Lesbók Morgunblaðsins - 22.03.1942, Side 10
74
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Sfefan Zweig unni því fagra í lífinu
Eftir SIR NEWMAN FLOWER
Landf lóttarithöf undurinn
austurríski, sem nýl. framdi
sjálfsmorö í SuCur-Ameríku,
er nokkuð kunnur hjer á
landi. Bækur hans, svo sem
„Magellan“, „María Antoin-
ette“ og nú síðast „María Stú-
art“, hafa verið þýddar á ís-
lensku. Eftirfarandi grein um
þenna merka rithöfund er
rituð af Sir Newman Flo'wer.
O tefan Zweig, einn af mestu
^ æfisagna og sögurithöfund-
um þessarar aldar, hefir tek-
ið inn eitur og kona hans með
honum, í Brasilíu. Hann er á
tindi frægðar sinnar, fjármál hans
eru örugg, síðara hjónaband hans
— ekki þriggja ára gamalt — er
hamingjusamt. Hvað olli óham-
ingju hans? .
Við skulum athuga líf þessa
manns. Hann varð tvisvar sinn-
um auðugur maður. Hann
misti alt sitt er markið fjell
1923. Hann vann með penna sín-
um og varð auðugur á ný. Bækur
hans voru seldar í Þýskalandi og
utan Þýskalands, ekki í tug þús-
unda tali, heldur í hundruðum
þúsunda.
Bn einungis af því að hann var
austurrískur (Gyðingur voru bæk-
ur hans bannaðar í Þýskalandi.
Bækur hans voru prentaðar í
Hollandi, en nazistar stöðvuðu þá
innflutning á bókum hans. Þeir
voru ákveðnir í að útiloka þenna
náunga, sem skrifaði ekki eftir
fyrirmælum Hitlers.
Fyrir 20 árum var Zweig í Eng-
landi — í London. Enskan hans
var götótt og hann hafði lítið fje
milli handa, en hann hugsaði að-
eins um áhugamál sitt — fagur-
fræði og hljómiist. Þegar hann
gat keypti hann alt sem hönd á
festi um þessar listir. Hann átti
handrit eftir Keats og Tungl-
skinssónötuna. Margt annað eign-
aðist hann, sem hann hafði i herra-
setri einu í Salzburg. Hann eyddi
fje sínu um leið og hann aflaði
til að kaupa eitthvað fallegt.
í LONDON.
Hann kom til London fyrir 10
árum síðan og vann eins og þræll.
Stundum hvarf hann einhvers-
staðar í Evrópu til að leita upp-
lýsinga um einhvern. Hann eyddi
fjórum árum í að skrifa um Maríu
Antoinette. Ekki veit jeg hvað
þær rannsóknir kostuðu hann, en
í öllum verkum sínum var hann
hinn sanni æfisagnarithöfundur,
sem Ijet sjer ekki nægja upp-
suðu — eins og svo mörgum hætt-
ir við — frá þeim, sem eytt hafa
tíma og fje til að uppgötva eitt,-
hvað nýtt.
Jeg man eftir að jeg borðaði
með honum miðdegisverð í litlu
veitingahúsi í Soho, er hann kom
úr einu ferðalagi sínu frá megin-
landinu. Hann stilti upp diskum
og glösum til að skýra fyrir mjer
ferðir Magellans. Hann var í
þann veginn að hefja sögu sína
um Magellan. Hann talaði reip-
rennandi með hinni rólegu rödd
sinni, og það er einkennilegt að
segja það, en hann talaði í lit-
um. Hann gerði mjer Ijóst hið
rómantíska við ævintýri Magell-
ans.
Stríðið skall á. Hann hafði bú-
ið svo lengi í London, að hann
var orðinn breskur borgari. En
sál hans var eirðarlaus. Við hitt-
umst oft og hann talaði eins og
þeir, sem búa yfir sorg og kvíða
SÍÐASTA BRJEFIÐ
HANS.
í tvö ár hefir hann uníiið að
verki, sem hann áleit mesta verk
sitt: Ævisögu Balzaé. í síðasta
brjefinu, sem jeg fjekk frá hon-
um, segir hann mjer frá því, að
hann hafi svo að segja lokið við
ævisöguna.
Eftir því, sem stríðsmánuðirnir
liðu veitti jeg því athygli, að leið-
indin voru að tæra þenna mann.
Hjerumbil það síðasta, sem hann
sagði við mig var: „Mjer hafði
aldrei dottið í hug, að einn tísku-
djöfull gæti eyðilagt það, sem list
og hugvit hefir bygt upp á þús-
und árum“.
Síðasta brjef hans kom til mín
fyrir nokkrum dögum. Jeg get
mjer til að það hafi verið svana-
söngur hans. Hann skrifaði:
„Hið reglulega mikla verk mitt,
Balzac, verður að bíða, þar sem
jeg hefi ekki nægar heimildir við
hendina. Við verðum öll að laga
okkar eigin óskir eftir tímunum
og því, sem í húfi er. Jeg vildi
óska, að jeg gæti orðið að meira
liði heldur en jeg er á mínurn
aldri .... Síðustu tvö ár, sem
jeg hefi eytt í stöðug ferðalög,
breytingu á tungumálum, venjum,
dvalarstöðum og loftslagi, hefir
þreytt mig. En okkar kynslóð
hefir engan rjett til að þreytast
þangað til hún hefir bætt fyrir
syndir sínar og gert skyldu
sína . . . .“
Zweig varð sextugur í nóvem-
ber s.l. Enginn sextugur maður
hafði jafn skýra hugsun nje lífs-
fjör. Hann trúði aðeins á hið
fagra í heiminum, á bókmentir og
hljómlist. Hann trúði á draum,
sem gerði hann hamingjusaman,
þar til hann sá þann draum gerð-
an að engu með stríðinu.
Þegar draumurinn var búinn
fór hann til að reyna að finna
hann aftur.
ANDLEG HUGGUN
GEGNUM SfMA.
Ef einhver, s?m býr í New
York, finst hann þurfa á andlegri
huggun að halda, getur hann feng-
ið hana með því að hringja í á-
kveðið símanúmer. Gegnum sím-
ann kemur tveggja mínútna ræða,
töluð af presti. Sá sem hringir
þarf ekkert að borga og það er
ekki einu sinni spurt um nafn
hans. Dæmi eru til að 300 manns
hafi notað sjer af þessari andlegu
huggun daglega. — Colliers.