Lesbók Morgunblaðsins - 03.07.1949, Qupperneq 8

316
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
OLIUVIÐURINN
Einkennileg trjc með kaðalsnúnum stofnj.
GÖMUL helgisögn hermir þaö, að
Minerva og Neptúnus hafi bæði
viljað velja nafn á nýa borg í
Grikklandi. Og til þess að gera út
um það hvort þeirra skyldi fá að
gefa borginni nafn, komu þau sjer
saman um að færa henni sína gjöf-
ina hvort. Það, sem færði henm
betri gjöfina, skyldi fá að ráða
nafninu. Gjöf Minervu var talin
betri. Hún fjekk því að ráða nafn-
inu og hún nefndi borgina Aþenu
En gjöfin sem hún hafði fært borg-
inni, var olíuviðurinn.
Mikil blessun fylgdi þessari gjof,
því að síðan.hefur viðsmjörið ver-
jð helsta feitmeti allra þemra þjóða.
sem búa við Miðjarðarhaf. Margar
aðferðir eru hafðar til þess að ná
olíunni úr ávöxtunum, en venju-
lega fást þrjár tegundir af olíu.
Fyrst eru ávextirnir látnir í hæru-
poka og hanp síðan settur undir
ljett farg. Sú olía, sem þá síast í
gegn um pokann, er talin best og
er dýrust. Hamsarnir eru blevttir
og síðan settir undir enn þyngra
farg og fæst þá annars flokks olía
Enn eru hamsarnir bleyttir og sett-
ir undir farg, sem er alt að 200
kg. á hvern fersentimetra, og fæst
þá þriðja flokks olía.
En þrátt fyrir þetta er talsverð
s.«.(a enn eftir í hömsunum, og til
skamms tíma hafa menn ekki kunn
að að hagnýta sjer hana. Nú hefur
verið sett á fót verksmiðja í Tunis,
sem framleiðir sápu úr þessum úr-
gángi. I Tunis er mikil olíuviðar-
rækt og árleg uppskera er urr.
200.000 smálestir af olivum, en úr
þeim fást um 50.000 smálestir af
olíu, og er þriðjungurinn af því
fluttur út. En í hömsunum,, sem
eftir verða, er enn um 8% af olíu
Uppskeran fer fram á tímabilinu
nóvember—janúar, og jafníramt er
olían fergð úr ávöxtunum. Hams-
arnir eru því næst malaðir smátt.
Síðan er sett efnablanda í mjölið
og leysir hún úr því alla fitu um
leið og það er soðið við gufu. —
Síðan er framleidd úr því sápa, og
er þetta orðinn mikill iðnaður.
V V -Ve i/ V
Jotian Karl Castenskjöltl
stiftamtinaður þótti sumum nokkuð
óráðinn. Hann var Ijettlátur og glað-
látur, og sá ei í að hlífast við smábrot.
Var eitt sinn Húnvetningur einn í vand
ræðun' fyrir stuld, er hann var mjög
gjarn á, sá er Jens hjet. Iiann var
skáldr. æltur og fljótgáfaður, og hjet
stiptamtmaður honum hjálp, ef hann
kastaði fram vísu um sig. Hann kvað:
Merl ur hraður gefur upp gjöld,
góðs'nnaður títt við öld,
sterl.ur, glaður, stór með völd,
stipt.imtmaður Castenskjöld.
Við það fríaðist hann að því sinni.
(Esph.)
Hallgrímur harði.
Hallgrímur hjet maður og átti fyrst
ffeima á Fljótsdalshjeraði, en fluttist
til Borgarfjarðar eystra um aldamótin
seinustu. Hann var harðvítugur svo af
bar og var þess vegna kallaður Hall-
grímur harði. Meðan hann var enn á
ljettasta skeiði kól hann á báðum fót-
um, en ekki vildi hann leita læknis. Var
hann sífelt á ferli og ljet tærnar grotna
af sjer. Einu sinni kom maður að hon-
um, þar sem hann sat á rúmi sinu og
var að klípa af sjer tærnar með nagl-
bít. Tík eina átti hann og fleygði hann
tánum í hana jafnharðan og hann kleip
þær af sjer. ,,Hví lætur þú tíkina ela
af þjer tærnar?" spurði maðurinn. —
Hallgrimur helt að þessi óþverri væri
ekki of góður í hana. Svo ljet hann
tíkina sleikja sárin og engin ilska kom
í þau. Allar tærnar misti hann og greri
fyrir stúfana. (Sögn Stefáns Filippus-
sonar).