Lesbók Morgunblaðsins - 31.12.1938, Blaðsíða 2

426
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
En þessi huggun er skammgóð-
ur vermir. Ekki langt frá er
mynd eftir Gericault, sem að vísu
ekki ber þess eius greinilega
merki hvað er að gerast, en sýnir
einnig hörmungar sjóhraknings-
manna. Mismunurinn er einnig
sá, að bak við þessa mynd liggja
sannsögulegir viðburðir. Mvndin
heitir „Le radeau de la Méduse"
— Medusaflekinn. Það er sorg-
legt að sjá kvalir og örvæntingu
þessara skipbrotsmanna. Jeg get
sem sagt ekki huggað mig við að
þetta sje eintómur skáldskapur,
og jeg fer að rifja upp fyrir nijer
sögu þessara ógæéumanna.
Hinn 17. júní árið 1816 sendi
franska stjórnin seglskipið ,,Me-
dusa“ til vesturstrandar Afríku.
A skipi þessu var 160 manna
skipshöfn, og auk þeirra menn af
ýmsum stjettum, svo sem her-
menn, kaupmenn, bændur, prest-
ur, læknir og laudstjóri nýlendu-
manna, því ætlunin var að stofna
nýlendu á Fílabeinsströndinni.
Alls munu hafa verið um 400
menn á skipinu. Skipstjóri var
ungur maður og var þetta fyrsta
ferð hans sem skipstjóri. Af á-
settu ráði hefir nafu hans verið
látið falla í gleymsku og dá. Skip-
stjóri hafði fengið ströng fyrir-
mæli um það, að halda skipi sínu
60 sjómílur frá ströndinni. 29.
júní þektu skipsmenn strendur
Afríku, og í stað þess að gæta nú
fyrirskipana þeirra, sem skip-
stjóri hafði fengið um að forðast
ströndina, þá sigldi hann skipinu
upp undir hana. Þetta hafði þær
afleiðingar, að skipið strandaði á
Arguintanga, sem er ekki mjög
langt fró Senegalströndinni. Veð-
ur var hið besta og engin ástæða
til að óttast. En þó fór svo. að
farþegarnir, sein margir hverjir
höfðu ekki fyr verið í sigiingum,
urðu hræddir og smituðr, hina
gömlu og revndu sjómenn ineð
hræðslu sinni. Hróp og hótanir
dundu á yfirmönnum skipsins og
skipstjóra og aðstoðarmörnum
hans fjellust gersamlega hendur
og vissu ekki hvað til bragðs
skyldi taka. Þegar þrautreym
hafði nærið að koma skipinu á
flot, ráðlagði landstjóri að byggja
fleka, sem tæki 200 manns. Á
fieka þessum skyldi koma fyrir
matarbirgðum og drykkjarföng-
um skipbrotsmanna. Bátverjar
áttu svo að draga fiekann.
★
Var nú byrjað á byggingu flek-
ans og samtímis voru gerðar
ítrekaðar tilraunir að ná skipin :
á flot. Um tíma leit út fyrir að
þetta myndi takast. Skipið suer-
ist upp í vindinn og ef varpað
liefði verið út nokkrum fallbyss
um og bátarnir látnir draga skip-
ið, hefði mátt bjarga þvi. Ei
hvorugt þetta var reynt. Nú byrj
aði að hvessa og skipinu sló aftur
flötu fyrir stormi og sjóum. Tók
það þá að liðast sundur. Jafn-
framt fór einnig skelfing fólksins
vaxandi. Skipið tók að hallast og
tók í sig sjó. Fólkið skreið um
skáalt þilfar skipsins, eitthvað
varð að gera sjer til afþreyingar.
