Lesbók Morgunblaðsins - 29.10.1950, Blaðsíða 1

Lesbók Morgunblaðsins - 29.10.1950, Blaðsíða 1
c 40. tbl. Sunnudagur 29. október 1950. XXV. árgangur. Dag Strömback prófessor: VÍKINGAR Á HJALTLANDI ÞETTA ER fyrri grein af tveimur, sem Dag Strömbáck prófessor hefir ritað í „Svenska Dagbladet", og hefir Lesbók fengið leyfi höfundar til að birta þær. — NYRSTI útvörður Stóra-Bretlands, Hjaltland, er á móts við Bergen og Uppsali. Þetta eru um hundrað eyar og hólmar og er bygð á tutt- ugu og þremur þeirra. Þegar mað- ur nálgast þennan eyavegg milli Atlantshafs og Norðursjávar að austan, þá birtist hann í undarlega mjúkum línum. Maður átti von á því að hitta hjer fyrir grettar og klettóttar eyar og sker, barin af tryltara sjávarróti en annars stað- ar þekkist í Evrópu. En í stað þess blasa við manni ávalar grænar ey- ar með lágri strönd, fögrum víkum og grösugum hálsum og hólum. Þarna sjest ekkert trje og minnir því landslagið á ísland, nema hvað hjer eru hvorki fjöll nje jöklar. Vesturströndin er aftur á móti brattari og ygldari á svip. Undar- legar klettamyndir, skvompur og hellar minna þar á aðsúg Atlants- hafsins í útsynningunum á veturna. Maður fær nokkra hugmynd um hve gífurlegt hafrót getur verið hjer, er maður fer eftir hinni bröttu klettaströnd hjá Esha Ness, og sjer I að hafið hefir eigi aðeins brotið hina furðulegustu hella og raufir í hamrana 20—25 metra háa, held- ur hafa holskeflurnar einnig farið yfir þá og brotið þar grassvörð- inn. Einkennilegir klettadrangar með götum í gegn eða dyrum, rísa upp úr hafinu hingað og þangað og lengst í vestri sjest móta fyrir hvössum brúnum litlu eyarinnar Foula (Fugleyar), þar sem björgin eru 300—400 metra há. Þessi ey er rúmar fimm sænskar mílur til vesturs frá aðaleynni, og þar eiga heima um 80 Hjaltlendingar, sem halda fast við fornar venjur og siði, og heya harða baráttu við ólgandi hafið sem svellur um- hverfis hafnlausa eyna. Þar sem Tacitus segir í bók sinni um Agri- cola, að hinn rómverski her undir stjórn hans, hafi komist til Orcad (Orkneya) árið 80 e. Kr. og þaðan sjeð til Thule, þá hafa sumir gisk- að á að þar væri átt við Foula, sem vel getur sjest frá Orkneyum í góðu skygni vegna þess hvað hún er sæbrött. Hitt er alveg eins senni- legt að rómversku hermennirnir hafi sjest áyðstu eyna á Hjaltlandi Fair Isle, sem er hjer um bil fjórar sænskar mílur í suður frá Sum- burgh Head, syðsta oddanum á Mainland. Þessi ey er lítil, en hefir verið bygð frá ómunatíð. * * * Lerwick (Leirvík) höfuðborgin á Hjaltlandi, stendur á góðum stað austan á aðaleynni (Mainland). Skýla henni klettahálsar að vest- an, en að austan stór og græn ey, sem Bressay heitir. Staðurinn hefir á sjer fornlegan svip. Þar eru grá steinhús, þröngvar götur og háir múrar umhverfis fagra trjágarða eða dularfulla bakgarða. Leirvík stendur á stallamynduðu landslagi, en elsti hlutinn er fram við sjó. Þar er mjó og hlykkjótt gata, sem nefnist „Commercial Street", og þar eru verslanirnar og alt við- skiftalífið. Sum húsin standa fram í sjó, og með flóði er hægt að steypa sjer til sunds, eða renna færi fram af pöllum og þrepum á þessum traustbygðu grásteinsbygg- ingum. Upphaflega voru húsin bygð þannig til þess að hægt væri að hafa bein skifti við hollensku

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.