Lesbók Morgunblaðsins - 01.05.1949, Blaðsíða 11

r“ JuESBOK MUKGUKtíLADSlNís ' 1 231
málaða. Líkið hefur verið geymt
þannig í einskonar líkhúsi árlangt.
En nú er útfarardagurinn runninn
upp og á að brenna líkið.
Líkamir látinna manna eru
geymdir svo og varðveittir, en síð-
an brendir, til þess að illir andar
nái ekki valdi á þeim og noti þá
til að vinna tjón þeim, sem eftir
lifa, og gera vansælar sálir hinna
látnu.
Líkbrensla á Balie er dýr og
umsvifamikil, þess vegna fá vinir
og vandamenn, sem eru fátækir, að
brenna lík sinna nánustu á bálum
hinna ríkari. í dag á að brenna 17
lík ásamt líki afa, en í röð eftir
mannvirðingj. — Heimili afa er fult
af fólki og altaf bætist við. Karlar
masa, en konur ganga um beina.
Þær slá saman fötum og skálum,
svo að glymur við, þær hljóða og
suða, rekast á og fussa. Af þessu
athæfi verður hávær glaumur og
þungur niður, sem minnir mig frek
ar á brúðkaup en jarðarför. En alt
er þetta gert til að bægja frá hin-
um illu öndum, sem nú sækja að
sem fastast, því ekki er seinna
vænna.
Við sitjum við borð húsbóndans,
drekkum kaffi og snæðum brauð,
reykjum sígarettur og brögðum
ýmsa kryddaða ávexti og kálrjetti,
sem konurnar bera okkur. Auk þess
sem okkur er borið, setja konurn-
ar góðgætið víðsvegar annars stað-
ar. Það eru fórnir til guða og góð-
vætta! Altaf fjölgar fólkinu og
hávaðinn magnast. Húsið er full-
skipað og garðurinn einnig, um-
hverfis það.
Kistu afa — eins og annara ríkra
manna — fylgir tóm kista, nákvæm
lega eins og hin að sjá. Hún á að
villa sýn hinum illu öndum. Hin-
um fátækari verður að nægja em
kista og jafnvel aðeins dúkur sem
vafið er um líkið. Allar eru kist-
urnar tengdar með stálkeðjum og
standa nú í garðinum við húsið.
Úti fvrir garðhliði stendur 8
metra hár turn, gerður úr bambus
og viði, traustlegur, vel samsettur
og snildarlega útskorinn. Hann er
rúmgóður, því margt þarf að fylgja
afa. — Á turninum eru útskorin
drekahöfuð, myndir af fjölskyld-
unni eru límdar upp um alla
veggi turnsins og efst er stærðar-
mynd í ramma af afa sjálfum. Enn-
fremur hanga speglar, útskorið og
málað letur og útflúr. Á hillum og
í hornum eru ávextir, kálmeti og
blóm. Víðsvegar utan á turninum
dingla lifandi hænuungar í löng-
um lykkjum, þeir skríkja og sprikla
og flögra viðstöðulaust. Uppi á
turninum, efst undir burst sitja fá-
einir frændur á verði gegn draug-
Um og öðrum ófagnaði.
Nú skal brottförin hef jast. Fólkið
skipar sjer um kisturnar. Allur
skarinn lýstur upp þvílíku heljar
ópi, eins og heróp væri, tekur svo
að hoppa og sparka, slá um sig í
allar áttir og æpa. Augnaráðið og
látbragð alt er hið herfilegasta.
Nokkrir menn ráðast að með óhljóð
um og handapati til að leysa nú
tengslin og hef ja á loft kisturnar og
halda svo af stað. Yfir taka ósköp-
in þegar afi er upptekinn.
Þegar búið er að koma fyrir í
turninum því, sem þar á að vera,
ráðast að honum allir, sem að geta
komist, reglulaust og tillitslaust,
því að hverjum manni þykir mikil
nauðsyn að eiga hlut í þessu mikil-
væga starfi og leggur hver í það
alla þá orku, til handtaks og hljóða,
sem hann ræður yfir. Fult hundrað
manna nær tökum á turninum hans
afa og leggur nú af stað með hann
til grafar. Hinir fylgja. Burðar-
mennirnir hljóða hver með „sínu
nefi“, og ganga hver í sínum takt,
ekkert tillit til hinna. Turninn rugg
ar og riðar, skelfur og skekst, svo
að alt virðist hljóta að steypast
fyr eða síðar. En áfram þokast þó,
og enginn skyldi ætla sjer að koma
nokkru tauti við þennan hóp, því
óhljóðin og öskrin mundu kæfa
hverja mannlega rödd, hversu vit-
urlegan boðskap sem l: ín hefði að
flytja.
Ekki getur frændfólkinu uppi í
turninum liðið ákjósanlega vel og
furðu gegnir hve fast það situr. En
brjóstumkennanlegastir eru vesa-
lings hænuungarnir. Þeir eru hætt-
ir að hljóða og berjast um, en
dingla í lykkjunum dofnir og dauð-
vona.
Loks er þá þessi óhugnanlega ó-
hljóðafylking komin á áfangastað.
Öllu er hagrætt í turninum og á
kistunum, síðan eru þulin orð og
framdar ýmsar fettur og brettur
(„seremoniur"), sem ekki er von að
ólærðir útlendingar skilji.
Loks stíga frændurnir niður úr
turninum, en fuglunum er fórnað
með. „Prestar“ gefa merki og
kveikt er í turninum og öllu sam-
an, sem honum heyrir til. Á and-
artaki stendur alt í ljósum loga,
óhljóðin hætta á svipstundu og alt
umhverfis bálið er nú dýpsta þögn.
Ættingjar brosa hver til annars,
sýnilega ánægðir með það, hvað
alt gekk vel og samkvæmt hinni
gömlu, góðu venju.
Þannig grafa Balinesar enn þann
dag í dag sína dauðu. (Þangað til
árið 1906 var eftirlifandi kona æf-
inlega brend lifandi með mannin-
um, en 1906 var það bannað með
lögum af Hollendingum).
Þannig lifa, hrærast og devja
þessar frumþjóðir og vita ekki að
til eru heilar stórþjóðir á öðrum
hlutum sömu jarðar, sem telja
margt af þessu ósið.
„Fyrirgefið þeim, því þe;r vita
ekki hvað þeir gera,“ en benð ljós-
ið til þeirra.
Frumstæð þjóð er annað en nei-
kvæð! eins og frumstæður einstak-
lingur er annað en neikvæður
maður. Þýtt og lagað.
L. Fr. Oberman..