Engum datt til hugar að taka
hendi til dælanna. 5. júlí var
flekinn tilbúinn og hann ásamt
bátunum var settur á fiot. Skip-
stjórinn, sem samkvæmt öllum
reglum og sjómannsheiðri sínum
átti að vfirgefa skip sitt síðast-
ur, varð ,nú fyrstur til að yfir-
gefa það og koma sjer í stærsta
bátinn. Um endilangt skipið
heyrðust nú köllin „Sauve qui
peut“ — bjargi sjer hver sem má
Menn reyndu líka að framkvæma
það dyggilega. Bát nr. , 2 tók
landstjórinn fvrir sig, hyski sitt
og farangur, ásamt 12 róðrar-
körlum, alls var á þeim bát 18
menn, en í hann hefðu getað kom-
•
ist miklu fleiri. Bátsnæði var
nóg, en hjartagæði ekki. Fyrsti
stýrimaður fjekk þriðja bátinn,
hann tók með sjer fleiri en áhættu
laust var. Nú voru eftir þrír bát-
ar, sem ýmsir vfirmenn tóku á-
samt farþegum. Þegar bátarnir
voru lagðir frá skipinu, voru eft-
ir 158 menn, sem börðust nú um
að ná í pláss á flekanum. I þeim
stympmgum fjellu 8 ú byrðis og
druknuðu, því ekki var gerð
minsta tilraun til að bjarga þeim.
★
Flekinn var nú bundinn aftan
í bátana og þeir byrjuðu að draga
hann. En svo var hann hlaðinn.
að fólkið stóð í sjó að ökla. Mat-
ar- ,og drykkjárskifti Vnilli bát-
anna og flekans voru mjög ó-
lieppileg. Bátarnir höfðu nóg af
brauði, en ekkert af vatni eða
víni. Flekinn hafði 6 víntunnur
og 2 vatnstunnur, eu einungis 50
pund af brauði. Um kl. 2 byrjaði
að hvessa og 1. stýrimaður óttað-
ist um bát sinn vegna ofhleðsl-
unnar. Fór liann því til fjelaga
sinna og bað þá taka nokkra af
sínum mönnum yfir í þeirra báta,
en þeir neituðu. Þá fór hann yfir
að báti skipstjóra og bað liann
hins sama, en svör hans voru
þau, að fyrirskipa að höggva
skyldi á dráttartaug flekans og
róa lífróður frá öllu saman. Fóru
þá allir hinir bátarnir að dæmi
skipstjórabátsins, nema bátur 1.
stýrimanns, sem beið nokkurn
tíma í þeirri von, að fjelagar sín-
ir myndu sjá sig um hönd og
koma aftur, en er sú von brást,
fór hann einnig að dæmi þeirra.
Allir bátarnir náðu það sama
kvöld heilu og höldnu til lands.
★
Nú byrjar eiginlega raunasaga
Medusaflekans. Þegar bátarnir
voru úr augsýn, byrjuðu þjáuing-
ar þessara 150 vesalinga, sem
voru þarna yfirgefnir. Brauð
þeirra hafði sjórinn eyðilagt og
vatnstunnurnar voru orðnar tóm-
ar. Sumir lifðu í þeirri von, að
bátarnir myndu, þá er þeir hefðu
náð ströninni, koma aftur og taka
sig eða draga flekann til lands.
Næstu nótt hvesti aftur og hol-
skeflUr skullu yfir flekann. Morg-
uninn eftir voru farþegar flekans
orðnir 90. Veður varð þá aftur
gott þann dag allan, en alstaðar
kringum flekann mátti sjá bak-
ugga hákarlanna, sem hænst
höfðu að honum vegna ætisins.
Um daginn sátu skipbrotsmenn í
einum hnapp á miðjum flekanum
og liorfðu æðislega út í bláinn.
Ekkert var talað og engir kvein-
stafir heyrðust. Sultur og þorsti
tóku nú að gera vart við sig og
varð kveljandi er á daginn leið.
Sjómenn og hermenn hlupu þá til
víntunnanna til að slökkva hung-
ur og þorsta, en slöktu þá um
leið síðasta neista vitsins. Liðs-
foringjar og yfirmenn reyndu að
hindra þessa víndrykkju, en úr
því varð barátta upp á líf og