Lesbók Morgunblaðsins - 15.09.1940, Blaðsíða 6

294
LKSBÓK M0RGUNBLAÐSIN8
því máske yrðu þeir látnir sæta
einhverri ábyrgð fyrir mistökin, —
en þó mun ekki hafa til þess
komið. í nokkra daga ininti messu-
vínsilmurinn upp úr sandinum á
þessa skrítnu „altarisgöngu“ Kúa
Jóns og nokkurra manna.
Pakkhúsið var auðvitað óæðri
staður en sjálf verslunarbúðin. Yf-
ir öllu þessu var „faktorinn“,
Gunnar ólafsson. hæstráðandi, en
næstur honum að völdum mun Ó1
afur Arinbjarnarson hafa verið.
sem síðar varð verslunarstjóri
Brydes í Vestmannaeyjum og
Borgarnesi; og þar næst Þorsteinn
Þorsteinsson bókhaldari, síðar
kaupmaður í Vík. Hann var mág-
ur Gunnars en ólafur svili. Gunn-
ar virtist mjer þá heldur þur á
manninn og ekki glaðlyndur. en
hafði virðingu og vináttu margra
Við unglingarnir bárum ógnar
virðingu fyrir honum. því hann
var svo hátt fvrir ofan okkur.
Ólafur Arinbjarnarson var aftur
á móti hvers manns hugljúfi og
talaði við okkur strákana eins og
aðra menn og var til í að tuskasr
við okkur ef svo bar undir. Það
var skaði hve hann varð skamm-
lífur. Þorsteinn þótti mjer smá-
stríðinn og glettinn, þó ekki kæmi
það fram við okkur krakkana, og
hann var ekki fvrir að láta sinn
hlut. Hann gaf þá út skrifað blað
„Mýrdæling“ að nafni, sem all-
mikið var talað um í hinu litla
kauptúni. Ritstjórar lenda eðlilega
oft í deilum og það kom einnig
fvrir með ritstjóra Mýrdælings.
Hann hafði verið svo ógætinn
að skrifa um einn mektarbónda í
Dyrhólahreppi, að hann gengi um
í Víkinni og dinglaði rófunni.
Þetta gat bóndin auðvitað ekki
unað við og ljet stefna ritstjóran
um fvrir hin háðulegu ummæli.
Ekki varð af sætt í málinu, og
hefði þetta verið á söguöldinni þá
sennilega orðið mannvíg og hefnd
ir út af þessu. En nú lauk þessu
máli á þann veg að sýslnmaður
dæmdi ummæli ritstjórans dauð
og ómerk, út frá þeim forsend-
um, að þar sem upplýst hefði verið
fyrir rjettinum „að stefnandinn
væri rófulaus, þá hefði hann þav
af leiðandi engri rófu getað dingl-
að“. Hefi jeg þetta eftir ágætum
heimildarmanni sem þá bjó í Vík.
Meðan lestaferðirnar stóðu yfir
þá var margt um manninn í Vík
og mikið að gera. Bændur og hús-
freyjur úr allri sýslunni, vinnu-
menn og vinnukonur og einstöku
börn fengu að fara með í kaup-
staðinn. Þá var mikið að gera,
leggja inn og taka út vörurnar ti!
ársins og mikið verk var að því
loknu að biia upp á hestana. Þá
var mest flutt á klökkum, en
vagnar sjaldgæfir að því er mig
minnir og engin spræna brviuð.
Reyndi því mjög á þrek og kunn-
áttu manna í slíkum ferðalögum.
