Lesbók Morgunblaðsins - 29.08.1937, Side 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
267
Sigurður Þórarinsson:
Jep; liefi nú að nokkru lýst lifn-
aðarháttum Lappa, <>*r er jiá
að greina frá jieim sjálfum
nokkru nánar.
Lapparnir eru mjög láoir vexti.
Meðalhæð karlmanna er aðeins
150 cm. Þeir eru allbreiðir nm
brjóst ojí' lierðar, en mjófættir,
klofstuttir <><r krin<rilklofa. Þeir
eru dökkhærðir <><r strýhærðir,
venjulega skefrfrlausir, smáey<rir,
en sjaldan skáey«rir.
Karlmenn fran<ra svo klæddir,
að venjule<ra bera j>eir kufl yst-
an klæða, er vetrarkuflinn úr
skinni, en sumarkufl iir bláu vað-
máli, víður mjög o" nær á mitt
lær. Þeir <ryrða si<r breiðu leð-
urbelti o<r hangir við það typil-
knífur, oft haglega gerður. Bræk-
urnar eru nærskornar og gyrtar
í skóna, en þeir eru úr leðri og
ná á miðjan legg; vefja }>eir legg
ina böndum, oft skrautlegum og
haglega brugðnum. Sokka nota
þeir aldrei, en- hafa ætíð hey í
skónum. A liöfði bera ]>eir topp-
húfur, venjulega bláar, og er
rauður dúskur í; má af húfulag-
inu sjá, úr hvaða hjeraði þeir
eru.
Búningur kvenna er svipaður
og karla, þó er kuflinn síðari og
}>ær bera oft silfurhringi og keðj-
ur um háls og anna.
Mörgum koma Lappapiltar ærið
skringilega fyrir sjónir við fyrstu
sýn. Á búningurinn drjúgan þátt
í því. T- barm sinn ofan beltis
troða þeir venjulega öllum mögu-
legum hlutum, þurkuðu kjöti,
brauði, tóbaki o. fl., svo að þeir
líta út sem brjóstamiklar konur;
beltið gvrða þeir svo fast, að
neðri hluti hins grófgerða kufls
stendur út sem piL. og uærskorn-
ar brækurnar leiða vel í ljós hve
hjólfættir þeir eru. En við nán-
ari kynningu skilst manni fljótt,
í hve nánu samræmi við umhverf-
ið búningur Lappanna er. Það
getur vart samrænni sjón en að
sjá Lappann, lítinn og ,,kræklótt-
an“, í litsterkum, bláum og rauð-
um klæðum, skjótast innan um
dökkgrænt kræklótt birkikjarr-
FRA
LÖPPUM
Hjer birtist síðari kaí'linn af hinni fróðlegu
og skemtilegu grein Sigurðar Þórarinssonar,
um Lappa, líf þeirra og lifnaðarhætti.
ið á eftir krækilhyrndri hreina-
hjörð. Það er „mótív“, sem van
Gogh hefði getað grátið af gleði
yfir.
?* | apparnir eru ljettlyndir og
v I , láta oftast hverjum degi
^nægja sína þjánhigu; kemur ]>að
þeim stundum í koll. Þeir eru
næmir og glöggir á inargt, en
þykja heldur lausir í rásinni.
'Margir Lappar eru stoltir og líta
heldur niður á hina ljóslituðu
J granna sína. Þetta er og vel skilj-
anlegt. Að vissu leyti er Lappinn
kominn lengra á þróunarstiginu
en grannar hans. Hann getur lif-
að góðu lífi, þar sein grannar
hans myndu brátt horfalla. Jeg
skil og dæmalaust vel, að Lapp-
arnir líta niður á og jafnvel
aumkva skemtiferðafólkið, þetta
fólk, sem bograr upp um heiðar
og fjöll og klífur hæstu tinda, að
því er að minsta kosti Löppun-
uin finst, í hreinustu erindisleysu,
<>g er svo oftast ramvilt og hjálp-
arvana, ef hríðarbvlur skellur á.
Ratvísi Lappanna er fáum get’in.
Listrænir eru Lappar vel í
meðallagi. Marga hluti, svo sem
hnífasköft og skeiðar, gera þeir
af miklum hagleik. Á ferðamanna
hótelinu í Abisko sá jeg mörg mál
verk eftir Lappa einn, er Turi
heitir. Selur hann þau ferðamönn-
um, er kaupa þau sem Lapplands-
minjar. Ýms hinna eldri málverka
hans voru furðu lagleg í öllum
sínum frumstæða einfaldleik; en
fyrir nokkrum árum fann Turi
upp á því að bæta málaratækn-
ina. Honum þótti seint ganga að
teikna hvern hrein og Lappa á
myndir sínar og gerði sjer því
stimpla og stimplar nú bæði
hreina og Lappa og trje á mynd-
irnar, og er ekki spar á. En síst
skilur Turi, að ferðamenn kaupa
nú myndir hans síður en áður.
Einkennilegyr er söngur Lapp
anna, hin svokallaða jojkn-
ing. Jojkningin er um taktskip-
uu og hrynjandi mjög frumstæð
og ólík evrópeiskri músik. Lögin
eru oftast þannig til komin, að ef
„andinn kemur vfir“ Lappann,
vrkir' hann ekki kvæði í venju-
legri merkingu, heldur aðeins eina
eða í hæsta lagi tvær ljóðlínur og
senrur lag við um leið. Er ljóð-
línan endurtekin aftur og aftur,
en fylt upp í milli ineð meining-
arlausum atkvæðum, svo sem vala
vala vala. Oft eru lögin ákaflega
málandi. Maður sjer alveg fyrir
sjer tígulegt flug söngsvananna,
hógvært tif fjallrjúpunnar, hið
Ijetta brokk hreinsins eða hlunks-
legan gang ökuhestsins. Það er
vart til sá hlutur, dauður eða lif-
andi, sem Lappinn eigi reynir að
lýsa með jojkningu. Algengt er,
að þá er barn fæðist og er nafn
gefið, fær það sitt eigið.lag, sem
er ofið um nafn þess.
Lapparnir eru nú flestir kristn-
ir og hafa týnt sinni gömlu trú.
Vita menn lítt um hana. Þó er
kunnugt, að þeir tilbáðu ýms nátt
úruöfl, guð sólu, vinda, eldinga