Lesbók Morgunblaðsins - 21.11.1948, Blaðsíða 1
m * ié
42. tölublað
JlbrigiitiMiito im
Sunnudagur 21. nóvember 1948
XXIII. árgangui
- BORGARVIRKI -
MILLI Vesturhópsvatns og Víði-
dalsár í Húnavatr.ssýslu gengur ás
nokkur suður frá Hópinu og fram
undir Faxalæk. Nefnist ás þessi
Borgarás og norðarlega á honum
rís klettaborg mikil, sem nefnist
Borgarvirki. Blasir það við augum
allra, sem þjóðleiðina fara, því að
vegurinn liggur skamt fyrir sunn-
an hálsinn. Ngrðan við er jörðin
Stóraborg, en sunnan við það jörð-
in Litlaborg.
Borgarvirki ber hátt og á kort-
inu er það talið 177 metra yfir
sjávarmál. Þaðan er mjög víðsýnt,
sjest þar yfir mikinn hluta Húna-
vatnssýslu, vestur um alla Holta-
vörðuheiði að Tröllakirkju, og í
suðri blasir Eiríksjökull við.
Merkast er Borgarvirki fyrir
hin fornu mannvirki, sem þar eru.
Hefir þáð því verið friðað og má
þar ekki hrófla við neinu, nema
með leyfi þjóðminjavarðar og und-
ir hans umsjá.
Nú nýlega hefir Húnvetninga-
fjelagið í Reykjavík ákveðið að
hressa upp á hin hrundu mann-
virki þarna. Má eflaust gera- ráð
fyrir því, að fjelaginu sje kunn-
Ugt um, að mannvirkin eru frið-
uð, og leiti því til þjóðminjavarð-
ar áður en það hefst handa um
að lagfæra þau. — Enda óvíst,
hve mikið má „laga“, því að
Kvosin í Borgarvirki (Collingwood)
þjóðminjavörður mun ekki gefa
leyfi til að þar sje hróflað við
neinu, nema að steinar, sem sýnt
er hvar verið hafa í hleðslu, verði
settir aftur á sinn stað og þá eftir
hans fyrirsögn. Sennilega ætti aðal
viðgerðin að vera í því fólgin, að
afnema þau spjöll, er menn hafa
gert þar með því að rífa grjót úr
hleðslunum og hlaða úr því vörður,
garða og hrossdys.
Það er virðingarverð ræktarsemi
við heimahagana, sem kemur fram
í ákvörðun Húnvetningafjelags-
ins, en það skal sagt bæði því og
öðrum til viðvörunar, að forðast
ber að hrófla við fornum mann-
virkjum nema með leyfi Þjóð-
minjavarðar.
Lýsing Borgarvirkis.
Borgarvirki er áreiðanlega með-
al merkustu fornleifa hjer á landi.
Hafa margir um það skrifað, en
best hefir Björn M. Olsen lýst því
í ritgerð í Árbók hins íslenska forn
leifafjelags 1880. Er lýsing hans á
þessa leið: