Lesbók Morgunblaðsins - 11.01.1948, Page 4

4
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
BISKUrSSETl’R
Að Hannesi biskupi látnum giftist
ekkja hans sr. Steingrími Jónssyni, er
síðar varð biskup, og við það eignaðist
hann Laugarnes.
Steingrímur var kosinn biskup 1824,
sigldi þá um sumarið og var vígður á
jóladag í Trinitatiskirkju í Kaup-
mannahöfr., vegna þess að Frúar-
kirkja, þar sem vígslr.n hefði átt að
íara fram, var þá í lamasessi eítir
skcthríð Englendinga á Kaupmanna-
höfn. Vorið eftir kom Steingrímur
biskup út og tók við embætti sínu.
Hafði hann í utanferðinni fengið 12
þúcundir dala hjá honungi ti! þess að
reisa múrhús á eignarjörð sinni Laug-
arnesi, og var það hús jaínan kallað
,,stofan“ í Laugarnesi. Danskur múr-
arameistari og danskir verkamenn
voru fengnir til þess að byggja stof-
una og fluttist biskup þangað síðla
sumars 1825.
Árið 1838 keypti svo konungur jörð
ina Laugarnes af biskupi fyrir 2800
ríkisdali, og var svo ákveðið að hún
skyldi verða »varandi biskupssetur á
íslandi. Þá höfðu hjáleigurnar verið
lagðar niður. ,
Meðal merkra manna, sem hafa átt
heima í Laugarnesi, má nefna Jón
Sigurðsson forseta. Hann gerðist
skrifari hjá Steingrími biskupi og var
hjá honum í þrjú ár (1830—1833).
Er talið líklegt að þá fyrst hafi vakn-
að áhugi Jóns fyrir fornri menningu
og fornum skjölum íslendinga, því að
biskupsskjalasafnið var þá merkasta
safn sinnar tegundar hjer á landi og
Steingrímur biskup mesti fróðleiks-
maður sinnar aldar.
SAGA STOFUNNAR
Espholin segir að stofusmíðin í
Laugamesi hafi kostað konung nær
30 þúsundum ríkisdala, en þá mun
jarðarverðið reiknað þar með. Stofan
var mikið hús á að líta og risulegt, en
reyndist mesja hrákasmíð. Þurfti oft
að gera við hana og seinast fyrir 3000
dali, en hún batnaði lítið við það. Var
þar bæði dragsúgur og leki, þegar eitt
hvað var að veðri, eins og sjá má á
skopbrag, sem orktur var um hana. í
þeim brag eru þessar vísur:
Steinhúsið með stórum sal,
sem stormur enginn skekur.
margt sem gerði mannaval,
mest af öllu lekur.
íslenskan jeg einhvern finn
sem eins vel nagla rekur
og kákar hægt við kofann sinn,
sem kannske ekki lekur.
Stormurinn í stofugrind
stóru frá sjer ekur,
þar má hafa þerrivind
þegar ekki lekur.
Eins og sjá má af vísum þessum er
höfundurinn (Halldór Guttormsson)
að skopast að því, að hingað skyldi
fluttir erlendir smiðir til að sjá um
bygginguna, og hún skyldi svo ekki
reynast betur en þetta. Yfirsmiðurinn
hjet Frederik August Maltesov. Er enn
til samningur sá, er Steingr. biskup
gerði við hann í Kaupmannahöfn um
stofusmíðina. Þar áskilur meistarinn
sjer og mönnum sínum, að hver þeirra
fái nægilegt öl daglega og pela af
brennivíni á dag frá því að þeir fari
að heiman og þangað til þeir komi
hc-im aftur. Þessi daglegi skammtur
hefur máske átt sinn þátt í því að
vinnubrögðin reyndust svo svikul. —
Varð þessi stofusmíð raunasaga frá
upphafi, því að þegar grafið hafði
verið fyrir grunni hennar kom þar
upp svo mikið vatn, að leitá varo að
öðrum stað. En þar fór á sömu leið.
Var því þrisvar grafið fyrir grunni
áður en smíðin byrjaði. Varð þetta
svo útdráttarsamt, að um haustið var
byggingarstyrkur konungs upp etinn,
og þorði biskup ekki að fara fram á
meira fje og mun því sjálfur hafa
lagt allverulegan skerf til stofugerð-
arinnar.
Steingrímur biskup bjó í Laugar-
nesi alla biskupstíð sína. Hann and-
aðist þar 14. júní 1845. Útför hans
fór fram frá dómkirkjunni í Reykja-
vík 10 dögum seinna og með hinni
mestu viðhöfn. Meðal annars má geta
þess að franskir sjóliðar fluttu kistuna
frá Laugarnesi til Reykjavíkur.
Þá var Helgi Thordersen kjörinn
biskup. Fór hann utan um sumarið.
tók vígslu og kom heim aftur með Eyr
arbakkaskipi í ágúst. Settist hann þá