Lesbók Morgunblaðsins - 01.08.1937, Blaðsíða 6

238
LESBÓK MORQ UNBLAÐSINS
líf í tuskuruar, svo að leit var
hafiu, sem oft bar ávöxt.
Stundum kom }>að fyrir, að jej?
af heudingu hitti góða karla og
kouur, sem kuixnu utan að vísur
og löng kvæði, sem aunars voru
tvnd. I’á var mjer skemt, að koma
þeim á pappírinn og forða þeim
frá glötun.
*
Veturinn 1930—1931 ætlaði jeg
að dvelja um tíma í Reykjavík,
til að suuðra upp það sem fyndist
á Landsbókasafninu af brjefum
og kvæðum. Til þess kom þó ekki,
}iví kona nrín, frú Kristín, og son-
ur miim, Baldur, tóku af mjer
ómakið hvað brjefin snerti. En
iivað kvæðasöfnunina snerti, kom
mjer skyndilega góð og óvænt
hjálp, þar sem var herra Cyril
•Jacksou, enskur fræðimaður, sem
varð kennari við Mentaskólann á
Akureyri þá um haustið. Hann
liafði valið sjer það hlutverk, að
safna öllum kvæðum föður míns,
þeim sem ekki stóðu í kvæðabók-
unum. Tók hann nú við þar sem
jeg var konrínn með safn mitt, og
hjelt svo áfram sinna ferða. Hann
safnaði fyrst öllum þeim kvæðum,
sem fundust í blöðum og tíma-
ritum á bókasafninu á Akureyri,
og vjelritaði alt jafnóðum. Síðan
fór hann suður til Revkjavíkur
og safnaði þar því, sem hann fann
á Landsbókasafninu.
Þegar Jackson hafði lokið starfi
sínu, fór hann til Englaiuls og
samdi ritgerð um safn sitt, og
kveðskap Matthíasar yfirleitt, og
varð hann fyrir það sæmdur meist-
aranafnbót við háskólann í Leeds.
Þegar lijer var komið, fekk jeg
eim í lið með mjer ágætan aðstoð-
armann, ]>ar sem var þingeyska
skáldið Konráð kennari Vilhjálms-
son. Jeg sendi liann tvívegis til
Reykjavíkur bæði til að afskrifa
brjef , eign prívat manna þar og
til að leita enn betur að kvæðum
og brjefum á Landsbókasafninu.
Honum tókst að finna enn allmik-
ið af kvæðum og bætti hann þeim
öllum inn í Jacksons safnið. Þar
ineð hygg jeg að leitað hafi verið
eins vandlega og liægt var og
varla von á að meira finnist.
*
Jeg liafði farið vandlega yfir
alt safn Jacksons og leiðrjett ýms-
ar villur í því. Síðan fór Konráð
einnig yfir það með mestu gagn-
rýni og báðir fórum við í sam-
einingu yfir alla Ostlundsútgáf-
una og leiðrjettum þær mörgu
prentvillur, sem þar var að finna.
Með Jacksons — Konráðs safni í
viðbót við Östlundsútgáfuna, var
nú fengið efnið í heildarútgáfu
Matthíasarljóða, og var um tíina
.í ráði að Menningarsjóður kostaði
og sæi um útgáfuna. Ur þessu varð
þó ekki, svo að útlit var fyrir að
löng yrði bið á framkvæmdum,
nema ])á lielst þannig, að einungis
yrði gefið út nýtt úrval allra
kvæðanna, og gat jeg fyrir
mitt leyti aldrei sætt mig við
það. En þá kom Magnús. bróðir
minn til sögunnar, og tók að sjer
það mikla þrekvirki, að gefa út
öll ljóðin í heild, og kosta útgáf-
una sjálfur. Hann og Þorsteinn
Gíslason röðuðu nú öllum kvæð-
unum niður, á nýjan hátt, eftir
sínu höfði, og bættu inn í söfnin,
bæði Grettisljóðum og nokkrum
þýddum ljóðaflokkum, eins og
getið er um í formála bókarinnar.
