er mjög ljóst og skil-
merkilega skrifuð og ræðir um
flestr." þær rannsóknir, er gerð-
ar hafa verið á síðustu árum og
áratugum þessu viðvíkjandi. En
þær eru rnargar hverjac mjög
merkilegar og sýna, að undirstöðu
sálarlífsins e." að leita í hinum
ósjálfráðu lífshræringum nranna
og dýra og í liinu flókna sam-
starfi alV*a líkamsparta, Ikirtla,
skynfæra og hrevfifæra. Undir
forustu heilans mynda þeir sam-
feld starfskerfi eða starfsdeildir
hvata þeirra, senr af þeim spretta,
mvnda hina líkamlegu undirstöðu
þeirra.
í fyrstu e.”u hvatirnar blindar
og ósjálfráðar lífshiræringar,
verða síðan að skvni gædduni
eðlishvötum og síðast að fýsnum
Bjcrg' Þorláksdcttir.
eða skjnsamlegunr hugðum, sem
úr ])ví stjórna sálarlífi voru til
orðs og a>ðis og ákveða ]>á að
miklu leyti alt innræti ve»rt og
hugarfar.
I innganginum leiðir frúin riik
að því, að fyrst konri í ljós hœfi-
leikinn til þess að verka á hlut-
ina og lmfa þeirra not, eins og
t. d. þegar meltingarvökvar lífs-
verunnar leysa sundur fæðuna;
])á fer að bera mew* og meir á
sjálfu starfinu, eins og t. d. melt-
ingar- og matbjargarstarfinu, sem
getur orðið all-umsvifamikið; en
fy.rir störf þessi myndast smám-
saman starffærin og starfskeríin,
sem útheimtast til þess að þiirf-
inni, hver sem hún er, verði full-
íuegt á sem bestan og fylstan
hátt. Þetta er vegiu" ])róunarinnar
í hverju einstöku falli og yfirleitt.
Ogerningur er í svo stuttu máli
að gera grein fyri»r efni bókar-
innai'; en af því að íslendinguni
mun Jiykja gaman að vita eitt-
hvað iini efni hennar og hún er
ekki á livers inainis fierj — hing-
að hefir (“iin ekki borist nema
eitt (“intak — ætla jeg nú að
reyna að segja frá aðálefni
hennar.
jíókin er í ]>rem aðalköflum.
Ilæðir I. kafli uin matbjargar-
kerfíð og hvatir ])ess, II. kafli um
hreyfihvatakerfið og III. kafli um
Ikynhvatakerfið.
I. Matbjargarkerfið. Gaman er
að» mc.rgum þeim rannsóknum og
tilraunum, sem greint er frá, og
])a>r mesta markverðar, t.d. rann-
sóknv- Pawlow’s, hins rússneska
lífeðlisfræðings, á slefi og melt-
ingarvökvum liunda og ýmiskon-
ar viðbragði þeirra við fæðunni,
„beinu“ viðbragði, er þeir Uragða
á fæðunni, ,skilyrtu viðbragði', er
þeir þurfa eklki annað en að sjá
eða heyra lil ])ess, sem gefiwr
])eiin. til ]>ess að fara að slefa,
og „sálra>nu“ viðbragði, er þeim
aðeins dettur í hug að eta. Nú
hefir það kornið í ljós við þessar