Lesbók Morgunblaðsins - 22.03.1942, Side 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
11
öskuhaugur var. Þar kom fyrir að
v>ð fyndum ganJa peninga, skild-
lnga, en ekki man jeg frekar frá
heim að segja.
Oft fórum við fram á Höllu-
bjarg, þaðan var útsýnið best til
lands og sjávar. í brúninni á
bjarginu áttu nokkrar lundafjöl-
skyldur holur og var altaf gam-
an að sjá og hlusta á blessaðan
>,prófastinn“ og mjer finst hann
enn einn af sjerkennilegustu og
skemtilegustu fuglum. Aldrei var
lundinn veiddur á bjarginu, því
þar voru þeir fáir, en í hinum
eyjunum var nóg um hann og
þar var hann veiddur í háf. Feng-
ust þar stundum mörg hundruð
á skammri stundu. í urðinni fyr-
ir neðan bjargið áttu tvö eða þrjú
teistuhjón hreiður sín, horfði jeg
oft á teistuna, kolsvarta, með
hvítan blettinn á vængnum og
blóðrauða fæturna, þar sem hún
trítlaði um svartar klappirnar eða
synti fyrir neðan þær.
Til hafsins braut á boðum og
skerjum og þar ber Þormóðssker
yst og hæst, en nöfn man jeg fá
á hinum. í austri sást til Hafnar-
°g Akrafjalls, en í vestri til Snæ-
fellsjökuls, sem er hvergi fegurri
tilsýndar en af Mýrunum. Fjall-
garðurinn allur er einnig hinn
fegursti, með Fagraskógarfjalli
°g Grímsstaðamúla. Næstu bæir
fyrir austan Straumfjörð munu
þá hafa verið Nauthóll og Álfta-
nes — og er hinn fyrnefndi mi
föngu kominn í eyði. En fyrir
vestan var Knarrarnes næsti bær.
Það dregur nafn sitt af skipi
Skahagríms, er hann setti upp
þar í niðurnesinu og mun þar enn
mega sjá fyrir hrófinu. Heitir þar
Skallagrímshróf. En Álftanes gaf
Skallagrímur Ingvari tengdaföður
sinum, og þangað segir sagan Egil
hafa riðið ])revetran. Svo þetta
unnti alt á fornar sögur og hina
gomlu Mýramenn. Lengra burtu í
vestrinu sjer til Hjörseyjar og
b.vgg jeg þá upp talda þá bæi,
sem til sjest frá Straumfirði. t
úttina til lands sjer til lítils höfða,
sem teygir sig rjett aðeins yfir
þá sem eru enn lægri. Hann ber
uafnið Meingishöfði og man jeg
ekki eftir því orði í örnefni ann-
ursstaðar og ekki veit jeg hví
hann heitir svo. í Mengishöfða var
farið til berja, því ekki var berja-
land nær Straumfirði en þar.
Þá er að minnast á það af fólk-
inu, sem jeg man af Mýrunum
fyrir og um aldp,mótin. í Straurn-
firði mun þá hafa verið tvíbýlt.
Þar var þá gömul kona, Herdís
Sigurðardóttir, sem bjó í gamla
bænum og man jeg hana mjög
vel. Var hún sjerlega barngóð og
vöndum við krakkarnir því kom-
ur okkar mjög til hennar. Það
man jeg glögt, að þegar jeg kom
inn í gamla bæinn til Herdísar,
þá tók hún oft flatköku og drap
smjöri á með þumalfingrinum og
gaf mjer. Man jeg enn hver krás
mjer þótti þetta, enda eru glóð-
arbakaðar flatkökur ljúffengar og
þetta með þumalinn setti jeg ekki
fyrir mig þá. Og kandísmola rjetti
Herdís oft að mjer og tók úr
pilsvasanum. Börn Herdísar voru
þá fullorðin og voru þau okkur
einnig mjög góð og hjelst trygð
þeirra við foreldra mína á meðan
þau lifðu og við okkur fram á
þennan dag.
