Lesbók Morgunblaðsins - 29.10.1950, Síða 6

490
LESBÓK MORCUNBLAÐSINS
langstærsta hús bæarins. Og sama
árið var byrjað á því að byggja
nýa hæð ofan á dómkirkjuna og
1848 var hún fullbygð eins og hún
er nú. Þá skrifaði stiftamtmaður
Rentukammeri og fór fram á það
að dómkirkjan fengi nýa dælu,
sem nægði, því að nú væri turn-
inn svo hár, að dælur þær, sem
bærinn ætti, gæti ekki dregið svo
hátt og ekki heldur upp á þak
Latínuskólans. Væri því bæði þessi
hús í voða, ef ekkert væri að
gert.
Rentukammerið sneri sjer til
kirkju- og kennslumálaráðuneytis-
ins um fjárframlög vegna Latínu-
skólans til kaupa á nýrri dælu, en
ráðuneytið svaraði því, að sjer
kæmi skólinn ekkert við. Var þá
leitað til innanríkisráðuneytisins
um að það keypti dælu handa kirkj-
unni. Það skrifar svo stiftamtmanni
veturinn 1849 og segir að dæla,
eins og hann fari fram á að fá,
muni kos^a 600 dali, „en slík út-
gjöld hljóta, eins og nú er ástatt,
að vera alt of mikil, enda þess ekki
að vænta, að ein dæla mundi nægja
ef slys verður“. Bendir það og á,
að þar' sem dómkirkjan sje úr
steini og með helluþaki og standi
mjög afsíðis, þá sje henni ekki svo
hætt við bruna, nema þá af eld-
ingu. Væri þá rjettara að setja á
hana eldingavara.
Svo fór um sjóferð þá.
Fyrsta fjárhagsáætlun bæarins
var fyrir fardagaárið 1848—49, og
þar eru þessi útgjöld til bruna-
mála: Slöngur í sprautur 50 rdl.
Til húss yfir slökkvitól 50 rdl. Til
„slökkvivoða“ 100 rdl. Til viðhalds
tóla og áhalda 50 rdl. Er þetta 100
rdl. meira en ætlað var til gatna-
gerðar. En við þetta mátti þó bæta
launum „vagtarans“, en þau voru
200 rdl. Má á þessu sjá, að það er
ekki svo lítið fje, sem bæarstjórn-
in þá þegar hefir varið til bruna-
mála.
Fyrstu reglur
fyrir slökkvilið
Vilhjálmur Finsen varð bæar-
fógeti hjer 1852. Hann hafði mik-
inn áhuga fyrir því að Revkjavík
kæmi&t í brunabótafjelag dönsku
kaupstaðanna. Vildi hann því gera
alt sem unt var til þess að efla
varnir gegn eldsvoða. Og árið
1855 staðfestir hann fyrstu reglur
fyrir slökkvilið í Reykjavík (7.
apríl). Þá kafði F. E. A. Nielsen
timburmeistari verið skipaður
brunamálastjóri (hjet nú slökkvi-
liðsforingi) og hann samdi þessar
reglur. Eru þá skipulagðar sjer-
stakar slökkviliðssveitir undir for-
ustu brunameistara, sjerstakur
brunaboði útnefndur og sjerstök
húsrifssveit. í reglugerðinni segir
meðal annars svo:
Komi eldur upp skal brunameist-
ari þegar fara til slökkvitólahúss-
ins og sjá um að flokkur hans taki
þá slökkvivjel, sem hann er settur
yfir og flytji þangað sem eldurinn
er. Brunamálameistarinn skal sjá
um að bunukarlar hans sjeu í 2—3
flokkum, sem skiftast á hverja
hálfa stund. Þó brunameistari sjái
að slökkvivjel hans geti unnið
meira gagn á öðrum stað en hún
er á, má hann ekki flytja hana
nema eftir fyrirskipan slökkviliðs-
foringjans. — Bunukarlar og að-
stoðarmenn þeirra skulu einungis
stefna bununni þangað og á þann
hátt sem brunameistari leggur fyr-
ir. — Brunaboðinn skal undir eins
og merki er gefið, fara í þann
þorpshluta, sem sá slökkviliðs-
flokkur býr í, sem þjónar við sömu
vjel og hann, vekja þá og kalla
saman. — Húsbrjótarnir skulu
mæta með þau tól, sem hver ætlar
að hafa, en það verður annað
hvort að vera öxi eða vel skeft
sleggja.
Svo eru sjerstök fyrirmæli um
slökkviliðsæfingar og hlýðniskyldu
slökkviliðsmanna. En ekki hafði
þetta þau tilætluðu áhrif, að vá-
tryggingar fengist fyrir hús í
Reykjavík.
Lieutinant og undirofficerar
Árið 1862 var skipaður nýr
slökkviliðsstjóri, A. P. Wulff versl-
unarstjóri hjá Knudtzon og gegndi
hann því starfi í eitt ár. Á þessum
tíma reyndi hann að koma betra
skipulagi á slökkviliðið en verið
hafði, en það var víst aðallega í
því fólgið, að nú voru skipaðir
„lieutinantar“ og „undirofficerar".
Þá voru hjer enn þessar sömu þrjár
dælur og var við hverja þeirra
skipaður einn lieutinant og 5 und-
irofficerar. Og þegar þessu hafði
verið komið í kring, var farið að
reyna slökkvitækin, en þau voru
þá „hvergi fundin í því ástandi,
sem með fullum rjetti mætti
heimta“. Varð svo þessi hermensku
bragur á slökkviliðinu til lítils
gagns. Ekkert fje var til þess að
kaupa ný slökkvitæki.
Allir bæarbúar skyldaðir
til að vera í slökkviliðinu
Þegar það var ákveðið að bruna-
bótafjelag dönsku kaupstaðanna
tæki að sjer vátryggingar á húsum
í Reykjavík, samdi bæarstjórn
reglugerð um slökkvilið bæarins og
var hún staðfest af landshöfðingja
31. okt. 1874. í þeirri reglugerð
eru meðal annars þessi ákvæði:
Allir bæarbúar, sem til þess
verða álitnir hæfir, að undanskild-
um konunglegum embættismönn-
um og bæarstjórum, eru skyldir til
þjónustu í slökkvilið bæarins frá
því þeir eru 18 vetra, uns þeir eru
fimtugir, nema sjúkleikur hamli.
Slökkvilið stendur undir umsjá
og stjórn eldsvoðanefndar bæarins
eða bæarstjórn hefir yfirumsjón
með því og yfirstjórn.
Aðalstjórnin um umsjón með
slökkvitólum er falin slökkviliðs-
stjóra. Tvisvar á ári skal hann