Lesbók Morgunblaðsins - 18.11.1951, Blaðsíða 10

542
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
skóg. Árangurinn varð síðan sá að
fjársterkt fyrirtæki í Manchester
í Englandi, bygði þarna pappírs-
verksmiðju, sem nú er, eins og áður
er sagt ein af þeim stærstu í heimi.
Við verksmiðju þessa vinna allir
verkam. í bænum, sem ekki vinna
á vegum hins opinbera, eða í þágu
almennings, því um aðra atvinnu
virðist ekki vera að ræða, en verk-
smiðjan mannfrek þrátt fyrir allar
vjelarnar og nútíma tækni.
Það er að sjálfsögðu ekki á færi
leikmanns að lýsa stórri nýtísku
verksmiðju og ætla jeg því ekki að
reyna það, þótt jeg væri svo hepp-
inn að fá að skoða hana, ásamt
fleirum, undir eftirliti umsjónar-
manns. Þó skal þess getið til þess
að gefa nokkra hugmynd um þetta
risavaxna fyrirtæki, að við geng-
um hratt gegnum vjelasalina og
fylgdumst með trjánum frá því að
þau komu að vjelunum og þangað
til þau voru orðin að fullunnum
blaðapappír, og vorum rúman
klukkutíma.
Verkskifting öll og vinnubrögð
eru afar fullkomin og fagmaður á
hverjum stað. Jafnvel þeir sem
ferma skipin, vinna á þann hátt
að ómögulegt er annað en að dást
að þeim handbrögðum. Þarna hafa
Bretarnir tekið upp amerískar að-
ferðir á flestum sviðum. Skipin,
sem flytja trjábútana frá fjarliggj-
andi skógarhöggi, eru gamlir inn-
rásarprammar ,mjög stórir. Losun
þeirra fer fram á þann hátt að sjó
er hleypt í lestarnar, þannig að
trien fljóta svo að „grabbi", sem
sökt er niður, fær ávalt kjaftfylli.
„Grabbi“ þessi, sem ekki er ósvip-
aður kolakrananum í Reykjavík,
skilar síðan trjábútunum í afar-
stórt lón eða tjörn, sem er fyrir
innan uppfyllinguna, en við verk-
smiðjuna sjálfa er svo færiband
niður í lónið, sem flytur trjen að
vjelunum. Vegna þess hve stórt
lónið er, eru spaðar við færibands-
endann sem mvnda straum í lónið,
sem dregur trjábútana að færi-
bandsendanum og síðan taka vjel-
arnar við, sem afbarka þá og þvo.
Þegar timbrið er laust við börkinn
og nægilega hreint, en það virðist
mikið atriði, því stundum er það
tvíþvegið, fer það í kvörn, sem
malar það mjölinu smærri á auga-
bragði.
Við bryggjuna eða rjettara sagt
uppfyllinguna, liggja ávalt skip til
þess að ferma framleiðsluna, jafn-
ótt og hún er tilbúin og verða
stundum að bíða eftir farmi í
nokkra daga. Verksmiðjan fram-
leiðir um 2000 smálestir af blaða-
pappír á sólarhring og hefur aldrei
við, því pappír er eftirsótt vara nú
á dögum, enda orðin afar dýr.Verk-
smiðjan skilar pappírnum í keflum,
sem vega um og yfir 1100 ensk
pund. Þungi hvers keflis er skrif-
aður á umbúðirnar og nákvæmnin
svo mikil að reiknað er upp á Vfe
pund, á svona miklum þunga.
Við lestun á pappírskeflum er
meira hugsað um að láta farminn
komast óskemdan á ákvörðunar-
stað, heldur en að koma sem mestu
1 skipið. Keflin verða að standa
upp á endann og á sljettu, en til
þess að svo megi verða, verður að
smíða lárjetta palla í lestarrúmin,
þar sem skipsíðan bognar inn að
botninum. Þetta orsakar auðvitað
miklu minna lestarrúm, mikla
smíðavinnu og timbur, sem seljast
myndi heima fyrir tugþúsundir
króna, en hjer er það einskisvirði,
eftir að það hefur lokið þessu ætl-
unarverki.
Nú er það svo, að hafnirnar á
norðvestur strönd Nýfundnalands
og norðvestur Nova Scotia í Can-
ada, eru lokaðar vegna ísa nokkra
mánuði ár hvert að vetrinum og
stundum langt fram á vor. Þett'a
er skiljanlega nokkuð misjafnt,
eftir árferði, en pappírsverksmiðj-
an í Corner Brook tryggir sjer
stöðugan rekstur, allt árið, með því
áð safna birgðum til vetrarins, að
sið hygginna búmanna og má sjá
fjallháa viðarkesti við verksmiðju-
húsin.
Mikið er hugsað um öryggi verka
manna og blasa alls staðar við að-
varanir við hinu og þessu, en við
aðaldyrnar er tafla, sem sýnir slys-
in á hverjum mánuði og svo heild-
artöluna yfir árið, sem er að líða
og loks slys fyrri ára og orsakir
þeirra. Taíla þessi ber með sjer
að slysunum hefur stöðugt farið
fækkandi, ár frá ári. Þá er í and-
dyri skrifstofanna „Suggestion
box“, eða brjefakassi, þar sem hver
sem er getur lagt inn miða, með
nýum uppástungum um betri til-
högun á vinnu eða annað varðandi
reksturinn, en einnig gagnrýni á
einu eða öðru og þarf viðkomandi
ekki að láta nafns síns getið frem-
ur en hann vill. Má telja víst að
mörg uppástungan hefur komið frá
óbreyttum starfsmönnum fyrirtæk-
isins, um betra fyrirkomulag, nýar
uppfinningar o. s. frv., því tæplega
hefur öll þessi verklægni og vinnu-
brögð, verið sjeð fyrirfram og bet-
ur sjá augu en auga, segir mál-
tækið.
í Corner Brook er unnið rótt og
dag, í vökum, því ekki dugar að
láta hin dýru skip bíða lengur en
nauðsynlegt er. Það líður því ekki
langur tími frá því að lestarrúm
skipsins eru tilbúin undir farminn
og þar til Katla er fullfermd og nú
er haldið suður á bóginn, til Jack-
sonville og Miami í Florida, en
milli þessara borga á að skifta
farminum „Half and Half“, eins og
Ameríkaninn segir, en báðar þess-
ar hafnir eru einnig ókunnar slóðir,
því þangað hafa aldrei komið ís-
lensk skip og í þeim höfnum hefur
íslenski fáninn aldrei sjest blakta
við hún og þó eru þetta aðeins
áfangar á leið skipsins til enn suð-
rænni staða.