Lesbók Morgunblaðsins - 26.11.1933, Síða 4

3G4
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Grindaveiðar
í Færeyjum.
Eftir Poul Niclasen, ritstjóra.
i.
Skráðar frásagnir.
Það er enginn efi á því, að
grindaveiðar liafa verið einhver
þýðingarmesti atvinnuvegur Fær-
eyinga frá landnámstíð og fram
eftir öldum. Vjer vitum að grind-
in hefir stundum blátt áfram
bjargað þjóðinni frá liungursneyð
og að hún hefir jafnan verið tal-
in sending frá guði.
1 fornöld var grind veidd á ls-
landi, í Hjaltlandi, Orkneyjum,
Færeyjum og sums staðar í Nor-
egi. En nú eru Færeyjar eina
landið þar sem grindadráp fer
fram eins og fyr á öldum- Til-
íaunir hafa verið gerðar nú á
tímuin um að veiða grind á ls-
landi og Grænlandi, en það er
ekki annað en káf, miðað við
grindaveiðina í Færeyjum.
Vegna þess, að grindaveiðar
hafa enn stórkostlega þýðingu
fyrir Færeyinga, mun mönnum
eflaust forvitni á að heyra hvern-
ig sú veiði hefir verið rekin á
liðnum öldum.
Elstu lagaákvæði um hvala-
veiði í Færeyjum, er að finna í
lögnm Magsiúss konungs laga-
bætis, sem samþykt voru á Frosta
þingi sumarið 1270. Þau ákvæði
eru þannig:
1. Höldur, eða göfugri maður,
er einkaeigandi að fundnum hval,
sem er 18 álnir, eða þaðan áf
minni. Sá er höldur, sem fengið
hefir óðal í arf eftir foreldra sína.
En að helmingi minni hval er hver
finnandi einkaeigandi.
2. Finni maður hval, skal hann
skera hann í votta viðurvist, en
sje engin vitni, skal hann skil.ja
eftir höfuð, hrygg og sporð til
sa nnindamerkis-
3. Heimilt er að róa hval til
lands hvar sem er og skera hánn
þar.
4. Ef landeigandi kærir út af
því að hvalskurðurinn lia.fi spilt
ökrum hans eða engi, þá skal
honum bæta eftir 6 óvdhallra
manna mati. En sje hvalur dreg-
inn að landi <þar engin landspjöll
geta af hlotist. má eigandi óá-
talið f'lytja hann burt livenær sem
liann vill.
5. Reki hval á land, ])á á lton-
ungur hálfan, en landeigandi liálf-
an, að undanteknu fundarspiki,
hvort sem livalurinn er stór eða
lítill.
6. Reki hval inn á fjörð, svo
að hann sje í örvarskotslengd frá
hvoru landi, þá eiga bæði lönd
hvalinn. En ef hvalur strandar,
áður en menn verða varir við
liann, þá á landeigandi hvalinn,
hvort sem hann liefir strandað á
útfiri eða hólma, og skifti sem
fvr segir.
7. Reki hval á landamerki
tveggja jarða, á hvor það, sem á
lians landareign er.
8. Heimilt er að veiða hval hvar
sem er, að undanteknum ,,síld-
reka“ meðan á síldveiðum stendur.
Veiði nokkur „síldreka" þá og
spilli þannig guð$ gjöfum, hæti
8 örtugum og 13 mörkum í .silfri
til konungs.
*
9. Nú veiðir maður hval og
dregur liann eða lætur hann reka
a land, þá á hann hálfan en land-
eigandi hálfan.
Síðan eru ákvæði um það. ef
menti finna merktan lival. Reki
maður hval inn í annars manns
Itvalvog og loki hann þar inni
(gegn vilja vogseiganda, þá á vogs-
eigandi hvalinn, en hinn fyrir ó-
mak sitt eftir 6 manna mati. Sje
livalur rekinn inn í vog, sem ekki
hefir verið livalvogur, þá á veiði-
maður liálfan og vogeigandi liálf-
an-
Þessar reglu gilda sýnilega um
stórliveli, en þær sýna að fyrir
700 árum voru til lög um hval-
veiðai-. I hinu svo nefnda ,Sauða-
brjefi', sem er dagsett í Osló 28.
júní 1298 eru þessar viðbótar-
reglur settar:
— Nú hitta húskarlar hval úti
á hafi og skera af farm, þá eiga
þeir sjöunda hlut. En flytji þeir
hval til lands óskorinn, fer um
það eins og lögbók segir. Nú reka
menn hval á land annars og draga
úr flæðarmáli; þeir skulu hafa
þar fjórðung af........
Svo höfum vjer einnig gert á
þá skipan, að þær hvalþjósir, sem
sjer nefnum „vagnhögg", viljum
vjer gefa landeiganda fyrir guðs
sakir og föður vors og móður, oss
til friðar, hainingjú og brautar-
gengis, þó svo að hann sýni áður
tveimur vitnum og skulu þeir
gera ráð sín þar um — nema því
aðeins að eftirkomendur vorir
segi að með þessu sje gengið á
rjett konungs.......
Grindadráp