Lesbók Morgunblaðsins - 22.03.1942, Qupperneq 15

LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
79
um áður en hann kom, svo ekki
þurfti hann að bíða.
Á þeim árum, um aldamótin, var
enn allmikið um Ameríkuferðir og
fór víst allmargt af fólki af Mýr-
um og úr Borgarfirði. Man jeg
þegar hinir og þessir — og ein-
stöku heilar fjölskyldur voru að
leggja upp í hina löngu ferð til
Vesturheims, þar sem misjöfn
kjör munu hafa beðið þeirra engu
síður en hjer.
Um þessar mundir voru hjá
foreldrum mínum systurbörn henn
ar tvö, frá Akureyri, Sólveig og
Matthías að nafni. Er mjer sjer-
staklega minnisstætt þegar jeg sá
Matthías Einarsson í fyrsta sinn,
svo að jeg muni það. Von var á
gufubátnum að sunnan, en koma
bans drógst fram eftir kvöldi. Við
systkinin vorum háttuð þegar
hann kom í land, en er hann kom
að heilsa upp á okkur, þá gekk
bann á höndunum inn til okkar.
Þóttu mjer það svo mikil undur,
að jeg hefi ekki gleymt því síðan.
Hann var þá ágætur í leikfimi, en
slíkt hafði víst ekki sjest áður á
Mýrunum. Daginn eftir synti
hann fyrir okkur krakkana í vogi
einum og þótti það enn meiri
furða en að ganga á höndunum,
að sjá mann fljóta og komast á-
fram í vatni, ýmist á hlið, baki
eða bringu. Þá var sjálfsagður
blutur að menn sykkju ef þeir
kæmu í djvipt vatn, og drukknuðu,
ef bátur var ekki til taks. Mikil
er sú framför, sem orðið hefir á
þessu sviði síðan um aldamótin.
Það skeðu ekki stórir viðburðir
í Straumfirði á þessum æskuárum
mínum. Því er flest smátt sem í
öiinninu hefir geymst og hefir
ekki-þýðingu fyrir aðra en þann,
sem það hefir lifað. En ógleym-
anleg er mjer náttúrufegurð þess-
arar eyjar á vor og sumardögum,
tegar alt var kvikt af lífi. Faðir
öiinn átti litla, netta skektu, sem
bann fór á um sundin milli eyj-
anna. Þar mátti taka rauðmaga
öieð höndunum, á vorin, í lónum
öm stórstraumsfjöru. Þótti okkur
strákum það gaman. Þá mátti
einnig stinga kola á hinum sendna
botni voganna, þegar bjart var.
Var hann oft vænn og ágætur til
tnatar. Einu sinni dró faðir minn
væna lúðu í Straumfjarðarröst-
inni milli Höllubjargs og Kóra-
ness. Er mjer sagt, að það hafi
verið síðasta lúðan, sem þar hefir
verið dregin, því nú er alt mjög
breytt frá því sem var um fiski-
göngur í þá daga.
Þá man jeg eitt sinn að við sá-
um frá Straumfirði reykjarstrók
mikinn úr hafi, sem bar við
Reykjavík. Var mörgum getum
um leitt, hvað það myndi vera,
en ekki frjettist fyr en með næstu
skipsferð, að það voru olíuskúr-
arnir hjá Batteríinu í Reykjavík,
sem brunnu. Hafði kviknað í olíu-
fötunum fyrir óaðgætni unglinga.
Hár var sá mökkur og svartur.
svartur.
Frá Höllubjarginu horfðum við
oft að Elínarhöfða hjá Akranesi.
Var hann kendur við Elínu syst-
ur Straumfjarðar-Höllu. Ef þær
systur vildu talast við gekk Elín
á höfðann en Halla á bjargið og
töluðust við yfir þveran fjörðinn,
heyrðu þær vel hvor til annarar,
en þó heyrði enginn til þeirra.
