Lesbók Morgunblaðsins - 29.10.1950, Blaðsíða 16

tJCSBÖK MORGUNBEAÐSINS
Fyrir 300 árum
1649 krýndur í Kaupmannahöfn Frið-
rik 3. Þá um sumarið fyrir alþing kom
út Henrik Bielke með höfuðsmanns
fullmagt yfir íslandi. Annar herra-
maður kom út með honum, er hjet
Gabriel Acheley, kóngsins secretarius,
sendur af konungi til að taka hollustu-
eiða af leikum og lærðum. Ljet höfuðs-
maðurinn hafa búnað mikinn til Al-
þingis og flytja þangað við og vaðmál
til búðar og gera hana svo stóra, að
þar máttu inni sitja meir en 100 manns.
Hann ljet færa þangað öl, kost og borð
-búnað. Var sagt, að alt þetta mundi
meira en á 100 hestum. Voru þangað
einnig fluttar 3 fallbyssur og enn
nokkrar smærri. Riðu með þessum
herramönnum til alþingis 50 menn út-
lenskir. Er sagt að í mannaminnum
hafi eigi verið svo fjölment alþing sem
þá. Fyrsta daginn eftir að hringt var
til lögrjettu, fóru fram særin. Stóðu
herramennirnir innan lögrjettu, en
biskupar (Þorlákur og Brynjólfur) og
prestar á hnjám á vestra garðinum ut-
an lögrjettu, og sóru allir imdir eins.
Strax þar eftir sóru innan lögrjettu
lögmenn og allir sýslumenn undir eins,
síðan 2 lögrjettumenn og 2 bændur úr
hverri sýslu, allir undir eins. Að því
enduðu var hleypt af 3 fallbyssum.
Síðan að þinglausnum var veisla hald-
in biskupum, lögmönnum, próföstum,
prestum, sýslumönnum, lögrjettumönn-
um, bændum og öllum öðrum, sem
vildu. Var konungsbikar drukkinn og
hleypt af 3 fallbyssum, þá hver einn
drakk. Þóttist enginn muna þvílíkt við-
haft á alþingi sem þá. (Vallholtsann-
áll).
Fyrir 250 árum
Á þessu sumri snemma kom út amt-
maður Christian Múller, af kóng Fride-
rich 4. skikkaður til að taka trúskaps-
eiða á alþingi af andlegum og verald-
legum embættis persónum, ásamt öll-
um jarðeigendum, hvort meira eða
minna ættu í jörðu, hvað er framfór
þann 1. apríl á eyrinni fyrir neðan lög-
rjettuna. Sóru fyrst báðir biskuparnir,
M. Jón Þorkelsson og M. Björn Þor-
leifsson standandi; þar næst allir pró-
fastarnir og þeir sem höfðu fullmakt
SVANAHÓPUR — Svanurinn heflr löngum verið talinn einhver fcgursti og
glæsilegasti fugl á íslandi og syngja allra fugla best. Þess vegna hefir hvað
eftir annað verið fengnir svanir á Reykjavíkurtjörn, til þess að bæjarbúar
gæti haft yndi af því að horfa á þá. En fegurstur er svanurinn þar sem hann
er frjáls úti í fjallanáttúrunni. Þessi mynd er tekin af svanahóp austur hjá
Laugarvatni (Ljósm. Mbl. Ól. K. Magnússon).
hinna forfölluðu, standandi á knjánum
— þá allir prestarnir, standandi á knján
-um. Voru 3 prestar kallaðir úr hverju
prófastsdæmi, þeir höfðu og fullmakt
hinna, sem ekki komu. Síðan lásu sjálf-
ir lögmennirnir standandi sína eiða,
eins og biskuparnir; eftir þá allir sýslu-
menn, standandi á knjánum, þá allir
lögrjettumenn, síðan klausturhaldarar,
umboðsjarðahaldarar og allir jarðeig-
endur, eður þeirra umboðsmenn, hvort
þeir áttu meira eður minna í föstu.
Síðast voru eiðarnir undirskrifaðir af
öllum. Síðast var þrisvar skotið af 3
litlum feldtstykkjum, sem til þess voru
þangað flutt. Á Þingrnaríumessu eftir
miðdegi var gerð veisla helstu embætt-
ismönnum. Ekki hefur verið fjölmenn-
ara alþing í manna minnum (Fitja-
annáll 1700).
Dugghola.
Fjallvegur er milli Bolungarvíkur og
Súgandafjarðar yfir Gilsbrekkuheiði.
Á Gilsbrekkudal er dæld nokkur er
Dugghola heitir. Þarna endaði einu
sinni á sorglegan hétt ævintýri gleði
og ánægjustunda og lifa um það sagn-
ir í Súgandafirði. Einhverju sinni fór
18 manns úr Önundarfirði og Dýrafirði
til jólafagnaðar að Hóli i Bolungarvík.
Þar á meðal var presturinn á Söndum
og dóttir hans. Ferðin norður gekk vel
og að loknum fagnaðinum íór fólkið
heimleiðis, en kom ekki fram. Þegar
snjóa leysti um vorið fundust lík allra
í Duggholu og er sagt að presturinn á
Söndum hafi þá enn haldið í hönd
dóttur sinnar. Líkin voru flrlt að
Staðarkirkju í Súgandafirði og greítr-
uð öll í suðausturhorni kirkjugarðsins
í þeim fötum, er þau voru í. Var það
einu nafni nefnt Duggholufólkið. Þarna
er eini staðurinn í kirkjugarðinum,
þar sem vatn safnast, og var því trú-
að að málmur sá, er var í skarti fólks-
ins, drægi vatnið að sjer. Meðal
annars er sagt að á hempuermum
presisdótturinnr frá Söndum hafi verið
18 silfurhnappar. — (Úr Þjóðsögum
G. J.)
Heiðna-Lögberg.
í Ölfusvatnsannál, sem ritaður er af
Sæmundi Gissurarsyni lögrjettumanni
(d. 1762) er talað um Heiðna-Lögberg
á Þingvöllum og bersýnilega átt við
efsta hluta rimans milli gjánna, þar
sem kallað var Lögberg fram yfir alda-
mót. En nú þykjast menn vissir um, að
Lögberg hafi verið á eystra barmi Al-
mannagjár. Getur það ekki verið að
Lögberg hafi upphaflega verið á hraun-
rimanum, en flutt eftir siðaskifti og hið
seinna Lögberg hafi þá verið kallað
Kristna-Lögberg? Örnefnið Heiðna-
Lögberg er ekki talið koma fyrir ann-
ars staðar en í þessum annál.