Lesbók Morgunblaðsins - 24.02.1952, Síða 16

92
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Kötluhlaupið 12. okt. 1918.
— Þennan morgun var veður fram-
an af degi hið ákjósanlegasta. Um
hádegisbil fóru allmargir bændur úr
Álftaveri og fleira fólk til lögrjettar,
því þá var rjettardagur. Safnsmenn
allir, 16 að tölu, voru dreifðir um
allan austurhluta Mýrdalssands, vest-
an frá Mýrdalsjökli og austur að Kúða-
fljóti. 7 af þessum mönnum áttu að
safna afrjett Álftverinpa, og nær hann
alla leið norður að Mvrdalsjökli og
norður með honum að austan. í
framleið áttu þessir menn einnig að
smala alla upphaga, milli Leirár og
Ská.lmar, og reka safnið til lögrjettar
(Fossrjettar). — Þegar þeir koma fvr-
ir Hrísneshólma fóru þeir að heyra
nið í vesturátt. í fyrstu var honum
lítill gaumur gefinn, en svo fór hann
smávaxandi, þar til þeir fóru að heyra
óglögga dynki, sem urðu hærri og
hærri, og loks hevrðu þeir drunur
miklar; voru þeir þá komnir svo nærri
rjettinni, að þeir sáu, að þeir menn,
sem þar voru, hlevptu þaðan á hestum
sínum sem harðast. f sama bili sáu
beir að menn þeir, sem vo^u að safna
úthagana, fóru austur alt hvað af tók
og stefndu til Skálmarbæarhrauna.
Duldist þeim nú ekki, að eitthvað
óveniulegt væri á seyði. En svo hag-
aði til, að þeir ráku safnið eftir sand-
lægð nokkurri og voru hraunhálsar
beggja vegna, svo þeir sáu ekkert
til vesturs; en í sama svip varð ein-
um þeirra litið aftur, sá hann þá að
jökulflóð mikið og ægilegt geystist
fram að baki þeim, og brunaði það
fram lægðina milli hraunhálsanna.
Gerði hann þá fielögum sínum aðvart
sem skjótast. Sáu þeir nú bann kost
vænstan að yfirgefa safnið og riða
sem harðast undan hlaupinu. Riðu
þeir nú sem þeir máttu og stefndu
suður á Ljósavatnaháls. Þegar þang-
að kom sáu þeir að hlaupið var kom-
ið austur úr Skáiminni fyrir sunnan
þá; var því eigi fært að halda lengur
þá leið. Brevttu þeir þá stefnu og
heldu nú í áttina til Skálmabæjar-
hrauns, því þar sáu þeir að saman voru
komnir margir menn á skeri einu í
vesturbrún hraunsins, og þeystu á
fleygiferð yfir skurði og læki. Mátti
FEGURSTA FJALL Á VESTFJÖRÐUM. Norðan við mvnni Súgandafjarðar rís
fjallið Göltur, svipmikið og tígulegt. Er hann talinn Iangfegursta fjall á Vest-
fjörðum, þar sem hann gnæfir fremst á nesinu eins og rambyggður kastali,
hlaðinn upp alla leið svo að úthafið brýtur á fæti hans. Nokkuð tilsýndar getur
honum og svipað til heljar mikils hafnargarðs og er þá gnípa f jallsins eins og viti
fremst á þeim garði. Þegar landmælingamennirnir voru þarna á ferðinni, hlóðu
þeir vörðu efst á Gelti og reistu bar stöng með hvítum fána. Blakti þessi hvíti
fáni þar yfir kastalanum um nokkurt skeið, en er nú horfinn. Eins og sjá má
hér á myndinni eru engar skriður framan í f jallinu, heldur eru hin hörðu berglög
þar hvert upn af öðru eirs og hlaðin af tröllahöndum í hálfhring upp á móts
við f jallsöxlina, en þar yfir gnæfir svo tindurinn með ávölum skriðum og kletta-
borg efst, sem ber við himin. — Handan við fjallið er bærinn Keflavík, sem fyrr-
um var einn af afskekktustu bæjum hér á landi. Sá bær telst til Súgandafjarð-
ar (eða Suðureyrarhrepps). Leiðin þangað lá undir Gelti og var ekki fær nema
með fjöru. Nú er kominn viti í Keflavík og þar hefur verið byggt íbúðarhús
handa vitaverði, svo að Keflavík fer ekki í eyði héðan af.
(Ljósm. Guðmundur Ágústsson).
nú varla á milli sjá hvort þeim eða
hlaupinu mundi veita betur. Þó náðu
þeir hraunbrúninni áður en hlaupið
skall á henni, en svo var það nærri
komið, að bað fell yfir slóð þeirra svo
sem 40—50 metra frá hraunbrúninni.
Þessu næst heldu beir til þeirra manna,
er safnast höfðu í skerið; voru þar bá
komnir allir safnmennirnir, op einnig
þeir menn, er eigi höfðu komist fram
yfir Skálm. Urðu menn harla fepnir
er engan vantaði. (Úr skýrslu Gísla
Sveinssonar sýslumanns).
Gleymdist að húrra.
Alþingi kom saman 1. júlí 1871, og
var hið 13. í röðinni. Konungsfulltrúi,
Hiimar Finsen, hélt ræðu og lýsti yfir
því í nafni konungs, að þingið væri
sett. En nú brá svo undarlega við að
enginn reis á fætur til að hefja
húrra fyrir Kristjáni konungi 9. og
óska honum langra lífdaga. — Hafði
það þó jafnan verið fastur siður áður
¥
að hylla konung um leið og Alþingi
var sett. Konungsfulltrúi beið nokkra
stund eftir húrrahrópunum frá þing-
mannabekkjunum, en það kom ekki,
og þá skoraði hann á aldursforseta að
standa fyrir forsetakosningu. — Jón
Guðmundsson segir í „Þjóðólfi" að ekki
hafi það verið að yfirlögðu ráði að
Jpngmenn „húrruðu" ekki, heldur hafi
það verið gleymska. Hitt mun sönnu
nær að ætla að eitthvað hafi þetta
staðið í sambandi við að hin illræmdu
Stöðulög er sett voru 2. janúar þetta
ár. —
Sælubú.
Um árið 1100 stofnuðu þau hjónin
Tanni og Hallfríður sælubú að Ferju-
bakka við Hvítá í Borgarfirði, þar sem
mikil umferð var, og lögðu svo fyrir,
að sá maður, sem þar býr, skuli „ala
alla þá menn, er hann hyggur til góðs
að alnir sé“. Sh'kt þótti vænlegt til
sáluhjálpar. — (ísl. fornbr.s.)