Lesbók Morgunblaðsins - 26.02.1950, Síða 14

LESBOK MORG U N BLAÐSLN S
f 122
r þau lög, er syngja skyldi við „hús-
vitjanirnar“. Helstu lögin voru
þessi: „Ljómar dagur í austurátt“,
„Á stað burt í fjarlægð“, ,Svo
ríddu þá með mjer á Sólheima-
sand“ og „Öxar við ána“ eftir að
það lag kom (1886). En auk þess
var til vonar og vara æft eitt lag,
er syngja skyldi til óvirðingar þeim
er kynni að taka illa á móti gest-
unum eða láta þá synjandi frá sjer
fara. Það var: „Hjer eru blessuð
börnin frönsk.“
Þá kostaði það ekki lítið unastang,
erfiði og úrlausnargáfu að koma
upp þeim einkennisbúningum, sem
göngumenn áttu að vera í. Enginn
fekk að „marchera“ nema hann
væri í einkennisbúningi og með
vopn. Ekki kom til mála að kaupa
einkennisbúninga. Það hefði orðið
skrítið upplitið á foreldrunum, ef
drengirnir hefði farið fram á að fá
peninga til þess. Hjer varð að
bjargast við sín eigin föt og skreyta
þau, en við það varð þó ærinn
kostnaður. Þá höfðu drengir ekki
fulla vasa af peningum eins og nú,
og aðstandendur þeirra máttu varla
sjá af 25 aurum, hvað þá meira.
Fyrir 25 aura gátu þeir fengið tvær
vænar ýsur eða 3—4 potta af mjólk.
En við þetta tækifæri mátti þó ekki
horfa í aurana, því að vonandi var
að drengirnir kæmi miklu ríkari
heim aftur.
Þegar aurarnir voru fengnir
þustu drengirnir upp í Bankastræti
til Sigurðar Kristjánssonar og
keyptu þar alla vega mislitan papp-
ír til skreytinganna. Örkin kostaði
3 aura, en það var ekki gljápappír,
eins og hjá Sigfúsi Eymundssyni.
Gljápappírinn þótti of dýr, örkin af
honum kostaði víst 5 aura. En svo
var líka til gullpappír og silfur-
pappír og kostaði örkin 10 aura. Af
honum várð að kaupa eitthvað svo-
lítið trl þess að skreyta formgjana
og trl þess að hafa í virðingarmerki
^ L(orður). _____________
Svo var farið með pappírinn og
fötin heim til Margrjetar Pálsdótt-
ur, móður Magnúsar Magnússonar
skipstjóra. Hún útbjó alla einkenn-
isbúningana, klipti mislita pappír-
inn niður og saumaði hann á fötin
og húfurnar og gekk frá öðru
skrauti. Fekk hún 25 aura fyrir
hvern búning, en þeir voru rtiargir
og hafði hún víst nóg að gera við
þetta um mánaðartíma.
Einkennisbúningarnir voru þann
-ig:
Gulur borði var saumaður á bux-
urnar utan fótar, ofan frá mjöðm
og niður úr. Á jakkakraga var saum
aður tvílitur borði, gulur og blár.
Riddaraband blátt, og um 3 þuml-
unga breitt, var yfir öxl og niður á
mjöðm. Á öxlum voru skúfar tví-
litir og með kögri. Blátt belti var
um miðju, en á brjósti margar orð-
ur, sem áttu að líkjast Dannebrogs-
orðunni. Húfurnar voru „kaskeiti“
og saumaður á gjörðina þrílitur
borði, gulur, blár og rauður, en
framan í stjarna mikil. Aftur á
móti voru foringjar með þrístrend-
an hatt á höfði og varð jafnan að
sauma hann. Neðst á honum var
logagyltur borði, en upp úr hon-
um geisi mikill hvítur skúfur. Á
ermum voru þrílit bönd, gul, blá
og rauð.
Allir þurftu drengirnir að hafa
vopn. Flestir höfðu heljarmikil trje
-sverð, er hinir og aðrir smíðuðu
fyrir þá, og til þess að gera þá
sjálfa vígmannlegri og sverðin ægi-
legri, voru eggjarnar málaðar eld-
rauðar. Sumir höfðu gaddakylfu
með 13 göddum, og var það eigi
síður ægilegt vopn.
Öllum þessum undirbúningi
þurfti að vera lokið á sunnudag.
Var þá tilhlökkun mikil og er ekki
víst að öllum hafi orðið svcfnsamt
um nóttina. En sncmma var farið
á fætur, þvi að gangan átti að hef j-
ast klukkan. 7 og það var um að
gera að vera ekla á eftir öðrum
flokkum, því að venjulega fengu
þeir mestár óg bestar gjafir er
fyrstir komu á hvern stað. Að vísu
gáfu menn altaf eitthvað, þótt
margir kæmi flokkarnir, hver á
eftir öðrum.
ÞEGAR hver flokkur hafði heimt
alla sína menn, var lagt á stað.
Gengu saman tveir og tveir, en
foringinn rak lestina. Á eftir hverj-
um flokk kom hópur yngri drengja
sem ekki voru liðtækir, en fengu
þó þann heiður að fylgja flokkn-
um og bera fyrir hann poka undir
gjafirnar. Voru það venjulega hvít
koddaver. Hinum yngri þótti mikil
virðing að því að bera pokana, eink
-um þegar í þá bættist og þeir fóru
að þyngjast.
Mikið kapp var um það hver yrði
fyrstur upp í Latínuskólann, því að
Jón Þorkelsson rektor gaf altaf
peninga, og þeim mest -er fyrstur
kom. Fekk fyrsti flokkurinn krónu
og þótti það höfðinglegt, en næstu
flokkar fengu 50 aura eða 25. Sá
flokkurinn, er fyrstur varð, rauk
þegar upp á loft í Latínuskólanum
og byrjaði að syngja. Bar þá stund-
um svo við að rektor var ekki
klæddur. En það var engin misk-
unn hjá drengjunum. Ef þeim þótti
koma hans dragast of Iengi byrjuðu
þeir að berja sverðunum niður í
gólfið svo að glumdi við í húsinu.
Kom þá rektor fram, þakkaði þeim
fyrir komuna og rjetti þeim krónu.
Svo ruddist flokkurinn niður aftur
og bar þá stundum svo við að hann
mætti öðrum flokki og varð þar
fátt um kveðjur og stundum hnipp-
ingar, en ekki dugði að eyða tíman-
um í illindi, hann var alt of dýr-
mætur til þess. Svo var sungið niðri
fyrir þann kennara, sem þar bjó,
en hann var ekki jafn rausnarleg-
ur og rektor. Þá voru venjulega
margir flokkar komnír að skólan-
um.
Svo var íarið niður í Lækjar-