Lesbók Morgunblaðsins - 18.04.1948, Blaðsíða 6

210
LESBOK MORGUNBLAÐSTNS
voru þeir þá settir í „svartholið". —
Voru klefarnir bæði ljelegir og ofn-
lausir, svo að heilsu fanga var þar
stór hætta búin, eins og enn mun sagt
verða. 1 þessu húsi fekk Hendrichsen
íbúð og var honum falin varsla fang-
anna.
Frá Kristjáni Krumma
Kristján Björnsson er maður nefnd-
ur og átti heima á Hrafnhólum í Mos-
fellssveit. — Hann var kallaður
„Krummi“.
Árið 1845 var gerð þjófaleit hjá
honum og fundust þar 9 sauðkindur
og að eins 3 með hans marki, en hinar
með ýmsum mörkum og 1 lamb ný-
lega uppmarkað. 1 bæjarlæknum fund
ust limir og ýmislegt annað af sauð-
kindum og þar á meðal eitt sauð-
skinn, og játaði Kristján að hann
hefði fundið það á förnum vegi og
lagt það í lækinn. Einnig fundust
bein og sauðartólg, vafið innan í
treyju og buxur og grafið í jörð
skamt frá húsum. Sonur hans, tvítug-
ur að aldri og dóttir, 15 ára, báru það,
að þau hefði sjeð hann bæði slátra
og marka upp annara manna fje. En
börn hans voru bæði hálfgerðir fáráðl-
ingar. Er sagt að í æsku hafi þau leik-
ið sjer mcð hundunum, gengið á fjór-
um fótum og gelt að gestum sem fram
hjá fóru.
Kristján þrætti stöðugt fyrir þjófn-
að. Var hann því settur í gæsluvarð-
hald í „svartholiríU", undir verndar-
væng Hendrichsen. Kristján var jaá á
sextugsaldri og illa fataður. — Þetta
var í svartasta skammdeginu og vetr-
arkulda. Barst Kristján lítt af vegna
þess hvað honum var kalt, en Hend-
richsen gengdi engum umkvörtunum
hans. Fór svo að Kristján varð fár-
veikur, og mundi sennilega hafa dáið
þama, ef aðrir hefðu ekki komist að
þessu og bjargað honum. Var hann
um áramótin fluttur til Jcns Árna-
sonar í Ofanleiti og þar lá hann fram
á vor.
Þessi miskunnarlausa meðferð á
Kristjáni mæltist afar illa fyrir, eink-
um þegar hann var sýknaður af sauða
þjófnaðar ákærunni fyrst í aukarjetti
Gullbringu- djg Kjósarsýslu og síðan i
landsyfirrjetti. Málið kom svo fyrir
Hæstarjett og staðfesti hann eigi að
eins sýknudóminn heldur ákvað
að hið opinbera skyldi greiða allan
kostnað við lækningu Kristjáns og
hjúkrun. Og Hæstirjettur ljet ekki þar
við sitja heldur skýrði hann Cancell-
íinu frá því að fangelsið í Reykjavík
væri svo bágborið, að það þyrfti
skjótrar viðgerðar. Varð þetta til þess
að ýmsar endurbætur voru gerðar á
fangelsinu.------
Ekki þurfti Hendriehsen um það að
kvarta að hann fengi ekki greiðslu
fyrir eftirlit fanganna. Haustið 1857
var honum t.d. greitt fyrir fanga,
sem hafði setið inni 2X5 daga við
vatn og brauð: 93 sk fyrir 20 pund
af brauði og 1 rdl. 43 sk. fyrir vörslu.
Eftir því hefur fanginn átt að eta eitt
kg. af þurru brauði á dag til jafnaðar,
og er það næsta ótrúlegt, en Hend-
richsen fekk reikninginn greiddan.
Brennivínssali
I Árbókum Reykjavíkur segir dr.
Jón Helgason biskup, að Hendrichsen
hafi oftsinnis sætt útlátum „fyrir brot
á sjálfri lögreglusamþykkt bæjarins,
sem hann átti að vaka vfir að í heiðri
væri höfð“. Er það hverju orði sann-
ara.
Um langt skeið höfðu þau mad.
Bagge veitingasölu í gamla Klúbbn-
um, en máttu ekki selja áfengi. Stóð
maddaman fyrir veitingasölunni, en
Hendrichsen helt hliffskildi yfir
henni, en þrátt fyrir það sannaðist
hvað eítir annað á þau áfengissala.
Á hinn bóginn var Hendrichsen ailt
af að kæra aðra, sjerstaklega ná-
granna sinn, R. P. Hall, sem hafði
veitingar í Nýja klúbbnum, fyrir að
brjóta settar reglur. En stundum
snerust vopnin við í höndunum á
Hendrichsen. Þannig var það 30. maí
1842. Þá sendi hann bæjarfógeta
kæru út af því að um nóttina hefði
íullur maður, Davíð Helgason að
nafni, verið í klúbbnum og kallað
hefði verið á sig til að koma honum
út. En Davið hafi gert sjer þann óleik
að grípa sig giimutökum og þar sem
hann kynni ekkert í íslenskri glímu, '
mundi hafa farið illa fyrir sjer, ef
aðrir hefði ekki komið til hjálpar.
Davíð bar það fyrir rjettinum að
hann hefði orðið fullur af brennivíni,
sem hann „fekk upp á krít“ hjá mad.
Bagge. Varð Iíendrichsen þá hrædd-
ur og bað þess að sjer yrði sýnd sú
náð að málinu væri ekki haklið lengra
áfram; hann skyldi borga sina sekt.
Þarna í gamla klúbbnum voru píu-
böllin haldin, og ljek Hendrichsen fvr-
ir dansinum á flautu, allt af fuHur og
sídrekkandi koníak. Danssalurinn var
lágur og leiðinlegur og oftast fullur
af tóbakssvælu. Var seinast svo kom-
ið að þar vUdi helst enginn maður
með sómatilfinningu sýna sig.
Hrottamenni
Lögregluþjónarnir voru útbúnir
með heljar mikinn staf, sem þeir not-
uðu til að berja á mönnum með. Og
Hendrichsen sparaði það ekki. „Hann
ljet stafinn ríða á íslendingum, þá er
þeim sló saman við Dani“ segir Grön-
dal um hann og sýnir það rjeítlætis-
tilfinningu mannsins.
Hinn 13. mars 1844 sendi Ólafur
r.okkur óiafsson kæru til bæjarfógeta
og ber sig illa. Segist hann hafa verið .
að taka út vörur hjá Siemsen, og þá
hafi hann sent sig til D. Thomsen að
taka eitthvað út þar. Síðan segist
hann hafa beðið Thomsen að láta sig
fá í staupinu, en þá hafi hann rokið
upp og barið sig, fyrst með hnefanum
og svo með kvarða. Síðan hafi Thom-
sen stokkið fram yfir búðarborðið,
þrifið í hálsklút sinn og dregið sig
með tilstyrk annara út úr búðinni og
hent sjer fram af tröppunum, svo
hann fell. Og sem Ólafur er nú að
standa upp, ber þar að Hendrichsen
lögregluþjón. Hafði hann engin orð
um en rjeðist á Ólaf og barði hann
I