Lesbók Morgunblaðsins - 29.04.1928, Síða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
133
Um búningsmálið.
Eftir Jóhönnu A. Hemmert.
Síðan „Hið íslenska kvenfjela<;“
fól okkur þ'rem konum í fyrra vor
að vinna að heppileguni breyting-
um á upphlutsfötunum ísl., hefir
það verið mjer áhugamál. .Teg
gerði í haust tilraun, og saumaði
tvenn upphlutsföt, og veit jeg ekki
annað en að þar spm þau háfa
verið sýnd, hafi konum geðjast vel
að breytingunum, en annars hefir
mjer fundist vera hljótt um þetta
mál. Nú sje jeg, að nokkur orð,
sem jeg skrifaði í „Hlín“ síðast-
liðið ár, hafa gefið konu tilefni til
að skrifa grein' í Lesbók Morgun-
blaðsins 15. janúar þessa árs.
Það er helst úr víðsýnisáft sem
nýungarnar eiga byrs von, en þótt
þessi grein komi máske ekki úr
þeirri átt, vona jeg að hún geti orð-
ið málinu til gagns, að því leyti,
að hún verði til að vekja meiri at-
hygli á því. Mjet virðist að frk.
Sólveigu Bjömsdóttur hafi vantað
góðan vilja til að skilja tilgang
greinar minnar í „Hlín“. Málefn-
isins vegna finn jeg mig kniiða til
að svara grein hennar að einhverju
leyti.
Það er gott og sjálfsagt að varð-
veita alt það verðmæti, sem við
tökum í arf frá liðna tímanum, en •
sjeu það ekki aðeins fornminjar,
þá verðum við að sjá því fyrir
skilyrðum til að lifa áfram og festa
rætur í nútímanum. Þannig hefir
það verið hingað til með þjóðbún-
inga vora. Berum t. d. saman peys-
uná með slifsi eins og hún er nú
og eins og hún var fyrir 5Þ árum
síðan. Þær breytinga'r á upphluts-
fötunum, sem jeg hefi hugsað mjer
eru aðallega að stytta pilsið ,og
hafa það ekki eins vítt, að svarti
liturinn sje ekki einráður og svunt
an ekki sjálfsögð. Frk. S. B. er á
móti öllum breytingum, og heldur
því fram, að þær spilli því þjóð-
lega í búningnum. Hvað litnum
viðvíkur þá voru það einmitt
gömlu konurnar sem höfðu mislit
skautföt, samhliða þeim svörtu. —
Listamaðurinn • Sigurður Guð-
mundsson setti svarta litinn í há-
sætið. Frk. S. B. kallar bréytingar
Sigurðar Guðmundssonar litlar,
það er hennar skqðun. Jeg kalla
þær talsvetrðar, þegar jeg lít á
mynd af gamla faldbúningnum.
Því miður er enginn af giindu mis-
litu faldbúningunum á fornminja-
safninu klæddir á ,,brúðu“, og er
þess vegna erfiðara að gera sjer
grein fyrir, hvað breytingin er
mikil.
Sniðið og jvipurinn á þessu upp
hlutspilsi okkar er eins og á fald-
búningspilsinu, þótt ekki sje það
haft eins efnismikið. Það er kostur.
Fötin verða ljettari og ódýrari.
Annar kostur við brej’tinguna er
sá, að hjer verður meira samræmi,
]>ar sem sama efni er liaft í bol
og pils, eins og haft er í faldbún-
ing og peysuföt, Það minnir mig á
útlend áhrif að haí'a silki í5 b.ol og
skyrtu, en klæði eða annað þykkra
efni í pilsið.
Annars virðist mjer frk. S. B.
vera vonlítil um, að þjóðbúningar
vorir eigi langa framtíð. Um ]>að,
að ])jóðbviningarnir leggist niður,
s.krifar hún: „Að allar aðrar þjóðir
hafi líka sögu að segja? — Vald
útlendu tískunnar er svo sterkt, að
ennþá hefir engu öðru valdi þýtt
að etja lcappi við það. Og svo virð-
ist ætla að fara hjer. Ungu stúlk-
urnar vita ekki, hvað íslenski bún-
iugurinn kostar, nje heldur vita
þær hvernig er að vera í honum,
því að þær hafa aldrei í hann kom
ið. Ungar stúlkur geta ekkert liugs
að sjer yndislegra en að klæða sig,
klippa sig, Iireyfa sig, brosa og
renna aygunum eins og þessi eða
hin bíóstjaman. Um þær er hugs-
að og talað öllum stundum."
Ur því ástandið er svona óskap-
legt í augum frk. S. B., því þá að
berjast á móti tilraunum okkar.
Hún ætti að gefa okkur næði til
að sýna í verki hvað það er, sem
við viljum bjóða, áður en hún tal:
ar mikið um „að afskræma þjóð-
búninginn okkar eftir útlendum
])jóðbúningum, sem flestir eru
meira og minna grímiibúningaleg-
ir.“ (Á þetta að vera níð um er-
Jenda þjóðbúninga?) Er eklíi held-
ur snemt að hræðast, nð við mun-
um raska „tign og smekkvísi“
þjóðbúninga vorra. Ákafi frk. S.
B ætti víðan sjóndeiklarhring skil
ið, en lýsing hennar áungu stúlkun
um-okkar á ekki við ]vær, sem jeg
þekki. Ennþá eru margar stúlkur,
sem vita hvað það er að vera í ís-
lenskum búningi, og tala ]>eirra
myndi ekki lækka, |>ó að npphluts-
fiitunum yrði brevtt, svo að Ijett-
ara og þægilegra væri að lireyfa
sig í þeim, og þær fengju að velja
þanp litinn á þau, sem hverri ein-
stakri færi best.
Frida Hemmert
í upphlutsbúningi, sem móðir
hennar hefir saumað.
Upphlutsföt ])essi eiga að vera
bæði hversdagsföt og skrautföt.
Hvað gerir ]>að til, ])ótt einhver
kunni að sjá skyldleika með
okkar búningi og frændþjóðanna ?
Ilvað mikið við íslendingar eigum
sjálfir í þjóðbúningum voruin, er
best að láta þá dæma um, er vit
liafa á, en aðra ekki. Búningarnir
eru jafnfallegir, og ættu að vera
okku'r jafn kærir.
Áhugi minn fyrir búningsmáli
]iessu er eldri en frá því í fyrra.
Árið 1895 saumaði jeg mjer upp-
hlut eftir gamalli fyrirmynd og
notaði hann í viðlögum með peys-
unni, meðal landa og Dana í Kaup-
mannahöfn. Vildi sem sjaldnast,
ganga á erlendum búningi, heldur
sýna þjóðemi mitt.
Að endingu set jeg lijer lýsing
á fötunum, sem jeg hefi saumað:
Pilsið hafði jeg liðuga hálfa aðra
klæðisbreidd á vídd (ca. 220 cm.),