Lesbók Morgunblaðsins - 02.12.1934, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
387
Höggstokkurinn frá Vatnsdalshólum og öxin, seiQ þau Agnes og
FriÖrik voru höggvin með. Hvort tveggja er nú geymt i Þjóðminjasafninu.
honum frá frásögn Agnesar um
sviksemi vinnumannsins í því
efni.
Vart mun Magnús leggja trún-
að á sannleiksgildi þessara frá-
sagna Agnesar. Að vísu hef'r
hann ekki haft nein orð þar um,
en kýmnisbros hans undir t'é,-
sögn minni hefir blásið mjer því
í brjóst.
Það, að „Magnús gamli“ reynd-
ist að vera til, hefir að nýju vak-
ið traust mitt á leiðsög'n hinna
látnu, og legst jeg því ókvíðinn
til hvílu-
15. júní 1934„
Klukkan er hálf tíu fyrir há-
degi. Jeg stend á Þrístapa, en
það er hóll sá í Vatnsdalshólum,
er þau Agnes og Friðrik voru
leidd á til aftökunnar. Við hlið
mjer standa þeir, Magnús Jónsson
hreppstjóri frá Sveinsstöðum og
fulltíða sonur hans, ólafur að
nafni. Á miðjum hólnum er 45
cm. hár pallur, að flatarmáli 22 og
Vz fermeter. Hann hefir verið hlað-
inn úr grjóti og torfi og stendur
enn óhaggaður, að öðru leyti en
því, að hann hefir sigið lítils-
háttar á stöku stað. 1 kringum
pallinn hafði verið komið fyrir
trjegirðingu, að því er sagan seg
ir, en hennar sjást nú engin
merki.
Við hefjum dyslertina með því,
að athuga nákvæmlega umhverf-
ið, ef ske kynni, að við yrðum ein-
hvers þess varir ofan jarðar, er
gæti orðið okkur til leiðbeining-
ar, en er sú leitar aðferð ber eng-
an árangur, könnum við jarðveg-
inn, norðan við aftökupallinn, með
8 mm. sverum járnstöngum. Eft-
ir þannig lagaða f jórðungsstundar
leit, rekur Magnús sína stöng nið-
ur á aðra kistuna. Er hann þá
staddur 12 m. norðvestan við af-
tökupallinn. Þar hefjum við
gröft á allstóru svæði, til þess að
forðast skemdir. Á 65 cm. dýpi.
nyrðst í gryfjunni komum við
niður á höfuðkúpurnar, er liggja
hvor hjá annari. Þar finnum við
einnig tíu cm. langt spýtubrot, er
við ætlum að sje af annari hvorri
])eirri stöng, er höfuðin voru sett
á. Höfuðkúpurnar virðast lítt fún-
ar og eru óskemdar að öðru en
1 ví. að þrjár tennur vantar í aðra
þeiria. Jarðvegurinn er þarna dá-
lítið malarborinn, en í miðri grvfj
unni og í syðri hluta hennar er
hrein mold. 25 cm. neðar, komum
við svo niður á kisturnar, í miðri
gryfjunni, Þær eru hlið við hlið
og liggja frá suðáustri til norð-
vesturs. Lokin eru brotin og fallin
niður og verður því eigi með
fullri vissu sagt um, hver lögun
þeirra hefir verið, en að líkindum
hafa þau verið flöt. Kisturnar eru
að öðru leyti heilar, en mjög fún-
ar. Innan mál þeirra er: Breidd
að ofan 30 cm. í annan endann,
en 37 í hinn, en a(S neðan 24 og
30 cm. Hæð 23 cm.. jafn háar í
báða endá, en lengd annarar er
1,45 m. en hinnar 1,65 m. Beinin
eru mjög fúin og varla annað
eftir af þeim, en þau hörðustu
og stærstu.
Uppgreftrinum er lokið og
Magnús er farinn heim að Sveins-
stöðum til þess að sækja eitthvað
undir beinin, en við Olafur bíð-
um hans á meðan.
Sólin skín nú í heiði frá háde^-
isstað og kyssir beinin, sem í 104
ár hafa hvílt 1 hinu kalda og
dimma skauti uáttúrunnar. í
huga mjer brjótast fram mags-
konar hugsanir og ryðjast ó-
reglulega hver fram fyrir aðra.
Þrátt fyrir greind og góðleik Ól-
afs, þrái jeg því einveru, svo jeg
færi mjer svefnásókn til afsök-
unar, og geng afsíðis.
Jeg sje í hyllingu andans hinn
margþætta , hildarleik þeirra ör-
laga, sem hrundu Agnesi og Frið-
riki út á þá glapstigu, er leiddi
til aftökunnar Hvernig orsakir
og afleiðingar ófust saman, með
eðlilegum hætti og leiddu til þess
er verða varð. Sje Agnesi og Frið-
rik líðandi eftir líkamsdauðann.
leita í tíu áratugi, árangurslausra
sætta við mennina, án þess að
finna nokkurn þann, er gæti flutt
sáttaumleitan þeirra, á milli heim-
anna. Sje angistarótta þeirra, eft-
ir að milliliðurinn, miðillinn, loks
er fundinn — óttann við það, að
hann gefist upp við að koma í
framkvæmd í tæka tíð, marg-
endurteknum óskum þeirra, um
uppgröft beinanna, jarðsynging
þeirra í vígða mold, guðsþjónustu-
athöfn á morðstaðnum og almenna
samhygð og fyrirbeiðslu. Sje mið-
ilinn og stjórnanda hans, er sam-
stilt í kærleika og þjónustu, ganga
til verks, umlukt geisladýrð dygð-
ugs lífernis, er gjörir þeim mögu-
legt að skila verkefni sínu, ósjálf-
ráðu skriftinni villulausará en
venja er til um miðilssambönd-
Sje þau í hjálparstarfsemi sinni,
sem nær jafnt til látinna sem lif-
andi, gera góðverkin með hægri
hendinni, án vitundar hinnar
vinstri.--------
Magnús er kominn aftur. Við
göngum frá beinunum til flutn-
ings og' lagfærum moldarbynginn,
því jeg skil gröfina eftir opna,
svo að þeir sem kynnu að vilja
rannsaka hjer frekar, geti g'ert
það fyrirhafnarlaust. Á jeg þó