Lesbók Morgunblaðsins - 22.07.1928, Blaðsíða 2

126
LESBOK MORGUNBLAÐSINS
sem varð foringinn í borgarastyrj-
öldinni og sýnist stækka ár frá
ári, meðan nöfn annara „slípaðri“
manna falla í gleymsku.
Auðvitað er það of snemt að
sctja Al. Smith á bekk með öðru
éins mikilmenni og Abraham Lin-
cöln. En menn vissu ekki til fuls
livað bjó í ,;01d Abe“ þegar hann
fór frá Springfield í lllinois og
flutti inn í „hvíta húsið“. Það
reyndi ekki á hann fyr en í sam-
bandsdeilunni,, og þá sýndi hann
að hann var vandanum vaxinn.
Hitt verður maður að viðurkenna,
að A1 Smith er einn af þeim mönn-
um sem aðrir velja sjer ósjálfrátt
að íoringja, hlýða í blindni og
fórna öllu fyrir, ef þörf krefur,
en hinir sömu menn verða alls
ekki hrifnir aL slíkum mönnurn
sem llerbert Hoover.
Sumarið 1913 sá jeg Albert
E. Smith í fyrsta slcifti —
Hann var þá forseti á löggjafar-
þingi New York ríkis. Jeg var þá
að vísu ekki írjettaritari við þing-
ið, en var sendur þangað í.skyndi-
ferð í forföllum frjettaritara.
Þannig var þá mál með vexti,
að demokratar notuðu sjer tæki-
færið er republikanar klofnuðu,
að kjósa landstjóra úr hóp Tam-
manymanna. Sá hjet William
Stulzer, af þýskum ættum. Hann
var hávaðamaður. Hann var kos-
inn með miklum meiri hluta. Steig
það honum til höfuðs, og þóttist
hann vera hinn mesti stjórnmála-
garpur. Hann vildi brátt hliðra
sjer hjá því að hlíta .ráðum og
fyrirskipunum Tammanymanna.
En Tammanymenn þoldu honum
eigi óhlýðni. Til þess að lpsna við
liann ákváðu þeir að koma honum
í opna skjöldu. Hann hafði að
vísu engin afglöp gert í stjórnar-
tíð sinni. En flokksmennirnir
höfðu ráð hans í hendi sjer. Þeir
vissu eitt og annað af fyrra ferli
lians, er gat komið honum á klaka,
ei' það kæmi í dagsins ljós. Hann
liafði verið riðinn við ýmislegt
kruipfengið meðan hann var mála-
færslumaður, fjárpretti og því um
líkt, á landamerkjum laga og
glæpa, er ekkert varð haft á fyrir
dómstólunum en samt var land-
stjóra ósæmilegt.
Þá var Alfred Smith einn af
helstu liðsmönnum Tammanyfor-
ingjans, Charley Murphins, og var
Smith því falið að fella Stulzer.
Leysti hann það verk af hendi
með suarræði og prýði. Jeg gleymi
aldrei þeim eldhúsdegi í þinginu,
er endaði með vantrausttillögu
eins og ætlað var. Umræður hefðu
ekki orðið eins langar og þær
urðu, ef tveir þingmenn hefðu
ekki verið fjarverandi, og eftir
þeim beðið með atkvæðagreiðslu.
Þeir komu loks með mjólkurlest
í'rá New York.
Þingheimur var órólegur meðan.
á umræðum stóð'. Hitasvækja var.
I húsinu. Þetta var um liásumar,
og kólnaði ekkert í veðrinu með
nótinni.
Eu leiðtogarnir þorðu ekki með
nokkru móti að láta umræður falla
níður. Voru hræddir við, að hjúp-
ur miskunnsemdar og íyrirgeín-
ingar myndi sveipast um misgerðir
Stulzer í hugum þingmanna, ef
þeir fengi að átta sig og atkvæða-
greiðsla drægist.
Syfjaðir þingmenn lijeldu leið-
inlegar ræður. Fáir hlustuðu. Við
og við hastaði íorseti á þingheim
og heimtaði hljóð í salnum. Komu
þær áminningar að gagni í nokkr-
ar mínútur.
í dögun kom lest frá New York
með þingmennina tvo. Og klukkan
7 var vantraustið borið fram, þar
sem Stulzer var sakaður um sitt
hvað. Því næst yfirheyrði senatið
hann. En Tammany stjórnaði því.
Tammany setti dómarana í dóm
þann er dæmdi hann, og var hann
settur af.
Síðan hefir enginn Tammany-
manna reynt að spyrna broddun-
um á móti fypirskipunum flokks-
ins.
Jeg liefi sagt hjer sögu Stulzers,
til þess að gera grein fyrir
í hvaða umhverfi Al. Smith hefir
verið. Hann hefir andað að sjer
andrúmslofti klíkuskapar, þar sem
flokksbönd reyra að framtaki
manna og frelsi, og blind hlýðni
við foringjana eru óskrað ósjáan-
leg lög. Þar sem menn lifa á
pólitík en ekki fyrir haiia.
En hefir ekki þetta brunnið við
alstaðar, alt frá dögum Alkibia-
desar? Að ininsta kosti er lijer eigi
um neitt sjerkenni að ræða fyrir
ríkið New York.
líjett er að geta þess, að síðan
Charley Murphey fjell frá, hefir
stjórnarfar batnað meðal Tam-
íuanymanna. Smitli hefir verið for-
inginn, sá sem nú er forsetaeíni.
Spilling er þar að vísu, en hún er
ekki, á hærra stigi en spillingin
meðal republikana.
Sniith hefir haft meiri afskifti
af ríkisstjórn New York, en af
stjórn borgarinnar sjálfrar, og
ljek það orð á 1915, að hann væri
allra manna kunnugastur stjórn
þess ríkis. Síðan hefir hann verið
landstjóri í 4 kjörtímabil, og hefir
hvervetna fengið þann vitnisburð,
að hann væri sá besti landstjóri,
sem það ríki hefir haft. Hann á
frábærri lýðhylli að fagna í New
York. Og mikil ineðmæli eru það
með honum, að allir þeir sem
eru honuin nákunnugastir elska
hann og virða.
Alit hans sein landsstjóra hjálp*
ar honum best við forsetakosning-
arnar. Hefði haim verið lúters-
trúar, þá hefði hann aldrei verið
Tammanymaður. Og ef liann hefði
ekki haft ákveðna sjerstöðu í
áfengismálinu, þá hefði hann verið
ósigrandi. En þrátt fyrir þetta
munu verða áhöld um hver ber sig-
ur úr býtum.
Enginn republikani er jafnsnjall
ræðumaður og hann, enginn jafn-
kænn stjórnmálamaður. Iðnaðar-
menn, verkamenn, Irar, allir ka-
þólskir, smásalar. allir andbann-
ingar, hópast um hann.
Langt er síðan demokratar hafa
haft jafn fylgismiklu íorsetaefni á
að skipa. Og nú hafa republikanar
setið svo lengi við völd, að alnienn-
ingur vill tilbreytni. Aldrei hefir
forsetaefni verið í kjöri iir hóp
rómversk-kaþólskra. Þeir hafa 20
miljónum atkvæða á að skipa. Mun
ar um minna. Hve vald kirkjunnar
er mikið í þessum efnum veit
enginn.
Mælt er að Smith sje eins heið-
arlegur og frekast verður á kosið
um framgjarnan stjórnmálamann.
Ef eitthvað væri óhreint í fyrra
ferli hans, þá myndi það vafalaust
hafa verið dregið fram í dagsljósið.
Árásirnar gegn honum, vegna þess
að' hann er í Tammany hitta fje-