Vestanvert við bjargið er Höllu-
vör og Höllunaust. Fyrir vest-
an Straumfjarðarbæinn er lægð
allmikil, sem heitir Höllugróf
Þar ljet Halla gera brunn djúp-
an og hlaða vandlega. Heitir hann
Höllubrunnur og stendur enn ó-
haggaður. Við gamla bæinn stóð
einnig hestasteinn með gati á og
laut í, sem sagt var að gerð hafi
verið til að hægt væri að hella
í hana vatni fyrir hestana. Var sá
steinn einnig kendur við gömlu
konuna, svo margt minti á hana
í Straumfirði.
Margar sögur lifðu þar einnig
um hana, svo sem þegar bróðir
hennar heimsótti hana einu sinni,
þegar hún átti mikið þurt hey
úti, en leit út fyrir vætu. „Upp
og heim í garð — og rakið með!“
sagði Halla þá við flekkina, og
þeir hófust á loft og heim. Hafði
Sæmundur „bróðir“ hennar naum-
ast við að hlaða úr og hafði þó
18 púka sjer til hjálpar.
Eitt sinn höfðu vinnumenn
hennar orð á því, að hundarnir
ættu gott, sem gerðu ekki annað
en að flatmaga í sólskininu. Þá
brá Halla þeim í hundslíki og
ljet reka með þeim stóð á fjall.
Komu þeir þaðan aftur móðir og
þreyttir og svo hásir, að þeir gátu
ekki gelt og er sagt að þeir hafi
orðið þeirri stund fegnastir, þeg-
ar hún kom þeim í mannslíki aftur
Annars vita menn lítið sann-
sögulegt um Höllu í Straumfirði,
og bóndi hennar er hvergi á nafn
nefndur. En syni átti hún tvo,
sem druknuðu í Mjósundi við
Þormóðssker. Fundust líkin ekki
og tók Halla það nærri sjer og
hjet á Álftaneskirkju að gefa
henni einhverja gersemi, ef þau
kæmu fram. Skömmu síðar fund-
ust líkin svo nálægt Straumfirði.
Þá gaf Halla Álftaneskirkju Þor-
móðssker og er það nú eign þeirr-
ar jarðar. Þá var þar graslendi,
æðarvarp og selatekja. Nú er það,
_sem kunnugt er, nakinn klettur,
þar sem fátt kvikt hefir haldist
annað en selur og svartbakur,
víst til lítilla nytja fyrir aðra en
sjómenn, sem hafa oft komið þar
á vorin, ef lendandi var við sker-
ið. Um aldamótin flutti Ásgeir í
Knarrarnesi þangað yrðlinga, sem
náðust á grenjum og hugðist láta
þá lifa þar til vetrar. En lítill
arður mun hafa orðið af því,
stundum tók sjór reflna, eða þá að
ófært var í skerið, þegar færa
þurfti yrðlingunum æti — sel-
skrokka o. þ. h. Enda var refa-
rækt þá ekki upp tekin.
Á þessum síðustu árum fyrir
aldamótin mun verslun mjög hafa
eflst í Borgarnesi og viðskifti því
minkað mjög við Straumfjörð, og
rjett eftir aldamótin fluttu for-
eldrar mínir suður til Reykja-
víkur. En eftir það dvöldum við
systkinin tíðum á Álftanesi,
Straumfirði og í Knarrarnesi yf-
ir sumartímann og það hjelt við
minningunni um margt það, sem
skeði þar í bernsku. Hygg jeg
rjett munað, að þar hafi þá verið
mörg heimili með svo miklum
menningarbrag, að það muni hafa
verið með því besta, sem þá gerð-
ist til sveita á landi hjer.
En nvt eru liðin 25 ár frá því
er jeg kom síðast á Mýrarnar og
vegna þess langaði mig mjög til
að heimsækja fornar slóðir, —
enda þótt Borgnesingar segi nú:
„Aumir á Mýrunum" í staðinn
fvrir ,.r>ass“. þearar þeir spila á