Lesbók Morgunblaðsins - 01.05.1949, Blaðsíða 14

234
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
TSE-TSE FLUGAN SIGRUÐ
Nú verður liægt að taka til ræktunar 4.500.000 fermílur af áð-
ur óbyggilegu Iandi í Aíríku, cn það gelur aftur gjörbreytt
viðskiftum þjóðanna.
SMÁGREIN í ensku blaði kom ný-
lega eins og reiðarslag yfir Miguel
Miranda, forstjóra viðskiftaráðsins
í Argentínu, því að á henni gat
hann sjeð að brátt mundi lokið
markaði fyrir kjöt frá Argentínu
í Bretlandi. Fregnin hermdi það, að
fundist hefði nýtt meðal, ,.antr.y-
cide“, sem væri óbrigðult gegn
svefnsýkinni, sem tse-tse ílugan
breiðir út. Og fyrir þessa uppgötv-
un væri nú hægt að taka til naut-
griparæktar 4.500.000 fermílna
land í Afríku, sem áður var óbyggi-
legt vegna þessarar plágu.
Bretar hafa þegar byrjað á und-
irbúningi að færa sjer þetta í nyt.
David R. Rees-Williams, aðstoðar
nýlendumálaráðherra hefur látið
svo um mælt, að á þessum slóð-
um verði hægt að hafa ferfalt
meiri nautgriparækt en í Argen-
tínu.
Þetta nýa meðal, antrycide, er
hvítt duft, sem leysist auðveldlega
upp í vatni. Það er óskaðlegt mönn-
um og skepnum og mjög auðvelt
að fara með það. Þegar hafa verið
framleiddar af því þrjár smálest-
af Hönnu, stúlku, sem var hjá
Magnúsi og hafði komið með hon-
um frá íslandi. Þau giftust, og upp
frá því var hún túlkur.
Seinna bygði Tom góða tvílyfta
bjálkahlöðu. Mig minnir að hann
hafi 'átt tvær kýr og naut og hefði
fengið það upp í kaup sitt hjá
Myllufjelaginu. Mjer var sagt að
Tom hefði kent íslendingum að
veiða undir ís, en það hefði hann
sjálfur lært af Indíánum.
ir, og samkvæmt „New York
Times“ nægir það til þess að gera
2 milljónir nautgripa ónæmar fyr-
ir svefnsýki.
Sá, sem fann upp þetta meðal,
hjet Dr. F. H. S. Curd, mjög efni-
legur vísindamaður. En skömmu
eftir að hann vann þetta þrek-
virki, fórst hann í járnbrautarslysi
aðeins 39 ára að aldri.
Það eru nú fimm ár síðan hann
byrjaði á tilraunum sínum og fekk
þá í lið við sig ýmsa líffræðinga,
dýralækna, lækna og efnafræð-
inga. Reyndu þeir fyrst mörg lyf,
er áður höfðu komið fram og
bjuggu til nokkur ný. En ekkert
þeirra gagnaði — þangað til kom-
ið var að efnablöndu, sem þeir köll-
uðu M7555. Hún virtist geta gert
kraftaverk, því að með henni lækn-
uðu þeir mýs, sem komnar voru að
dauða af svefnsýki.
Næst var svo að reyna lyfið á
húsdýrum. Ekki þótti ráðlegt að
gera þær tilraunir í Englandi. Yf-
irvöldin sögðu sem svo að trypano-
somiosis (svefnsýkin) væri ekki
lambið að leika við. Þess vegna
fóru vísindamennirnir með öll sín
áhöld og rannsóknartæki suður í
Afríku. Þar voru settar á stofn sjer-
slakar rannsóknarstöðvar í Khar-
toum, Enterbe og Nairobi.
Á þessum stöðum gáfust nóg
tækifæri að fá til rannsókna hesta,
nautgripi, úlfalda og önnur dýr, er
sýkst höí'ðu af biti tse-tse flugunn-
ar. Og eftir fáa mánuði gaf dr.
Curd út yfirlýsingu um þaö, aö
antrycide væri óbrigðult til að
lækna svefnsýki og koma í vag
fyrir kana.
Rannsóknum var þó haldið á-
fram og er enn haldið áfram til
þess að kynnast sem best, þessari
pest, sem er orðin skæðari í hita-
beltinu heldur en malaria og gulur
„feber“.
—o—
ÞETTA vopn gegn svefnsýkinni
kemur á heillastund, því að menn
voru orðnir vonlausir um að hægt
væri að sigrast á henni. En hjer
er mikið í húfi, því að tse-tse flug-
an hafði gert hálfa Afríku óbyggi-
lega og var stöðugt að breiðast út
í Tanganyika, Nigeria og Suður-
Rhodesíu. Á fimm árum drap hún
300.000 gripa í Uganda.
Tse-tse flugan er ekki stærri en
venjuleg húsfluga, en hún er blóð-
þyrst eins og blóðsuga. Hún hefur
brodd, sem er hárhvass eins og
hnífur, og með honum getur hún
stungið í gegn um húð á hverri
skepnu, jafnvel í gegn um skráp-
inn á krókódílum. Hún ber með
sjer sveínsýkilinn og hann fer út
í blóð skepnunnar, sem hún er að
sjúga.
Sveínsýkin er hræðilegur sjúk-
dómur og menn hafa reynt. öll
hugsanleg ráð til að verjast hon-
xun. Eitt af þeim var það, að ryðja
skóga á stórum svæðum. Tse-tse
flugan getur ekki flogið nema nokk
ur hundruð fet í einum áfanga, og
hún þolir ekki hið heita sólskin.
Það er hennar bráður bani, ef sól
skín á hana dúlitla stund. Menn
gerðu því rað fyrir að þær mundu
ekki komast yfir fjoður, sem væri
noldcur hundruð rnetra á breidd.
En ekki durði þetta. Flugurnar