Lesbók Morgunblaðsins - 09.01.1938, Blaðsíða 2

lesbók morgunblaðsins
eða með ljósbrúnt hár, bláeyg
og ekki eldri en sextán ára.
Hún er kölluð ,,drottning sólar-
innar“, og hár hennar á að
leika laust niður um herðarnar
til þess að minna á sólargeisl-
ana. Drengirnir og telpurnar í
þorpinu skipa sjer í kringum
hana og setja kórónu á höfuð
henni og þekja hana að lokum
í blómum. Að því búnu hefst
viðhafnarmikil ganga og allir
unglingarnir fylgja „drottning-
unni“. Á undan fylkingunni
fara hljóðfæraleikarar, sem
leika á flautu og fiðlu, en ungu
stúlkurnar syngja í kór æfar-
forna helgisöngva.
Einkennilegasta venja í Búlg
aríu er þó
SURAVA-HALDIÐ,
sem er heillaósk nýa ársins,
borin fram af unglingum, sjer-
staklega drengjum. Þessi at-
höfn fer einkum fram með
tvennu móti. Annar háttur
hennar og hinn algengari, er
einnig hefir fest rætur í nútíðar
lífi borganna, gerist með þeim
hætti, sem hjer segir: Dreng-
irnir fara út í skóg og tína
saman trjágreinar af hornviði
(eða öðrum viðartegundum, ef
hornviður er þar ekki til). Úr
greinunum hnýta þeir síðan
sópla.' Sóplarnir eru skreyttir
með marglitum, bylgjulöguðum
pappírsræmum, steiktum mais-
kornum og stundum einnig smá
kringlum og skildingum. •—
Snemma á nýársdagsmorgun-
inn „flengja“ þeir alla með
sóplunum, sem á búlgörsku
heita suravaci, og hafa yfir um
leið eftirfarandi heillaósk:
„Surava, vésela godina,
I do godina sás zdrave.“
(Surava, gleðilegt ár og kom-
andi ár með góða heilbrigði).
Stundum er þessi heillaósk
einnig tíðkuð við mörg önnur
tækifæri, t.d. þegar menn óska
einhverjum velfarnaðar í fjár-
hagslegum fyrirtækjum.
Eftir þessa heillacsk þakkar
fjölskyldan fyrir sig og gefur
suravakendunum kringlUi, sem
eru sjerstaklega tilbúnar fyrir
þennan dag, og suravakendurn-
ir hverfa á dyr og fara í önnur
hús. Oft hrópa suravakendurn-
ir svofelt gleðióp á götunum:
„Su-u-u-rava! Su-u-u-urava!“
Heimsókn suravakendanna
lýkur venjulega um hádegið. I
sumum þorpum eru suravakend
urnir einnig fullvaxnir ungl-
íngar, meira að segja jafnvel
kvæntir menn. Líkist þetta þá
nokkuð koledarunum (jóia-
syngjendunum). Suravakend-
urnir fara stundum í flokk-
um, sem hafa leiðtoga, svo-
nefndan troRober (brauð-
mylsnusafnarann) og aðra, eins
og tíðkast meðal koledaranna.
Og oft eru þeir með grímur eins
cg koledararnir.
*
Annað formið er ólíkt hinu
fyrra, því að í staðinn fyrir að
berja með „surava“-vendi bera
suravakendurnir nú þungan
stein inn í húsið og segja: „Eins
og þessi steinn er þungur, eins
þungt gull og ríkuleg eign fari
inn í húsið.“
Venjan um „surava“-haldið
í framhaldi af ,,koled“-haldinu,
kýnding föstudaga-eldanna,
Lazarusarhátíðinni (söfnun
eggja með dansandi stúlkum),
Georgs-helga-vöggurnar og aðr-
ar trúarvenjur ársins eru ein-
hverjar hinar skemtilegustu og
hentugustu til að varðveitast
til frambúðar: þær skapa mjög
mikinn mannfagnað og eru
nógu almennar til að vera sann-
ar alþýðuhátíðir.
*
Sjerkennileg fyrir Bazil-dag-
inn eða nýárið er
KVÖLDMÁLTlÐIN.
Hún er einnig eins auðug að
matarrjettum og venjusiðum
eins og Kvöldið helga. Munur-
inn liggur aðeins í óföstulegum
(feitum) mat og venjulega úr
svínahausum og svínaskönkum.
^innig þar er brauðið helga eða
kakan og eldurinn helgi ímynd
ólatrjesins, þýðingarmikill þátt
ur.
Bæði þessi atriði í nýársvenj-
um vorum hafa annaðhvort
hreinlega eða fyrst og fremst á
sjer heillaóska-brag. Viljinn,
tjáður í mynd vitaðrar eða ó-
vitaðrar óskar, kemur þar eigi
aðeins fram í óskum, heldur og
í athöfnum. Nýr, blómstrandi
vöndur, ríkulega skreyttur
brauði, mais og peningum, er
vafalaust ímynd óskaðrar auð-
legðar — brauðs og fjár — og
heilbrigði. Þessi auðlegð og
heilbrigði er færð mönnum með
höggum, þ.e. óskir um auðlegð
og heilbrigði færist yfir á þá.
Og á þessari ósk er hert með
ummælunum. Ríkuleiki og marg
breytni matarins að kvöldinu
er einnig í einhverri merkingu
efnislegt tákn óþektrar hug-
myndar. En ennþá meira sjer-
kennandi fyrir þetta tækifæri
er
NÝÁRSKRINGLAN
eða kakan, sem 1 eru settir
molar af allskonar afurðum
eða áhöldum atvinnulífsins. —
Þessir molar, tákn ýmsra greina
búskaparins, miða jafnframt
að því að ráða í, hverja gæfu
árið færi hverjum. Ef einhver
finnur í kökubita sínum flís úr
plógi, þá bíður gæfan hans í
jarðræktinni, — ef það er fjöð-
ur, þá í fuglarækt, — ef það er
brot úr stauragirðingu, þá í
fjárrækt o. s. frv. f þessu kem-
ur einnig spásagna-einkenni
nýárssiðanna. Einmitt það at-
riði birtist einnig við mörg tæki
færi greinilega sjálfstætt 1 mörg
um
SPÁSÖGNUM.
Næstum alstaðar er spáð fyrir
heilsufari hvers um sig af
heimilisfólkinu — ýmist með
því að láta blómknappa af
hornviði á brennheit kol eða
með því að láta salt í lauks-
hýði eða með vafningsviðar^
laufum í vatni eða með eggi
og mörgum öðrum hætti. Líka
er ennþá sjerstaklega reynt að
grenslast fyrir um hjúskapar-
hamingju yngra fólksins, með
því að láta brauðmola undir
kodda eða að lokum með há-
værum og kátum
FRAMH. Á ÁTTUNDU SÍÐU.