Lesbók Morgunblaðsins - 16.03.1952, Blaðsíða 4

128
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
lán úr bæjarsjóði 1842 til þess að
kaupa mylnuna. Átti hann að mala
tunnuna fyrir 3 mörk, ef hann fengi
lánið vaxtalaust, en mætti taka 4
mörk ella. Úr þessu hefur líklega
ekkert orðið.
Bernhöft hefur ekki átt myinuna
nema í nokkur ár. Síðan eignast
hana Jóhannes Pálsson í norður-
bænum í Hólakoti. Hann var síðan
kallaður Jóhannes malari, en hann
fékkst og við úrsmíði og gerði við
úr og klukkur bæjarmanna, því að
þá var enginn úrsmiður hér. Jó-
hannes var talinn sómamaður og
hann rak malaraiðnina til æviloka.
En þegar hann féll frá voru dagar
vindmylnunnar taldir og mun hún
hafa verið rifin um 1880. En þar
sem hún stóð liggur nú Garða-
stræti.
EKKI var Knudtzon hættur við að
reka vindmylnu enda þótt hann
hefði selt Hólavallarmylnuna. Nú
sækir hann um lóð fyrir ofan tún-
garð Arnarhóls til þess að reisa þar
nýja mylnu. Byggingarnefnd leizt
ekkert á þetta. Hún vildi ekki hafa
vindmylnu svo nærri Arnarhóls-
tröðum, því að gauragangurinn í
henni mundi fæla alla hesta, sem
þar færi um. En Knudtzon var
ákveðinn í því að reisa mylnuna
og varð það þá að samkomulagi
að láta hann fá lóð fyrir ofan Þing-
holt, þar sem síður væri hætta á
að hún yrði umferðinni hættuleg.
Sýnir þetta að þá hefur engum
komið til hugar að Bakarastígurinn
mundi verða aðalvegurinn niður í
bæinn.
Þarna reisti nú Knudtzon nýja
mylnu, stórt og mikið hús, sem setti
svip á öll Þingholtin. Hollenzka
mylnan var hún kölluð í daglegu
tali. Yfirsmiður var danskur, Birch
að nafni. Hann var risi að vexti.
Þess vegna segir Gröndal að myln-
an sé sterkbyggð og gnæfi yfir allt
eins og Birch.
Það er ekki gott að segja hvers
vegna Knudtzon finnur upp á því
að reisa þessa nýju mylnu og setja
hana þarna rétt hjá bökunarhús-
inu, sem hann hafði selt Bernhöft.
Hann vissi að hin mylnan gekk illa
og tvær mylnur gátu alls eigi haft
haft nóg að starfa hér í bænum.
En Knudtzon var einkennilegur í
mörgu og þess vegna er honum lík-
lega ekki gert neitt rangt til þótt
gizkað sé á, að hann hafi ætlað að
græða á þessari mylnu með því að
neyða Bernhöft til að kaupa hana.
Það var auðvitað ólíku þægilegra
fyrir bökunarhúsið að hafa mylnu
rétt hjá sér í stað þess að flytja
korn og sækja mjöl vestur á Hóla-
völl. En hafi svo verið, þó stóðst
Bernhöft freistinguna, og keypti
ekki.
Knudtzon fékk danskan malara
til þess að sjá um mylnuna. Hét
hann H. J. Ohlsen. Eftir eitt ár var
Knudtzon uppgefinn á þessu og
seldi Ohlsen mylnuna, en hann gat
ekki rekið hana nema árið og seldi
hana þá G. Ahrens timburmanni.
Þessi Ahrens var þýzkur, ættaður
frá Mecklenburg. Hann var kvænt-
ur íslenzkri konu og meðal barna
þeirra var Ágústa, er átti Erlendur
Árnason snikkari, og voru þau for-
eldrar Einars Erlendssonar húsa-
meistara. Ahrens var dugnaðar-
maður og vel liðinn. Hann byggði
tvílyft íbúðarhús við lækinn, fyrir
réttum 100 árum (1852), en seldi
það Helga biskupi Thordersen 1856;
þar er nú verzlun Ingibjargar
Johnson. Ahrens rak mylnuna af
miklum dugnaði, en hann lézt á
bezta aldri 1860, aðeins 41 árs.
Árið 1869 eignuðust þeir Einar
Jónsson snikkari og Guðmundur
Jóhannesson smiður mylnuna og úr
því fór rekstur hennar að ganga
skrykkjótt og borgaði sig illa. Var
þá um langt skeið íbúð á neðsta
gólfi. Þar bjó t. d. um mörg ár
Rannveig Jóhannesdóttir og var þá
alltaf kölluð Rannveig í mylnunni.
Hún giftist síðar Eyþór Felixsyni
kaupmanni.
Síðan eignaðist Jón Þórðarson
kaupmaður mylnuna. Þá gat ekki
borgað sig lengur að mala korn,
því að nú fluttu allar verzlanir inn
rúgmjöl. Árið 1892 lét Jón taka af
henni vængina og stóra húfu, sem
var efst á henni og notaði mylnuna
síðan sem geymsluhús um tíu ára
skeið. Svo lét hann rífa hana árið
1902 og þar sem.hún hafði staðið
reisti hann tvílyft hús, er enn
stendur á horni Bankastrætis og
Ingólfsstrætis. Þar með var vind-
mylnuöldin liðin hér í bæ.
í SAMBANDI við þessa frásögn
þykir rétt að minnast hér ofurlítið
nánar á „gamla Bernhöft“, fyrsta
bakarameistarann á íslandi.
Hann var 37 ára gamall er hann
kom hingað. Með honum kom bak-
arasveinn, sem Johan E. W. Heil-
mann hét, og er af honum komin
Heilmannsættin hér í bæ. — Þessi
Heilmann kvæntist aldrei en vann
hjá Bernhöft þangað til hann dó í
apríl 1870 og hafði þá arfleitt hús-
bónda sinn að aleigu sinni, 5350
rdl. Bernhöft var talinn efnalítill
er hann kom hingað, en með fram-
úrskarandi dugnaði efnaðist hann
vel og var jafnan vel metinn borg-
ari í bænum.
Sama árið sem hann keypti bök-
unarhúsið kom hingað þýzk kona
til þess að ferðast um landið. Hún
hét Ida Pfeiffer. Kom hún með
verzlunarskipi Knudtzons í Hafn-
arfjörð og hafði Knudtzon vísað
henni á Bernhöft um allan farar-
greiða. Dvaldist hún í húsum hans
á meðan hún var hér og getur ekki
nógsamlega lofað alúð hans og
hjálpfýsi.