Lesbók Morgunblaðsins - 05.07.1931, Page 2

202
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Háskólinn. Carolina Rediviva.
pess dvelja þar mestan hluta árs-
ins, nm fjórar þnsundir stúdenta.
IJppsaiir eru all mikill ferða-
mannabær. Plestir erlendir og
innlendir snillingar, er Stokk-
þólm gista, koma til Uppsala, og
láta heyra sig þar og sjá. Kæðu-
snillingar, ldjómlista- og vísinda-
menn allsko'nar sækja Uppsali
heim.
Sporvagnar hruna um göturn-
ar, ]>ægilegir til að flýja upp í
] egar ferðinni er heitið miHi út-
kjálka bæjarins, sem er dreifður,
en falla ekki alstaðar Öem best
saman við liinar gömlu, þröngu
götur.
Járnbrautarlestin frá Siokk-
hólmi til Norður-Svíþjóðar íiggur
gegn um bæinn.
Uppsalir eru mj all mikill iðn-
aðarb'ær, en háskólalífið mótar þó
bæinn með öllu, og fyrir það er
ltann frægastur, bæði meðal Svía
og annara ]).jóða.
Um eitt skeið var bærinn kon-
ungssetur og erkibiskupssetur, og
erkibiskupssetur er hann enn þann
dag í dag. Núverandi erkibiskup
er hinn alkunni skörungur og
lærdcxmsþulur, Nathan Söderblom.
Hefir hann margar sæmdir hlotið
að verðleikum, og nú síðast friðar-
verðlaun Nobels, fyrir 1930. Býr
biskupinn á erkibiskupssetrinu,
sem er gömul bygging og fögur.
Rjett hjá erkibiskupssetrinu, en
steinsnar frá ánni, er dómkirkjan
mikla. Bæði hún og þrenningar-
kirkjan eru mjög fagrar bygging-
ar, og eru talandi vottur um hinn
mikla trúaráhuga miðaldanna, sem
m. a. fann útrás og lýsti sjer í
fögrum og vönduðum kirkjubygg-
ingum og musterum.
Dómkirkjan er stærsta kirkja
á Norðurlöndum, tlm 120 metrar
á lengd; hæð vesturturnsins, sem
er hæsti turn kirkjunnar, er tals-
vcrt yfir hundrað metrar. Byrjað
var að byggja hana skömmu f}rr-
ir 1300, en ekki var smíðinni lok-
ið fyr en nokkuru fyrir miðja
15. öld. Síðan hafa stórbrunar
eyðilagt vissa hluta hennar, en
þeir hafa v.erið " bygðir aftur, í
sama stíl, gotneskum, en í þeim
slíl er kirkjan bygð.
Eins og gefur að skilja, liggja
mörg stórmenni grafin í kirkju
]>essari. Má þar m. a. nefna:
Cíústaf konung Vasa, og JóhaUn
konung III., son hans. A veggnum
fyrir ofan grafkór Gústafs Vasa
enp málaðar freskómyndir af
merknstu viðburðum úr lífi hans.
í kirkjunni eru enn fremur grafnir
Carl von Linné, grasafræðingur-
inn mikli, Jakob erkibiskup Ulfs-
son, sem talinn er stofnandi Upp-
salaháskóla og dulspekingurinn
Emanuel Swedenborg. Voru lík-
amsleifar hans fluttar til Upp-
'sala 1910, frá Lundúnum.
Flestum mun það ógleyman-
legt að vera við guðsþjónustn í
Uppsaladómkirkju. Söngurinn er
fiábær, enda mjög til hans vand-
að. Auk hins fasta kórs, er stárf-
ai’ viðj Jíirkjuna, sýngur drengja-
kór um föstuUá.
Prestarnir við kirkjuna eru úr-
valsmenn, en þeir eru ekki einir
um að flytja „orðið“, heldur
prjedika prófessorar guðfræði-
deildar háskólans altaf öðru livoru
, og erkibiskup á hátíðum og við
sjerstök tækifærj. Kirkjugangari
er líka í besta lagi, og unga fólk-
ið sækir kirkjuna engn síður en
liið gamhu
Efst í hallarbrekknnni (Slots-
backen) stendur höllin. Gústaf
Vasa hóf byggingu hennar uih
miðja 16 öld, en byggiugunni var
ekki-lokjð fyr en á dögutn Krist-
ínai’ drotningar. Árið 1702 brann
talsvert af henni, en endursmíði
liefir farið fram, og heídur höll-
in að miklu leyti sínum uppruna-
lega svip.
Nú er höllin aðsetur landsthöfð-
ingjans á Upplöndum. í höllinni
er salur einn mikill, mjög merki-
legur sögulega sjeð. Þar var Jó-
liann III. krýndnr til konungs og
þar afsalaði Kristín drotning sjer
ríkistign, er hún liafði kastað
trú sinni og gerst katólsk. Fór
hún síðar til Róm og ljest þar,
svo sem kunnúgt er.
Á stalla einum vestan við höll-
■na standa nokkrar gamlar fall-
(öyssur. Þær eru herfang frá
stórveldisdögum Svía. Byssur þess-
ar eru hálfryðgaðar og fá að
hvíla árið um kring, nema 31.
maí, ]>egar nýju doktorarnir eru
útskrifaðir frá háskólanum.
Fallbyssuskot frá Slottsbacken
]>ýðir, að nýr doktor sje útskrif-
aður frá Uppsalaháskóla.
Yfir fallbyssunnm stendur dá-
lítill klukknaturn. I honum er
Gunnhildarklukkan (kend við
drotningu Jóhanns III.), slær hún
tvisvar á sólarhring, klnkkan sex
að morgni og níu að kvöldi.
Neðan undir hallarbrekkunni er
svanatjörnin (Svandámmen), með-
fram henni er „rúnt“ Uppsala-
búa. Við enda tjarnarinnar renn-
Ur Fýri og myndar ])ar dálítinn
foss. Yfir fossinum liggur brú yf-
ir ána, sem kölltið er Islandsbrúin.
En ekki er rnjer kunnugt um
hvaða ástæður liggja fyrir ]>ví, að
hrúin. hefir verið nefnd svo.