Lesbók Morgunblaðsins - 05.07.1931, Blaðsíða 4

Lesbók Morgunblaðsins - 05.07.1931, Blaðsíða 4
204 LESBÖK MORGUNBLAÐSINS Vcstmannaeyjar fyrir 50 árum. J í.'usið, sem næst er, var sýslumannssetur og þótti fallegasta húsið í þorpinu. Það stendur enn og er nú talinn ósjelegnr kumbaldi. all siður þar við hálfdrættinga. Þegar út í Eyjar kemur er það fyrst að fá ihúsaskjól. Margir höfðu útvegað sjer það áður, og sumir voru altaf í sama stað ár eftir ár. Og svo var það talið sjálf- sagt, að þegar landmaður rjeri á Eyjaskipi, að slcipseigendur sæju honum fyrir aðhlynningu: Húsnæði þjónust.u, vökvun grautar eða fýlasúpu á hverju kvöldi, elda soðningu fyrir hann á hverjum degi og baka kökur eða brauð. Svo lagði maðurinn pund af kaffi með rót fyrir sig og fjekk fyrir 3—4 bolla á hverjum degi, svo máttu allir taka 1 pund af sykri (ekki meira) út fir reikning hús- bóndans. Það átti að duga alla vertíðina, um þrjá mánuði. Fimm af sjö vertíðum, lá jeg við í Stakkagerði. Þá bjuggu þar foreldrar frvi Jóhönnu, konu Gísla Lárussonar, sem nú bvia þar. Hjón- in hjetu Árni og Ásdís. Árni þessi var bróðir Guðmundar í Sjólyst, sem áður er getið. Þeir voru um þetta leyti taldir mestu formennirnir þar í Eyjum. — Mjer- leið þar mjög vel og minn- ist þeirra hjóna og dótturinnar með mikilli þakklætistilfinningu. Tvo vetur geklc jeg með skip- um. Úr því átti jeg að heita há- seti. Skipshafnir sem komu af landi, og hjeldu skipum vvti í Eyjum, lágu vanalega við í Sjóbúð, sem kallað var; t. d, uppi á pakkhús- lofturn eða í ljelegum kofum. Skipshafnirnar höfðu með sjer kvenmann — bústýru —; hún gerði þar alt sem undir bústýru- nafnið heyrir: Eldaði alt, þvoði, bætti öll föt þeirra og þv.l. Þar var oft glatt á hjalla, og stundum fyllirí. Þar var hægt um hönd fyr- ir formanninn að kalla til róðurs, þar sem alHr hásetamir voru í einum stað. Það var alt annað hjá Eyjaformönnum, Þeir urðu að vera eins og þeytispjald um allar Eyj- ar, jafnvel í 14—15 stöðum, ef hásetarnir voru svo víða. Allir landmenn, sem rjeru á Eyjaskip- um, hreyfðu sig ekki fyr en þeir voru kallaðir. Allir hásetar fengu kaffi áður en þeir fóru að róa, og auðvitað borðuðu þeir eitthvað sem lyst liöfðu; en þeir sem bjugg- ust við að kasta öllu upp þegar austui'í flóann kom, borðuðu lítið eða ekkert. Þegar róið var, var verið á sjónum — ef veður leyfði — all- an daginn. Enginn lvafði með sjer matarbita eða neitt að drekka; það var ekki siður. Það leiðir því af sjálfu sjer, að þegar í land konv — eftir máske 12 tíma — var mprgur orðinn matarþurfi. Jeg man að við Fjallamenn og allir landmenn öfunduðum Eyja- menn því að þegar í land kom, færðu sandkonur þeim fulla blikk- brúsa af kaffi og tvær sneiðar af heilu brauði, eða tvær kökur. Og svo þegar Eyjamenn voru bvinir að setja skipið upp í hróf og skifta fiskinum, máttu þeir, og gerðu ávalt, fara heim og ekkert þurftu þeir að skifta sjer af fisk- inum. Það gerðu sandstúlkurnar. Við Fjallamenn og allir land- nienn, fenguin ekkert kaffi eða brauð, urðum eins og aðrir að setjá upp skipið, skifta fiskinum, draga eða bera liann á bakinu vipp í kió, slægja hann, fletja og salta, sækja saltið, slíta frá n.f.l. skilja lifur og hrogn frá slóginu, salta lirognin og láta lifrina í lifrarkaggann. Ef vel var, varð þetta alt að gerast sama kvöldið. Það kom fyrir þegar- við sóttum salt, að sá sem gaf seðil- upp á saltið, gaf okkur eina skonroks- kökvi. Hún var lögð í bleyti í lifrarkaggann, og þegar hún var orðin gegndrepa, þá borðuðum við liana og þótti hún herramanns matur. !ávo komu landlegu dagarnir. Þeir voru að mörgu leyti nauð- synlegir fyrir alla, og þó sjer- staklega fyrir okkur landmennina, Fjallamennina. Ef ekki var sjóveður að morgni dags, var það vanalega fyrsta verkið okkar landmanna að fara niður í kró, og setja þar alt í lag, senv ekki var tírni til að gera kvöldið áður, slægja fiskinn fletja og salta hann, þvo króna, þvo hausana og bera þá á bakinu upp á eitthvert tvvnið, því 'þá fyrir fjörutíu árum voru aðal flutnings- tæki okkar landmanna, okkar eig- ið bak. Þó voru til lvjá Eyjamönn- um handbörur og bakskrínur. Svo þurfti að hugsa um skinn- klæðnaðinn, þurka bann og bera á lifur, svo hann yrði síður eins og skæni, og drægi þá vatn. Eitt var og óhjákvæmilegt, og það var að mala rúginn í kökurnar. Það var gamall siður að hver landmaður sem rjeri í Eyjum mátti taka vvt úr reikning hús- bónda síns, eina skeppu af rúgi; sjálfur varð lvann að mala rviginn, en húsbændurnir, sem við lágum við hjá, ljetu gera kökur eða brauð vir mjölinu. Jeg man vel að það voru stundum álitlegir kökustafl- ar í eldhúsinu í Stakkagerði. Þar voru líka milli 10 og 20 sjómenn. Allir voru latir að mala', fanst það vera löðupmannlegt verk. Þó kom það stvmdum fyrir að ein- hver fjekst til að mala fyrir'sig og ýmsa meiriháttar fcjúmenn, sem eltki gátu lotið svo lágt að láta sjá sig við kvörnina.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.