Lesbók Morgunblaðsins - 23.01.1927, Blaðsíða 4

20
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
26. jan. ’27.
,,að eigi skyldi jafn mikið haft
við okkur alla.“
Jeg sel það ekki dýrara en jeg
keypti, að stúlkunni fanst þetta
vera sá m-aður frá „Anlaby“, e.r
t'yrstur fanst. Var nú margt rætt
um draum þennan og fanst mönn-
um ólíklegt, að hann ætti við nein
rök að styðjast, ef svo væri að
hann ætti að eiga við sjórektiu
mennina af „Anlaby“, því að eng-
inn vissi betur en að líkum þeirra
allra hefði verið gett jafn hátt
vtndir höfði og santi sómi sýndut.
En þó varð það síð,ar nokkuru,
Forspilið.
Þegar eftir að keisarastjórninni
var steypt af stóli í Kína, fór að
koma los á ríkisskipunina, og þeg-
ar Yuan Shi Kai forseti ætlaði að
gera sjálfan sig að keisara 1917
ltóf Sun Yat Sen ttppreisn og stofn-
aði hið suðræna kínverska lýðveldi.
Varð hann forseti þess og hjelt
l'eirri tign til dauðadags (1925).
En á þessurn árurn risu upp margir
byltingaforingjar. J\Iá þar til nefna
Chang Tso Lin, sem lagði undir sig
Manchuríu, Wu Wei Puh, sem lagði
ttndir sig Yangtse-hjer :ðin og Sun
('huan Fang, sem lagði undir sig
hjeruðin umhverfis Shanghai. —
Eiga þeir allir nterkilegan lífs-
feril að baki, en Chang Tso Lin þó
merkilegastan. Hann er nú tæplega
íimtugur að aldri, sonur fátæks
bónda skamt frá Mukden. Þegar
hann var 15 ára, varð ltann að fara
að heiman til þess að vinna fyrir
sjer. Þá var það, að ræningjar
mntu húsbónda hans tvisvar sinn-
ttm. Pilturinn fór þá að hugsa um
]>að, að betra væri að ræna en að
vera ræntur og gerðist hann þá
stigamaður. Söfnuðust brátt að hon-
um ýrnsir landshornamenn og ger-ð-
ist ltann foringi þeirra. Smám sam-
an óx honum fiskur ttm hrygg og
þar sem hann hafðist við á rúss-
vesku landamærunum og gerði oft
herhlaup inn í Síberíu, þá tók
Rússum ekki að lítast á blikuna.
Scndiherra þeirra í Peking krafðist
er menn hugsuðu sig betur urn,
að annað varð uppi á teningnum.
Jafnóðum sein líkin fundust,
voru þau borin í kirkju. Báru ým-
ist 4 eða 6 menn hvert lík og um
leið' og þau votru borin inn úr
kirkjudyrum, var klukkum hriugt
og sunginn sálmurinn: „Jurta-
garðttr er henrans hjer.“ En af
einhverri vangá, er eigi varð kunn
ugt um fyr en síðar, höfðu bturð -
armenn eins líksins borið það svo
í kirkju >að yfir því var hvörki
klukktim hringt nje sálmur sung-
inn.
óaldarflokki hans. Það var hægra
sagt en gert, en Kínverjar leystu
vandann á sína vísu. Stjórnin gerði
tæningjana að hermönnum og skip-
aði Cltang foringja þeirra með kap-
teins nafnbót. Fengu þeir nú vopn
og skotfæri og allan útbúnað frá
ríkinu. 1906 var Chang gerður að
tvífylkishöfðingja í kínverska hern-
unt. 1911 varð hann yfirhershöfð-
ingi í Mukden og jafnframt bot'gar-
stjóri þar 1916. Árið 1918 var liann
gerður að yfirhershöfðingja alls
hersins í Manchuríu og eiunig í
Mongólíu 1921.--------
Arið 1920 koina Bolsar í Rúss-
landi til sögunnar og hefir síðan
verið stöðugur undirróður af þeirra
hálfu í Kína. Á þessum árum hafa
aðallega risið upp ntargir uppreisn-
arforingjar í Kína og sttrnir hafa
hugsað sjer svo hátt, að komast í
keisarastól. St.yrjöldin byrjar milli
Chang Tso Lin, sent er svarinn óvin-
ur Bolsa, og Wu Wei Puh. Síðar
skerast í leikinn „liinn kristni hers-
höfðingi“ Feng Hu Hsiang og
Chang Kai Shek, foringi Ivanton-
liersins. Þegar hann kemur til sög-
unnar verður mikil breyting á. Þá
fara ltinir smærri uppreisnarfor-
ingjar að selja liðveislu sína og
ganga á rnála hjá ltinum stærri. Og
þar setn tilgangur þeirra flestra var
aðeins sá, að afla sjer fjár með rán-
um og gripdeildttm, þá var auðvelt
að kaupa liðsinni þeirra. gegn sæmi-
legri þóknun og loforði unt, að þeir
mætti fá alt það herfang, er þeir
kæmist yfir. Með þessu skýrast þær
sögur, sem ganga um rán, brennur
og önnur hermdarverk í borgara-
styrjöldinni. Mannfall hefir orðið
lítið í orustum, þótt um stórorustur
væri talað. Aldrei var barist til
þrautar. Sá, sem sá sitt óvænna,
uró sig þegar í hlje til þess að spara
menn sína og missa ekki fengið fje.
Undirróður Rússa.
Rússar hafa notað sjer þetta á-
stand vel. Vegna Japans þorðu þeir
ekki að skerast í leikinn sjálfir, en
með mútugjöfum hafa þeir keypt
ýmsa uppreisnarforingja og sigað
öðrum sainan. Er þetta einn liður-
inn í því starfi þeirra, að koma á
alheimsbyltingu. Þegar þekn mis-
tókst það í Evrópu, sneru þeir sjer
til Asíu. Wu Wei Puh gei'ðist þeirra
maður og hefir þegið af þeirn stór-
fje. Svo gátu þeir mútað Kuo Sung
Ling, aðalforingi Changs Tso Lin,
til þess að svíkja hann. Varð Chang
þá að hörfa alla leið til Mukden og
virtist gjörsigraður. Rússar voru á-
nægðir. En svo bíður Kuo ósigur
hjá Mttkden, er tekinn höndum,
hálshöggvinn og höfuð hans fest upp
á staur á aðaltorgi borgarinnar.
Betur tókst Rússum með Fcng
Yu Hsiang. Hann hafði sagt skilið
við Wu Wei Ptth 1923 og safnaði
liði sjálfur, sem hann nefndi „þjóð-
arher“. Var honum þrískift. Frá
Rússum fjekk Feng peninga eins og
hann þurfti, herforingja og her-
gögn. Hann liafði sett sjer það rnark
og mið, að reka alla útlendinga úr
landi og gera Kína að ráðstjórnar-
ríki eftir rússneskri fyrirmynd. —
Meðan þeir Chang og Wu börðust,
notaði hann tækifærið til þess að
leggja undir sig niörg hin norðlæg-
ari hjeruð, braust inn í Chihli og
náði Peking á sitt vald og litlu
síðar Tientsin. Hershöfðinginn þar,
Lin Ching Li varð að yfirgefa borg-
ina og hörfa undan suðtir í Shan-
tung.
Styrjöldin í Norður-Kína.
I stríðinu milli þeirra Wtt og
Chang hafði Feng veitt Wu lið og
það varg til þess, að Chang fór
hverja hrakförina af annari. En er
Feng gerðist alí-umsvifamikill og
—------
5tyrjölöin í Kína.
þess af stjórninni, að hún tvístraði