Við lestur ljóðmælanna hefi jeg
aftur og aftur glaðst yfir, að hafa
nú loks milli handanna öll ljóð
föður míns, öll í einni bók og
ekki stærri eða þyngri en svo, að
auðgert er, að halda á henni í
annari liendi meðan maður les
hana í rúmi sínu (og skemtibæk-
ur lesa flestir helst, eða eingöngu,
á kvöldiu, þegar þeir eru hátt-
aðir).
Ennfremur hefi jeg dáðst að og
glaðst yfir hinni smekklegu og að-
gengilegu efnisskiftiugu og efnis-
yfirlitunmn báðum, sem gera öll-
lun auðvelt að leita og finna fljótt
það, sem hugann girnir að lesa.
Letrið er skýrt og fallegt og
ekki of smátt, svo að þreyti aug-
un, og þó þríraðað sje kvæðuin á
sumum síðunum, fer injög vel á
því fyrirkomulagi.
En því miður hefi jeg, mjer til
angurs, rekist á allmargar prent-
villur, einkum í seinni hluta bók-
arinnar; en, sem betur fer, eru
þær þó flestar svo lítilvægar að
fáir munu taka eftir þeim eða
hneykslast á þeim og engar geta
kallast stórvægilegar. Jeg veit það
af margfaldri reynslu sjálfur, hve
erfitt er að forðast villur, þó próf-
arkalestur sje vandaður vel, en
verst, er, að inargar -vilhir slæð-
ast einmitt inn við vjelsetninguna,
þegar prentararnir eru að leið-
rjetta eftir próförkinni.
Jeg sleppi því að fara að tína
upp nokkrar af prentvillunuin.
Þær verða að draugast, hver á
sínum stað, og verður ekki að því
gert hjeðan af, fyr en máske í
nýrri útgáfu síðar meir. En það
er ein annars konar villa í bók-
iuni, sem jeg verð að minuast á,
og þótti mjer hún slysaleg en ]>ó
spaugileg. Ilún er á bls. 671. Þar
er vísukorn, sem faðir nrínn hefir
aldrei ort, heldur vinur hans
Ilannes Hafstein.
Og vísan er svona:
„Jeg tala’ ei lijer um trú á andanu,
þó tífalt betri þekking sje;
en þetta gutl um guð og fjandaun,
er gamalt meinlaust sláturfje".
Þessa vísu hafa þeir Þorsteinn
og Magnús tekið í ógáti upp úr
Brjefum föður nríns (bls. 380) og
lialdið hana vera, eins og flestar
vísur þar, eftir hann sjálfan, en
þar er hún tilfærð úr brjefi, þá
nýlega meðteknu frá Hannesi Haf-
stein.
Jeg heyrði föður minn oft, í
glöðum lióp vina sinna, liafa þessa
vísu vfir og lienda gaman að
henni, því hún lýsti svo vel lieiðn-
um hugsynarhætti Hafnarstúdenta
og Brandesarsinna á þeim árum
(kringum 1887). Og faðir minn
var nógu frjálslyndur, og, a. m.
k. annað veifið nógu heiðinn til
að taka í strenginn með Hannesi,
og skopast að gönríuj guðfræðinni
og liennar „gutli um guð og
f jandann".
Þess vegna held jeg, að liann, í
trínuin himni nú, taki sjer ekkert
nærri, þó svo liafi atvikast, að
honum sje nú kendur þessi krói
Hannesar. Jeg veit að ]>eir muiii
jafna það alt með sjer hinum
megin.
Jeg lýk svo þessari greinargerð
með ítrekaðri þökk til Magnúsar
bróður fyrir fallegu nýju útgáf-
una af Ijóðum föður okkar.
Jeg hefi ekki til ]>essa sjeð
FRAMII. Á BLS. 240.