Flestir heldu til hjá fólki í þorp-
inu, en einstöku höfðu tjöld með
sjer, sem þeir settu upp í ná-
munda við verslunarhúsin. Fyriv
utan stóru ullarpokana bændanna,
voru oft smápokar eða bögglar
með ull. Það voru hagalagðar
barnanna, sem iþau áttu — og
oft voru teknar út rúsínur og
gráfíkjur fyrir andvirði þeirra. Úr
bviðinni er mjer minnisstæðas:
þegar kvenfólkið var að skoða
„stumpasirtsið" ; þar voru margir
litfagrir bútar v blúsur og kjóla
Oft þurftum við drengirnir að
gera smá handarvik fyrir ferða-
mennina, fara í sendiferðir eða
gæta hesta. Marga af þeim Skaft
fellinum, gömlum og ungum, varð
mjer starsýnt á því þarna voru
margir sjerkennilegir og myndar-
legir menn, mótaðir af baráttu við
vötn og sjó og af einni sjerkenni
legustu sýslu landsins, sem var
þá mjög afskekt og sambandslítil
við önnur hjeruð. Enn man jeg
glöggt eftir ýmsum þeirra. En
starsýnast varð mjer þó á einn,
jötunn að vexti og beinvaxinn,
sem var í alklæðnaði vvr vatns-
lcðri og með sjóhatt úr sama efni.
Það var síra Magnús Björnsson
á Prestsbakka á Síðu, Húnvetn-
ingur að ætt, en ekki Skaftfell-
ingur.
f herbergi inn af búðinni stóð
brennivínstvvnna á stokkum, með
pottmálnm og pelamálum í leka
byttunni. Nokkur drvkkjuskapur
var í sambandi við lestaferðirnar,
en ekki minnir mig að hann hafi
verið mikill. En einn og einn
skvetti þó helst til miklu í sig, en
þó það sje bverju orði sannara að
„þar sem vínið gengur inn geng-
ur vitið vvt“, þá man jeg ekki
eftir stór vandræðum út af því.
Sjálfur gerði jeg ekki viðreist
um sýsluna, þann tíma sem jeg
var í Vík. Fór nokkrum sinnum
yfir í Reynishverfið og austur að
Kerlingardalsá. Mjer þótti undur
fagurt í Mýrdalnum — og mjer
finst það enn. Oft fórum við
drengirnir austur með hömrunum.
undir Víkurklett. Enn í dag finst
mjer hann -hin sama furðusmí'5
og mjer fanst hann þá. Við horfð-
um á fýlinn og lundann í klett-
inum og mennina sem gengu þar
lausir, eða sigvi í Heljarkinnina
og við tíndum saman fýlana sem
þeir fleygðu niður.
f austrinu blasir við Hjörleifs-
höfðinn, tilkomumikill að sjá og
geymir minningarnar um hinn
ógæfusama fóstbróðir Ingólfs. Þar
bjó þá ágætu búi Markús Lofts-
son, hinn mesti fróðleiksmaður.
Það var hann sem tók ýmsan
fróðleik saman um eldsumbrotin
í Mýrdalsjökli og gaf út og nefndi
„Eldrit“. En í Kötlugosum er
Hjörleifshöfði umflotinn meðan
hlaupin standa yfir. Höfðinn gat
fætt stórt heimili, ógrynni fýls
eru þar í hömrunum og sagt var
að fjaran legði til nægan eldi-
við. Undir Höfðann heyrir Haf-
ursey og er þar beit fyrir fjölda
fjár.
Einu sinni fór Gunnar ólafsson
að heimsækja Markús í Hjörleifs-
höfða. Lagði Markús með hann
upp svonefndan Lásastíg á sunn-
anverðum Höfðanum, en_ bærinn
stendur uppi, því ekki er lengur
trygt niðri á sandi vegna Kötlu
og alt graslendi þar eytt. Kvaðst
Gunnar ekki hafa komist í hann
krappari en að ganga upp Ásastíg,
sem liggur utan í þverhníptum
hamrinum. En gott var að setjast
inn þegar upp var komið.
Síra ölafur Stephensen í Bjarna
nesi, var eitt sinn prestur í Mýr-
dalnum. Hann sagði mjer eftir-
farandi sögu. Hann var á leið
austan úr Meðallandi og kom við
í 'Höfðanum. Þegar sest var að
borðum þá var hangikjötið svo
feitt að honum ofbauð. Markvvs
bóndi tók eftir því, að gesturinn
tók ekki freklega til kjötsins og