Lesbók Morgunblaðsins - 29.09.1929, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSltfS
311
Maria Montesorri:
Um uppcldi barna-
Hi8 fjölmenna kennara þing, er
haldið var í Kronborg í sumar,
er nú úti fyrir nokkru. Meðal
fundarmanna var hin heimsfrœga
kenslukona Maria Montesorri. Um
það bil, sem þingað var úti, hjelt
hún, fyrirlestur í sönghöllinni í
Kaupmannahöfn, uni uppeldi og
kenslu barna. Vakti fyrirlesturinn
mikla eftirtekt. í lauslegri blaða-
frásogn um fyrirlesturinn eru
teknir upp eftirfarandi kaflar:
Eitt helst viðfangsefni nútím-
ans er barnauppeldið. Allar stjett-
ir þjóðfjelagsins hafa nú fengið
fult athafnafrelsi og viðurkenn-
ingu á rjettindum sínum. Kven-
fólkið hefir fengið frelsi, en börn-
in er eigi geta barist fyrir rjett-
mdum sínum, eru enn kúguð með
alskonar þvingun. Fullorðna fólkið,
foreldrarnir, hafa yfirráðin, börn-
in eru þeim háð. Okkur hættir til að
halda, að við eigum að laga með-'
vitundarlíf barnanna eftir okkur.
En það er misskilningur. Þau eiga
að fá ráðrúm til þess að þrosk-
ast hvert eftir sínu upplagi.
Við höfum komist að raun um,
að fullorðna fólkið með athöfn-
um sínum og eilífum aga, getur
orðið þrándur í götu þroska og
framþróunar barnanna. — Meðan
ekki er fullkominn skilningur á
eðli barnanna, ineðal þeirra, sem
hafa ráð þeirra í hendi sjer, er
hætt við, að börnin fái ekki þau
þroskaskilyrði, sem æskilegt væri.
Geysimikið úrlausnarefni hafa
börnin fyrir framan sig, í upp-
vextinum. Þau eiga að læra að
verða að fullorðnu fólki. Að miklu
leyti verða þau að skapa sjer sjálf
skilyrði til þess. Okkar er aðeins
að sjá um, að þau verði ekki fyrir
ónauðsynlegri þvingun, er getur
lamað þau.
ÞaÚ er ekki hægt að flýta fyrir
þroska barnanna fram úr því, sem
meðfæddar gáfur þeirra leyfa. —
Þetta fínna börnin oft og tíðum
sjálf, og reyna því að forðast að
fullorðna fólkið gefi þeim verk-
efni, sem eru þeim um megn. Okk-
ur hættir til að líta ekki á börnin
eins og sjálfstæðar verur, sem í
raun og veru eru önnum kafin og
sístarfandi. Og þess vegna leiðast
menn út í það, að leggja þeim
óeðlilegar lífsreglur. Börnin þurfa
helst að fá umhverfi, sem er við
;Jieirra hæfi; en við sjáum þeim oft
aðeins fyrir umhverfi, sein er við
okkar hæfi. Þó að börnin sjeu vel
klædd, hafi nóg lífsviðurværi og
góðan aðbúnað, þá geta þau engu
síður lifað lífi sínu sem fangar í
búri.
Upp af þessu sprettur þrjóska
barnsins, sem með ríku framtaki
og starfsþrótti fær ekki olnboga-
rúm til þess að lifa og starfa eftir
sínum hætti. í heimilunum, þar
sem helsta athvarf barnanna ætti
að vera, heyrast, sífeldar skipan-
ir, aðvaranir og bönn: Snertu ekki
þetta! Gerðu ekki þetta! Vertu
ekki þarna! Og sama fyrirkomu-
lag ríkir í skólunum. Börnin eru
varnarlaus. Foreldrarnir verða
harðstjórar, þó að ef til vill harð-
stjórnin sje sprottin af ást og um-
hyggju. En börnin ala oft í brjósti
mikið umburðarlyndi gagnvart full
orðna fólkinu, fyrirgefa því og
biðja .jafnvel sjálf fyrirgefning-
ar, þegar þeim hefir verið gerður
ó.rjettur. Oft vill það brenna við,
að börnin sem éru þvinguð, grípa
til þeirra ráða að verða dul og ó-
mannblendin, forðast að sýna hæfi-
leika sína, virðast löt og vilja helst
ekkert hafast að. En þegar börnin
fá hin rjettu þroskaskilyrði, þá er
það stór furða, hverju þau fá á-
orkað og hvað þau komast langt
á ýmsum sviðum. Skilningurþeirra
er næmur, og þá ekki síst, á galla
fullorðna fólksins. Fullorðna fólk-
ið má ekki grípa fram fyrir hend-
ur barnanna — verður að láta þau
starfa óhindruð. Það er allur gald-
urinn við uppeldið. Kennararnir
verða að fara vel með vald sitt,
svo að þeir dragi ekki úr þroska
og kjarki nemendanna. Takist það,
þá verður árangur uppeldis og
kenslu ákjósanlegri en nokkurn
grunar.
— Það er vísindalega sannað,
að konur lifa lengur en menn.
— Já, ekkjumar að minsta
kosti.
Grískt landnám
í Orkneyjum.
Blaðið „Manchester Guardian“
skrifar fyrir nokkru:
Flestum munu fornleifarannsókn
ir virðast þur vísindi. — Þó hafa
þeir atburðir gerst á síðari árum,
að svo virðist miklu fremur, að
þessi vísindi sjeu skemtilegri en
„spennandi“ njósnasögur, enda er
það merkilegra að fylgjast með
því, sem gerst hefir fyr á öldum
en skálduðum viðburðum nútím-
aps.
Ekki fyrir all-löngu ríkti sú
skoðun, að frumbyggjar Bretlands
hefðu verið villimenn. Satt er að
visu, að Keltar stóðu eltki á háu
menningarstigi, en hitt er ■ jafn-
satt, að á undan þeim hefir búið
menningarþjóð í Bretlandi- Þetta
sanna fjölmörg verk frumbyggja
á steinum, leifar af byggingum og
fleira, sem bera vott um hátt
menningarstig, fullkomna verka-
skiftingU og alment velgengi.
Fornjeifagröftur hefi'r sýnt, að
slík verk sem þessi finnast víða
um heim, og gadi það bent á, að
útflutningur söinu þjóðfloklta hafi
um langan aldur átt sjer stað til
ýinissa staða nm Evrópu og víðar.
Eftir samskonar rannsóknum í
austurhluta Miðjarðarhafs, má
tclja víst, að þetta hafi verið
(Jrikkir.
Síðasta og besta sönnunin fyrir
þessari skoðun var fundur, sem
gerður var í Skeljafirði í Orkn-
eyjum. Fanst þar tvöföld öxi, sem
var að, öllu leyti af sömu gerð
og öxi sú, sem talin var heilagt
skjaldarmerki Krítarbúa, er í forn-
öld höfðu alla forystu í siglingum.
Það er enginn efi á því, að þrátt
fyrir það þótt loftlag þar norður
frá hafi verið grískum innflytje-
endum óþægilegt, þá finnast enn
leifar af Miðjarðarhafsmenningu
í Orkneyjum.
Öll ástæða er til að dást að
áhuga og dugnaði Forngrikkja.
Án allrar þekkingar um leiðina,
Iiættu þeir sjer út á opin höf á
fleytum, sem í augum nútíma-
manna mundu virðast hlægilegar.
Sögnin um TTltima Thule er enginn
uppspuni. Engin ástæða er til að