Lesbók Morgunblaðsins - 26.02.1950, Síða 10

118
LESBOK MORGUNBLAÐSINS
Bananstöngull var lagður undir
höfuðið. Skeljar hans og skraut var
lagt við hlið hans. Hendurnar voru
krosslagðar á brjóstinu. Síðan sett-
ist fólkið í hring umhverfis líkið,
konur og börn næst, en karlmenn
utar. Og nú hófu allir upp hljóð og
kveinstafi til þess að láta í ljós sorg
sína. Á þessu gekk langt fram á
nótt. Menn úr næstu þorpum komu
þá oft til að samhryggjast og færðu
syrgjendunum gjafir. Þegar nóg
þótti komið af kveinstöíunum. var
líkið tekið og sett sitjandi niður í
gi öf sína. Þá voru allar skeljarnar
biotnar og skrautið tætt sundur og
þessu kastað niður í gröfina. Síðan
var moíd/nokað á og seinast borið
grjót á, svo að svínin tættu ekki
upp leiðið. Kona eða konur hins
framliðna, sýndu þá söknuð sinn
enn betur með því, að þær hjuggu
af sjer einn fingur og bundu um
sárið með bananablöðum. Því var
það, að ein kona, sem hafði fylgt
fjórum mönnum sínum til grafar,
átti ekki eftir nema þumalfingur á
hægri hendi. Eftir þessa sorgarsiði
tór svo allur hópurinn til heimilis
hins framliðna og þar var slegið
upp mikilli veislu.
ÞANNIG var þá þetta fólk, sem
áströlsku vísindamennirnir fundu
á þessum slóðum.
Skömmu á eftir vísindamönnun-
um komu svo trúboðar og settust
að á Wahgi-sljettunni til þess að
kenna þessum frumstæðu mönnum
kristni og góða siðu. Það var þó
tkki jafn auðvelt og þeir hugðu,
því að þarna voru talaðar fjórar
mállýskur svo ólíkar öðrum tungu-
málum og erfiðar viðfangs, að eng-
um hvítum manni hefur enn tekist
að læra þær til fullnustu. Hitt bætti
úr skrák, að frumbyggjarnir voru
fljótir að læra ,j)idgin“-ensku, og
hefur hún orðið að duga til þess að
hvítir menn og frumbyggjarnir
gæti talast við og gért sig skiljan-
lega.
Svo kom stríðið. Japanar vjeð-
ust inn í Nýu-Guineu með báli og
brandi. Flugvjelar þeirra spúöu
eitri og aldurnari yfir strandbvgð-
irnar og flugu inn yfir fjöllin. Þá
komust Wahgi-búar fyrst í kvnni
við skotvopn og hvernig „menn-
ingarþjóðir“ heya styrjaldir. Það
var mjög ólíkt því, sem þeir höfðu
vanist. En þangað barst þá líka
drepsótt með Japönum, og íellu
þúsundir manna í valinn áður en
Ameríkumenn komust þangað og
gátu stöðvað pestina með sulfa-
lyfjum.
VEGNA þess að áður var kunn-
ugt um landslag í Wahgi, sendu
bandamenn þangað flugvjelar með
lið og hergögn. Flugvjelarnar gátu
lent á sljettum grundum og síðan
var farið að gera þar flugvelli. —
Japanskt herlið komst aldrei svo
neinu næmi yfir fjöllin og þess
vegna voru ekki miklir bardagar
háðir þarna á sljettunni. En þaðan
sóttu bandamenn niður til stranda
og komu Japönum þar í opna
skjöldu.
Svo var það einu sinni að ástr-
alskur liðsforingi, sem Ned Blood
heitir, kom til Wahgi. — Honum
blöskraði að sjá hinar grasi grónu
sljettur þar ónotaðar og honum
kom þegar til hugar að þarna mætti
hafa mikla kvikfjárrækt, bæði sauð
fje og nautgripi.
Þegar stríðinu var lokið fekk
hann ástralskan mann, E. J L.
Hallström, í lið við sig til þess að
flytja sauðfje til Wahgi og kenna
íbúunum sauðfjárrækt. Hann sýndi
Hallström fram á að með bessu
eina móti væri hægt að bjarga þjóð
flokkinum þar frá því, að menn-
íngin tortímdi honum, er hún heldi
innreið sína í Wahgi. Hann benti á
það, að íbúarnir hefði nú ekkert
annað en bastþræði til klæðagerð-
ar og þeir yrði að kynda elda allar
nætur í kofum sínum til þess að
drepast ekki úr kulda. Þeim væri
því nauðsyn á hlýum fötum, og
þau gæti þeir fengið úr ull. Veiði-
skapur væri nú mjög á þrotum, en
þeir þyrfti ekki að hugsa um veið-
ar þegar þeir gæti fengið nóg
sauðakjöt. Heilsufar þeirra mundi
mikið batna, aðbúnaður allur breyt
ast, og lifnaðarhættir mundu ósjálf
rótt taka framförum með kvikfiár-
ræktinni. Jafnframt væri svo hægt
að kenna þeim að rækta jörðina og
nota til þess nýtísku verkfæri. —
Blood sá í anda frumbyggjana
þarna, er enn voru að mestu leyti
á steinaldarstigi, hlaupa vfir
reynslu margra alda og taka upp
nýtísku búnaðarhætti. Og það væri
þeim besta vörnin gegn því, að
hvítir landnemar settust þarna að,
sösluðu undir sig landið þeirra og
gerðu þá sjálfa að hornrekum og
ofurselda tortímingu eins og sumar
aðrar frumstæðar þjóðir.
Hallström var þegar hrifinn af
hugmyndinni og lagði fram stórfje
til að framkvæma hana. Miklir örð-
ugleikar voru þó á því vegna þess
að ekki var hægt að flytja fjeð
þangað öðru vísi en með flugvjel-
um, og vissi enginn hvernig sá flutn
ingur mundi ganga, hvort kindurn-
ar þyldu þá meðíerð, því að flug-
leiðin er urn 2000 mílur enskar.
Samt sem áður keyptu þeir 1000
fjár af ensku kyni og svo lagði
fyrsta flugvjelin á stað með 60
kindur til revnslu. Þær voru allar
bundnar og látnar liggja á hryggn-
um hlið við hlið í flugvjelinni.
Wahgi-mönnum var sagt á hverju
þeir mætti eiga von, en kindur
höfðu þeir aldrei sjeð og aldrei
heyrt nefndar fyr, og gátu því ekki
gert sjer neina hugmynd um hvern
ig þær væru, þótt þeim væri ýtar-
lega lýst. — Svo kom flugvjelin.
Ferðin hafði gengið ágætlega og
fjeð hafði ekki látið neitt á sjá af