Lesbók Morgunblaðsins - 03.12.1944, Blaðsíða 10

LESRÓE MORfíUNBLAÐSINS
4!K)
inpo Rvertinejnnn í ot-ustu. o»r hnffti
íuíi) i'onnfíja þeirra, Toussnint. :i
val<l sitt meft svifcnm. Kn |>ar itiei)
vnr efcki etulir fconiinn á uppreisn-
iua. Fregnir hárust frá Leelerc um
uppþot og sktfruhernaft. op trönsku
hermennirnir hrundu niftur úr
drepsóttum.
Nýjar fregnir hárust þ. janú-
ar líHt:!. Leelere vnr dauftur. Her-
sveitum hans var nfpstum orerevtt
o<* þeir, sem eftir lifðu voru húnir
nft missa móðinn. Napóleon var það
ljóst. aft Santo Domingo var hontun
tiipuft. ilann ákvaft )>á aft leppja
Vesturheims ævintýri sitt á hilluna,
en ráftast í þess stað pepn Enp-
landi. Tll þeirrar hert'erftar ætlafti
hann aft nota þaft fje, sem hann
l'jekk fyrir Louisiana.
1‘annip har þaft til, aft hinmn
undrandi Livinpston var hoftift
Louisiana til kaups.
Nú har það til. aft James Monroe
kom til Parísar. Hann haffti verift
sendur til aftstoftar Livinpstoh til
jtess að pæta amerískra hapsmnna,
eftir aft „peymslurjettindi'‘ Ame-
ríkumanna höfðu verift afturkölluft.
Þunpu farpi var l.jett af Livinpston,
}>epar Monroe tjáfti sip sainþykkan
ákvörftun hans. Þeir sneru nú hiik-
um, saman í samninpum þeim, sem
voru framundan.
Aðstaða beppja samninpsaftilja
var alperlepa ólöpleg. Ameríku-
mennirnir höfftu enga heiinild,
hvorki frn þinginu nje samkvænit
stjórnarskránni. til þess aft kaupa
Louisiana. Tallevrand og Napóleon
(sem enn var ekki vifturkenndur
í einvaldssessi sínum) höfðu enga
heimild til sölunnar.
Engtt að síður var samningnum
haldið áfram. Tallevrand ljet í
veftri vaka, aft yfirboðari sinn teldi
kaupin litlu máli skipta l.jet þó
í þaft skína, aft hann væri tregur
til röIu. í þessu var nógu stórt
sannleikskorn *til þéss, aft síftustu
dairarnir í npríl gátu revnst ó-
heillavmnlegir fyrir Bttndaríkin.
Nnpóleon vttr í þnnn veginn ttft
láta krýna sig til keisartt. Hann
varft þvt aft fara varlega meft tilliti,
til álits síns hjá þjóftinni. Hvernig
myndi hún taka því aft ntissa hæfti
Santo Domingo og Louisiana í sömu
andránni.
Hrteftur Napóleons, .lósef og
Lueien. voru ákveftnir í þvf aft hnfa
hann ofan af kaupuhlim. Einn morg
un sóttu þeir hann heim svo
shemma. aft hann var eklci kontinn
úr bnfti. Herbergift var mettaft gufu
og ilmel'num. l’mhverfift var þann-
ig ekki vel fallift til mikilvægm
ráftstefnu.
dósef og Lucién færfttt strax rök
fyrir máli sínu, og þeim kynni aft
hal'a tekist betur öftru sinni. En
þeir sóttu þannig aft Napóleön, aft
sjálftraust hans v^tr á hástigi.
Kvöldift áður haffti hann verift í
Comedie Franeai.se og verift hylltur
ákaflega. Þennan morgun í gufu-
haftinu, þóttist hanii því sa-milega
viss um aft geta leyft sjer hvaft
sem var, fyrir fólkinu og stjórnar-
skrnnni.
Loks missti .Jósef stjórn á skapi
sínu. Hann óft ógnandi aft baftker-
inu og sagði: „Ef nauftsyn ber til,
þá mun jeg taka aft mjer forustu
andstöftunnar“. Napóleon hló að
honum. Jósef öskrafti þá, æfur af
reifti: „Hlæ þú, en eg mun standa
við orð mín“. Napóleon varð ofsa-
reiðttr og öskrafti: „Þú sýnir mjer
ofstopa“. Hann reis upp úr baðinu,
titrandi af bræði, fleygfti sjer síð-
an aftur á bak og þyrlaði yfir Jósef
heitu vatni, ilmandi vatninú. Upp
frá því reyndi enginn að andæfa
Napóleon að því er snerti sölu
Louisiana.
Eftir mikið þóf %*ar verftift á-
kveðift — 15 miljónir dollara. Liv-
ingston og Monrrte undirrituðu
samninginn. Sennilegn hnfa hendur
þeirrn verift ærið óstyrkar á meft-
an. Þeir höfftu ávísaft hærri fjár-
Itæð en allar árstekjur Handaríkj-
anna námu.
En þeir þurftu ekki að æftrast.
Forsetinn og jtingið viðurkenndu
kaupin með mikilli hrifningu. Að
vísu kom hik á .Tefferson, því nð
hann gat ekki fundift neina stóð í
stjórnarskrnnni fyrir þeim. En hann
ljet sig fyrir fortolur ráðunauta
sinna, en var þó ekki alls kostar
öruggur. ...Teg trevsti“, sagði hann,
„heilbrigðri skynsemi þjóðarinnar“.
New Orleans-búar fögnuðu á-
kaft þegar Bandaríkjafáninn var
dreginn að hún í borginni. Enn á
ný flykktnst flatbytnurnar niður
eftir ánni.
Na]ióleon evddi hvérjum eyri,
sem b.ann fjekk, í viðbúnaft til her-
ferftar sinnar gegn Englandi. En úr
hernum varð aldrei. Ilerfiokkar
hans fóru aldrei yfir sitndift; inn-
rásarbátar hans grrttnuftU niður á
á ströndunum við Boulogne.
Næstu árin færðu Bandaríkja-
mönnum heim saUninn um það,
hversu auðugar þær voru víðlend-
urnar, sem Livingston keypti. .Teff-
erson gerði út leiftangur til norð--
vesturs undir forustu Ijpwis og
Olarks og til suð-vesturs Undir for-
Oustu Zebulons Pike. Niðurstöður
af rannsóknum þeirra lögðu grund-
völlinn að hinum miklu þjóðflutn-
ingum vestur yfir Mississippi og
opnuðu þjóðinni veStilr-veldið
mikla. Með því aft færa s.jer ein-
stætt tækifæri í nyt, fjelck Liv-
ingston hrundift því átaki, seni
Ilenry Adams hefir nefnt stærsta
stjórnmálasigur Anteríku.
I