Lesbók Morgunblaðsins - 07.11.1948, Blaðsíða 6

i
432
• ! H • • * . í
. . , '1. I •
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
SÆGARPUR OG
Rabbað við mann
frá skútuöldinni
JÓN LÁRUSSON hoitir h. nn og
er einn af þessum gömlu breið-
firsku görpum, sem stunduðu sjó-
inn og landbúnað jöfnum höndum.
Nú er hann sjötugur að aldri far-
inn að heilsu og líkamskröftum,
og hefir hafnað í höfuðborginni,
eins og svo margir aðrir.
Jeg kem að heimsækja hann og
spjalla við hann dálitla stund.
,Hvað má jeg bjóða þjer?“ er
hið fyrsta, sem hann segir þegar
jeg hefi tylt mjer á stól fvrir fram-
an rúmið hans.
„Ekkert“, segi jeg. „Maður er
ekki góðgerða þurfi þótt /naður
gangi milli húsa í Reykjavik11
„Þú ferð ekki hjeðan út afíur fvr
en þú hefir þegið eitthvað“. segir
hann. „Það hefði þótt skrítið heima
(og þar á hann við Breiðafjörð)
ef gestum hefði ekki verið veitt
eitthvað. Og enginn maður hefir
enn komið inn fyrir mínar húsdyr,
án þess að þiggja eitthvað. Þú
ferð ekki að brjóta þá reg!u“.
Jón Lárusson er fæddur í Rif-
girðingum 6. nóv. 1878, en fluttist
þaðan 12 ára með föður sínum í
Amey. Fór á Stýrimannaskólann
um tvítugt.
„Þar var jeg tvo vetur að kalla“,
segir hann. „Seinasta veturinn,
sem Markús Bjarnason hafði skóla-
stjórn og fyrsta veturinn, sem Páll
Halldórsson stjórnaði. Tók próf
vorið 1901 og þá beið mín skip,
kútter sem „Trangisvaag“ hjct og
var eign Pjeturs J. Thorsteinsson
á BíldudaL Þetta var um 30 smál.
skip. Áhöfnin var 15 manns“.
„Hver voru launakjör ykkar
skipstjóranna þá?“
„Við fengum 4 krónur af hverju
þurru skippundi af fiski. Annað
ekki, nema hvað við máttum eiga
helming þess sem við drógum, en
það var oítast lítið, því að skip-
stjórar höfðu annað að gera en
standa við færi. Með þessu kaupi
fekk jeg 7—900 krónur fyrir ver-
tiðina, en hún stóð frá sumarmál-
um fram í ágúst.“
„Pjetur Thorsteinsson hefir haft
mikla útgerð á þessum árum?“
„Hann gerði út nær 20 skip.
Þótti það fallegur hópur þegar
búið var að setja þau upp á sjáv-
arkambinn á haustin og þau stóðu
þar hlið við hlið, eða þá þegar þau
voru öll komin á flot og verið var
að búa þau út á veiðar. En hætt
er við að nú á dögum nýsköpun-
artogaranna þætti mönnum ekkert
girnilegt að leggja út á hafið á
slíkum fleytum um hávetur. Á
þeim árum þektist ekki betra, og
úrvalsmenn völdust á kútterana.
Það var því óbætanlegur mann-
skaði þegar skipin fórust“.
„Hvað varstu lengi hjá Pjetri
Thorsteinsson?"
„Jeg var fjórar vertíðir á Bíldu-
dal, en ekki altaf með sama skip.
„Trangisvaag“ bilaði í júlílok
fyrsta árið og varð að hætta veið-
um. Þá var jeg sendur suður í Hafn
arfjörð að sækja skip, sem strand-
aði þar um veturinn. Það hjet
',,Lull“.
Þegar jeg kom suður var við-
BÓNDÍ
Jón Lárusson
gerð á skipinu eigi lokið og varð
jeg að bíða eftir því fram í sept-
ember. Þá lagði jeg á stað vestur
og vorum við fjórir á. Með mjer
voru tveir fjelagar mínir úr Stýri-
mannaskólanum, Aðalbjörn Bjarna
son úr Hafnarfirði og Sveinn Jóns-
son frá Granda í Dýrafirði, báðir
harðduglegir menn og vaskir sæ-
garpar, enda kom það sjer betur.
Fjórði maðurinn var unglingspilt-
ur. Jeg var heldur ekki gamall, að-
eins 22 ára.
Hröktust vestur undir
Grænland.
Við lögðum á stað frá Hafnar-
firði að morgni dags og vorum
komnir undir Lóndranga á Snæ-
fellsnesi um kvöldið. Þá brast á
óskaplegt sunnanrok, svo að við
ekkert varð ráðið. Skipið þoldi
ekki seglin og sjóganginn stærði
stöðugt, en náttmyrkrið skall á og
hríð. Eina vonin var ef við fengj-
um rifað seglin, en við vorum að-
eins þrír, því að pilturinn var svo
sjóhræddur að hann lá altaf niðri