Þar bjó þá einnig Bergþór Berg-
þórsson, sem fyrrum hafði búið á
Ánabrekku og Langárfossi og var
þá orðinn gamall. Hefi jeg heyrt
talað um Bergþór sem mikinn sæ-
garp, er hafði marga svaðilförina
farið um dagana. Á jeg enn ljós-
mynd af honum, standandi í
skinnklæðum undir stafni Sæ-
bjargar sinnar, en svo hjet skip
hans. Bergþór var smiður, eink-
um á trje, en oft var hann með
tvö, þrjú tröf á fingrum eftir hin
beittu verkfæri. Mjög góður var
hann við okkur bræður og míðaði
göngustafi með rendum húni og
broddi neðan í handa okkiar, og
þótti mjer mikið til þeirra koma,
enda voru þeir skafnir með gleri
og fægðir með háfsroði. Altaf var
hann góður við okkur og því kom-
um við oft í smiðjuna til hans
og í bæinn til Guðrúnar konu
hans.
En svo var það einn dag
snemma í febrúar 1901 að róið
var til fiskjar og farið út undir
Hrafngrímssker. Þar hvolfdi bátn-
um. Þrír bátsverjar komust í sker-
ið, en gamli maðurinn Bergþór
drukknaði. Mönnunum tókst þó að
ná í bátinn og koma honum á
rjettan kjöl og einnig náðu þeir
líki gamla mannsins og reru svo
heimleiðis. Býst jeg við að það
hafi verið í fyrsta sinn sem jeg
stóð augliti til auglitis við alvöru
lífsins, þegar komið var til lands
úr þessari slysaför og sá hrygð
aðstandenda, er slysið varð kunn-
ugt.
. Fleiri voru í Straumfirði þá, t.
d. börn Jónasar bónda, er þar
hafði búið, en var þá fallinn frá.
Þá var mannmargt á heimilum og
miklu fleira fólk í sveitinni en nú
er.
Margt af nágrannafólkinu er
mjer ógleymanlegt frá þessum
tímum, enda hefir vinátta við það
flest haldist fram á þennan dag.
Á Álftanesi bjó þá frú Martha
Níelsdóttir, en maður hennar J6n
Oddsson var nýlega látinn frá sex
börnum þeirra ltornungum. í
Knarrarnesi bjó Ásgeir Bjarnason
og var heimili hans og Ragnheiðar
konu hans víðkunnugt fyrir rausn
og snyrtimensku. Ásgeir í Knarr-
arnesi var veiði- og aflamaður
mikill, enda hverjum manni kunn-
ugri á sjávarslóðum. Þarf og mik-
inn kunnugleika um sker og
strauma, blindsker og boða til að
geta farið þar um. En aldrei hefi
jeg heyrt þess getið, að Ásgeiri
hafi hlekst á í sjóferð. Bú þeirra
hjóna stóð með miklum blóma,
enda var Ragnheiður mikilhæf
húsmóðir og búsýslukona.
Heyrt hefi jeg kunnuga menn
segja, að heil sumur hafi stundum
liðið án þess að húsbóndinn í
Knarrarnesi hafi snert á orfi.
Hans svið var þá umhirða varps
og aflabrögð, því mikils þurfti
við til hins fjölmenna heimilis.
Auk þess mun víst hvergi hafa
verið gestkvæmara á Mýrúnum
en í Knarrarnesi um þessar mund-
ir. Marga flyðruna stóra kom Ás-
geir með- af miðunum og annan
fisk og margan útselinn dró hann
að búinu. Þá skaut hann út við
ystu skerin, þar lijeldu þeir sig
m'est. Eggjatekja var þá mikil og
fugla. Lundi var mikið tekinn í
háf og lundakofur voru teknar svo
þúsundum skifti, þegar þær voru
tækar, venjulega um og eftir miðj-
an ágúst. Þótti það skemtilegt