Lesbók Morgunblaðsins - 08.04.1951, Blaðsíða 14

202
LESBOK MORGUNBLAÐSIN3
kynnast högum Svertingjanna af
eigin sjón og raun.
Þegar heim kom ritaði hann
doktorsritgerð um þessa ferð sína
og fekk heiðursverðlaun fyrir
hana. Tók hann síðan að sjer
kenslu við Harvard háskólann í
Washington, en þangað sækja
Svertingjar kenslu. Varð honum
þar svo vel ágengt að þessi há-
skóli var talinn hliðstæður bestu
háskólum í Bandaríkjunum.
Árið 1938 hlotnaðist honum ríf-
legur styrkur til vísindaiðkana og
notaði hann til þess að stunda fje-
lagsmálaíræði við háskólann í
Chicago, London School of Econo-
mics og háskólann í Höfðaborg í
Afríku. Svo einkennilega vildi til
að hann fekk þá ekki að fara í
land í Höfðaborg fyr en hann hafði
gefið drengskaparyfirlýsingu um
það, að hann skyldi ekki æsa Svert-
ingjana upp gegn hvítum mönn-
um.
Bunche heíir mætt ýmsum öðr-
um móðgunum vegna þess að hann
er Sveríingi. En hann minkast sín
ekki fyrir ætterni sitt. Og hann
þorir óhræddur að horfast í augu
við hvíta menn. Einu sinni var
hann á ferðalagi í járnbrautarlest 1
Bandarikjunum. Þegar hann ætl-
aði að ganga inn í snæðings vagn-
inn, rak þjónninn hann út og sag&
að hann yrði að snæða í öðrum
vagni, sem aðeins væri ætlaður
Svertingjum. Bunche kvaðst eiga
að borða hjer, en honum var harð-
neitað um það. Þá gekk hann aft-
ur til klefa síns. Rjett á eftir komu
tveir Svertingjaþjónar úr snæð-
ingsvagninum til hans og vottuðu
honum virðingu sína fyrir fram-
komu hans. Og ekki þurfti hann
að svelta þann daginn. Annars hafa
Svertingjarnir ekki reynst honum
betur en hvítir menn. Á stríðs-
árunum fekk hann stöðu í utan-
ríkisráðuneytinu sem sjerfræðing-
ur i máleimun nylendnaima í Aí'-
ríku. Þarna í skrifstofunni unnu
nokkrar svartar skrifstofustúlkur
og svartir þjónar. Þeim sárnaði
það óskaplega hvað hann var hátt
settur og vildu gera honum alt til
meins.
Seinna varð Bunche fulltrúi
Bandaríkjanna við stofnun Sam-
einuðu þjóðanna og var „ljeður“
aðalskrifstofu þeirra 1946. En ekki
hafði hann verið þar lengi er hon-
um var falið það starf, er hann
fekk Nobels-verðlaunin fyrir. Hann
var sendur til Palestínu sem full-
trúi Trygve Lie og aðalritari sendi-
nefndar Sameinuðu þjóðanna þar.
Hinn 17. september var Berna-
dotte greifi myrtur. Öryggisráðið
fól þá Bunche þegar í stað að vera
eftirmaður hans og taka að sjer
það vandaverk að miðla málum
í Palestínudeilunni. Og honum
tókst að leysa það hlutverk af
hendi. Eftir sex vikna sáttaumleit-
anir fekk hann komið á vopnahljei
milli Gyðinga og Egypta. Og seinna
kom hann á vopnahljei milli Gyð-
inga annars vegar og Jordaníu og
Libanon hins vegar.
Meðan hann vann þetta þýðing-
armikla starf dundu á honum hót-
unarbrjef daglega frá báðum aðilj-
um. En hann ljet það ekki á sig
fá, og hann geymir öll þessi brjef
til minja. Siðar hefir komið annað
hljóð í strokkinn og foringjar Gyð-
inga og Arabaríkjanna hafa kepst
um að hrósa honum og bera lof á
hann fyrir viturlega málamiðl-
an.
Honum var boðið próíessorsem-
bætti þegar heim kom, en hann
kaus þá heldur að halda áfram
starfi sínu hjá Sameinuðu þjóðun-
um, og því gegnir hann enn. Hann
er aíkastamaður mikill og iðju-
samur, svo að hann hugsar aldrei
um það hvort hann hafi unnið sinn
ákveðna tíma á dag. Hann vinnur
stundum langt fram á nótt. Og
haun velur sjcr samstarísmenn við
sitt skap. Hann vill enga „akta-
skrifara“, sem hugsa um það eitt
að fá mikið kaup og vera skattfrjáls
ir. Hann vill íá menn sem skilja
hve þýðingar mikið verk þeir eru
að vinna. Iiann hefir marga gáf-
aða og mentaða Svertingja þar i
þjónustu sinni. Þeim er það metn-
aðarmál að vinna vel og sýna að
þeir standi hvítum mönnum jafn-
fætis — og það hafa þeir sýnt.
Það var merkur viðburður fyrir
þá, og eins fyrir alla hina svörtu
þegna Bandaríkjanna, þegar
Bunche fekk Nobelsverðlaunin.
Þeir komu hver eftir annan inn í
skrifstofu hans til þess að sam-
gleðjast honum og margir voru þá
svo hrærðir að þeir gátu ekki tára
bundist.
W W W W
Þ
ar óem cldunnn
//
Idu

ÁRIÐ 1790 höfðu ung hjón, John
og Sarah Morris, bygt sjer lítið
bjálkahús skamt frá Saluda í Norð-
ur-Carolina í Bandaríkjunum. Þau.
kveiktu upp eld í húsinu með tinnu,
stáli og púðri. Og þegar eldurinn
fór að loga glatt, tókust þau í hend-
ur og hjetu því að þau skyldu okki
láta eldinn deya meðan þau lifðu.
Þetta var í rauninni heit um það.
að þau skyldu elska hvort annaö
alla ævi. En þau tóku það hók-
staflega og gættu þess að eldurinn
sloknaði aldrei. Og þegar aldur
færðist yfir þau, datt báðum hið
sama í hug: Hví skyldum við ekki
arfleiða börn okkar og barnaborn
að eldinum? Hann skal vera þeim
tákn ástar og trúar, og hann skal
tengja kynslóð við kynslóð.
Síðan þetta var hefir eldurinn
gengið að erfðum í marga liðu. Af-
komcndur þcirra John og Sarah