Lesbók Morgunblaðsins - 27.04.1930, Page 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSLKS
135
Ætluðu
I3andciríkjumcnn
að kaupa ísland fyrir 60 áxum?
Hinn g-óðkunni íslatidsviimr,
Earl Hanson, hefir ritað grein í
tímaritið ,\Yoilds Work‘, um fram-
farir Islands, og Alþingishátíðina.
Þar talar liann ennfremur um
rannsókniv Vilhjálms Stefánssonar
og yfirleitt um það, sem farið hafi
á milli Islendinga og Bandaríkja-
manna. I grein þessari segir Earl
Hanson frá því, að Bandaríkja-
menn muni eitt sinn hafa hugleitt
að kaupa ísland og Grænland. Þar
stgir hann m. a.:
- Árið 1868 kom út einkennileg
skýrsla í Bandaríkjunum. Fjallaði
hún um landgæði Grænlands og Is-
lands. Skýrslu þessa hafði Benja-
mín Peirce samið. Seward hafði þá
nýlega keypt Alaska af Rússum.
Hann var með þá hugmynd í koIL-
inum, að kaupa Grænland óg ís-
land a.f Dönum í sömu atrennu,
Sennilega hefir málið aldrei kom-
ist svo langt, að samningar um það
hafi verið teknir upp. Seward var
skammaður óbótaskömmum fyrir
kaupin á Alaska. Er líklegt að það
hafi dregið úr honum kjarkinn til
þess að bera fram þá hugmynd, að
keýpt yrðu lönd í viðbót, sem al-
menningur hjelt að væru jökli hul-
in. En skýrslan er við lýði, og
talar sínu máli. Höfundur' hennar
hafði að vísu hvorki til Grænlands
eða íslands komið. En skýrslan var
samin ineð kostgæfni og nákvæmni
eftir heimildum þeim, sem hægt
var að ná til.
En hvað ætlaði Seward sjer með
ísland? Hann ætlaði ekkert með
ísland út af fyrir sig. En hann
ætlaði að ná í Grænland og Is-
land. Og vel má vera að sú hug-
mynd hans hafi verið í nánu sam-
bandi við Alaska-kaupin.
Margar tilgátur hafa verið gerð-
ar um það, hvernig á þessum hug-
leiðingum hafi staðið um kaup á
þessum löndum, og meðal annars
verið getið til að Seward hafi vilj-
að láta umheiminn sjá að Banda-
ríkjamenn væru ekki af baki
dottnir eftir borgarastyrjöldina, og
væru aflögufærir eftir að hafa
greitt Rússum 7 miljónir dollara
fyrir Alaska. Ef svo er, þá hlýtur
fjármálaráðunautur Bandaríkj-
anna í Evrópu að hafa haft hönd
i bagga með ráðabruggi þessu.
í sambandi við skýrslu Peirce
er birt brjef frá R. J. Walker, en
hann var einmitt fjármálaráðu-
nautur Bandaríkjastjórnarinnar.
Og hann átti, að því er hann sjálf-
ur segir, hugmyndina um það að
kaupa þessi tvö lönd af Dönum.
Aðalástæðurnar ,sem hann færir
fram fyrir ]>essu, eru óneitanlega
dálítið skringilegar. En það kann
að vera, að menn geti skilið þær
þegar tillit er tekið til þess, að
Bretar voru Sunnanmönnum vin-
vdttir í borgarastyrjöldinni. Segir
svo í brjefinu:
— Jeg hefi fengið sönnun fyrir
því, að Bretastjórn stofnaði sjálfs-
stjórnarnýlenduna Kanada í óvin-
arhug gegn Bandaríkjunum. Nú
höfum við, með því að kaupa
Alaska orðið nágrannar hinnar
bresku nýlendu að vestan verðu.
Ef við fengjum Grænland, yrði
hin breska Ameríku-nýlenda inni-
lukt af landareignum Bandaríkj-
anna. En þetta myndi óefað verða
til þess að Canadamenn myndu
frekar en áður, hallast að því, á
friðsaman hátt og með fúsu geði,
að sameinast Bandaríkjum Norður-
Ameríku.
Það er merkilegt verkefni fyrir
sagnfræðinga að skera úr því,
hvort Alaskakaupin, og bollalegg-
ingarnar uin Grænland hafi af
ráðunautum Sewards verið skoðuð
sem spor í þá átt, að ná tangar-
haldi á Kanada.
En hvað um ísland? Má vera að
þeir Seward og Walker hafi haft
það á bak við eyrað, einmitt ve'gna
þess, að þeim var í nöp við Breta.
Er menn líta á landabrjef og sjá
hnattstöðu íslands, getur engum
biandast hugur um, hve mikla þýð-
ingu ísland getur haft í hernaði.
Hver sá, sem fór um norðanvert
Atlantshaf í heimsstyrjöldinni, er
skipaleiðir lágu oft þar skamt und-
an landi, getur ímyndað sjer, hve
mikla þýðingu það hefði haft fyr-
ir Þjóðverja, ef þeir hefðu þar
g< tað haft kafbátahöfn.
Þeir, sem lesið hafa hina merki-
logu bók Halldórs Ilermannssonar
um Joseph Banks og Island. vita
hve hurð skall nærrri hælum í
byrjun 10. aldar, með það að Bret-
ar tækju ísland frá Dönum, er þeir
voru Frakkamegin í Napoleons-
styrjöMinni. Gerðar voru jiá ráð-
stafanir án þess á jivi bæri,
að enskt herlið gengi á land í
Reykjavík, og legði landið undír
sig. En svi])ul rás hinna pólitísku
viðburða kom í veg fyrir að svo
færi.
Eigi er liðin öld siðan Island var
leiksopjiur í bollalegginguin stór-
vf ldanna, er ]>au sóttust eftir fyrir
borgun. En nú er talað í þingi
Bandaríkjamanna um „konungs-
ríkið ísland.“ ....

Dr. Cook
varð heimskunnur 1908, er hann
þóttist hafa komist til Norðurpóls-
ins. En síðar var jiað sannað á
hann, að hann hefði Jiangað aldre'i
komið. Enn vakti hann umtal, er
hann árið 1923 varð uppvís að
olíusvikum. Var liann ])á dæmdur í
14% árs fangelsi. Nú nefir hann
verið náðaður vegna sjerstaklega
góðrar hegðunar í fangelsinu.
-------—-—
í ósjó.
Farþeginn : Hæ, skipstjóri! Þjer
verðið að stansa, Jiví að jeg misti
ttnnurnar inínar í sjóinn.