Lesbók Morgunblaðsins - 03.08.1930, Blaðsíða 2

284
þá ímynd mannsins er hverjum
þykir best við eiga. Og sama
máli er að gegna um Leif Ei-
ríksson. Vjer vitum það að hann
var uppi, hvað hann afrekaði
og að hann dó. En að öðru leyti
er minning hans hulin í hálf-
rökkri fortíðarinnar.
Það er vel til fallið, að
Bandaríkin skuli opinberlega
heiðra minningu Leifs Eiríks-
sonar á 1000 ára afmæli Al-
þingis, þessarar merkilegu
stofnunar. Leifur Eiríksson var
ósvikinn kvistur á þeim meiði,
sem hann var af sprottinn. —
Norðurlandabúar voru þá bestu
sjómenn í heimi, og þeir kunnu
jafn vel við sig á sjó eins og á
landi. Þeir voru gersneiddir
þeim hjátrúarkenda ótta við
höfin, sem einkendi menn á
dögum Kolumbusar. Hugdirfð
Norðurlandabúa kemur hvergi
betur í ljós, en með hinni miklu
þorraun Leifs heppna.Hann má
því kalla einn hinn fegursta
kvist á þeim þjóðarmeiði, sem
á sjer rætur og yptir greinum
jafn vítt og hinn frægi askur
Yggdrasils.
Þar sem oss skortir glöggar
heimildir, verðum vjer að fara
eftir líkum, enda þótt þær reyn-
ist oft ekki sem haldkvæmastar.
Oss er gjarnt á að hugsa oss
Leif heppna sem framúrskar-
andi framkvæmdamann. En
sagan, sem jafnan er fáorð,
segir ekkert ákveðið um það.
Þó er getið eins atviks, sem
lýsír manninum betur en löng
frásögn. Svo sem mönnum er
kunnugt, var Ólafur konungur
Tiyggvason, hin glæsilega
ímynd hetjuskapar, einhver
hinn ótrauðasti kristniboðandi.
Honum var það sjerstakt á-
hugamál að kristna þau lönd,
sem Norðmenn höfðu bygt. Til
þcssa valdi hann þá menn, er
hann taldi allra hæfasta, og
meðal þeirra var Leifur heppni.
Fremur þarf ekki vitna við
um það hvernig maðurinn hefir
verið. — Ólafur konungur
Tryggvason vissi það vel, að
það var enginn hægðarleikur
að fá heiðna menn til þess, að
kast'a trú sínni á Þór og Óð-
LESBÓK MORdUNBLAÐSÖfg
in, og þess vegna valdi hann
til trúboðsstarfsins þá menn,
sem hann vissi vel að báru
af öðrum um gáfur og hug-
Vtkki.
Leifur Eiríksson var fæddur
á Islandi. Faðir hans var Ei-
ríkur rauði. Hann var fæddur
í Noregi en dvaldi mörg ár á
íslandi. Bjó hann þar á tveimur
stöðum. Á öðrum hvorum þeim
bæ fæddist Leifur, en óvíst á
hvorum bænum það hefir verið.
Sögurnar geta sjaldnast um það
hvenær menn eru fæddir, og
engar heimildir eru þar svo
hægt sje að ákveða það með
vissu. Móðir Leifs var fögur
kona og auðug, komin af ein-
um landnámsmanna Islands. —
Eftir því sem næst verður kom-
ist mun Leifur hafa fæðst um
980, og með nokkurri vissu er
hægt að segja að hann hafi
fæðst einhvern tíma á arunum
970—980. Árið 985 var Eirík-
ur dæmdur útlægur vegna víga-
ferla. — Var þá venjulegt að
menn væri fyrir þær sakir
dæmdir til þriggja ára útlegðar.
Eiríkur fór af landi brott með
alt sitt, og þar á meðal Leif
son sinn.
Hjer skulum vjer staldra dá-
lítið við til þess að athuga það af
hvers konar bergi Leifur heppni
var brotinn.
Óglögg frásögn var til um
þessar mundir um það, að mað-
ur nokkur, GunnbjÖrn að nafni,
hefði fundiðsker einhver vestur
af íslandi sem við hann voru
kend. Eiríkur einsetti sjer að
leita þessara skerja. Hann bjó
skip sitt, og flutti þar á alla
fjölskyldu sína, ljet svo í haf
og stefndi í sólarlagsátt.
Mismunurinn á því sem við
köllum fifldirfsku og áræði, er
oft og tíðum ekki annað en
mismunurinn á láni og óláni.
En þetta áræði Eiríks rauða má
óhætt telja einhverja hina
mestu dirfsku sjófaranda, er
sogur fara af. Á skipi hans var
aðeins eitt þversegl, og skipið
hefir varla verið meira en 40
fet á lengd. Þó ljet hann í
haf út í óvissú, og hann hafði
ekkert annað að fara eftir um
stefnuna en sól og stjörnur, ef
ekki var þoka og dimmviðri.
Þegar íslendingar hjeldu uppi
siglingum til Bandaríkjanna
meðan á heimsstyrjöldinni stóð,
höfðu þeir til þess skip, sem
voru stórkostlegir drekar í sam-
anburði við skip Eiríks rauða.
En þá dáðust þó landar mínir
að hugrekki og dirfsku íslend-
inga að þeir skyldi leggja út á
hafið á þeim smáfleytum. Hvað
mundu þeir þá hafa sagt, ef
þeir hefði sjeð bollann, sem
Eiríkur rauði bar á alt sem
hann átti og sigldi á til hafs
út í óvissu? Eiríki blöskraði
þetta ekki. Hann sigldi vestur
um haf, fann Grænland og nam
það. Af slíku bergi var Leifur
heppni brotinn.
Það hefir víst reynt talsvert
á kjark Leifs heppna fyrstu 15
árin sem hann var í Grænlandi,
á meðan barátta landnemanna
var hörðust í þessu ófrjósama
landi. Það virðist samt svo, sem
þeim hafi liðið vel. Leifur óx þar
upp og kyntist sjómensku og
varð það honum síðar til ómet-
anlegs gagns. Um 997 eða 998
keypti hann skip Bjarna Herj-*
ólfssonar, sem áður hafði sjeð
og siglt fram hjá Ameríku-
strönd — og um 1000 fór Leif-
ur á þessu skipi hina frægu för
sína til Ameríku.
Æfintýraþrá var Leifi heppna
í blóðið borin. Eiríkur faðir
hans hafði sett bygð sína sunn-
arlega á vesturströnd Græn-
lands. Hin venjulega siglinga-
leið þaðan var fyrir suðurodda
Grænlands og þaðan til Islands
og Færeyja og Noregs. En Leif-
ur heppni var ekki ánægður
með það, og hann gerðist því
fyrsti maður til þoss að sigla
bcint frá suðurodda Grænlands,
þvert yfir Atlantshaf til Noregs.
Með þessu var hann líka braut-
ryðjandi, því að þe.Asi siglinga-
leið hefir verið farin æ síðan.
Landnámið í Eiríksfirði er
fyrir löngu liðið undir lok. —
Brattahlíð, þar sem Leifur ólst
upp, er horfin mönnum sjónum
í mistri aldanna, en leið sú,
er hann valdi yfir úthafið er