Lesbók Morgunblaðsins - 06.11.1955, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
619
Einkennilegt fólk
sem heSdur fast við forna siði
var að leggja á stað frá New
Jersev til þess að heimsækja
frændfólk mitt í Lancaster í Penn-
svlvaníu. Þá sagði kunningi minn
við mig: „Það er eins og að koma
í annað land að koma til Lancaster.
Þeir eru skrítnir þessir Amish.“
„Amish?“ át ég eftir, því að ég
vissi ekki hvað hann átti við.
„Já, þú hefur sjálfsagt aldrei
heyrt þeirra getið,“ sagði hann.
„Og þeir eru heldur ekki gefnir
f-Trri-r frpriQ cpr from. T^ptfq pf
nnMninLii*. fm/i «Wi1T< OOTV> Vr»TT|
fvn’w',,r
að pín« no qðn’r til hess að peta
verið frjálsir menn og mega halda
háttum sínum. William Penn út-
vegaði þeim land í Pennsylvaníu.
Og enn í dag sitja þeir þar sem
fastast og fylgja sömu lífsreglum
og forfeður þeirra. Þeir eru á móti
öllum nýungum og framförum.
Flestir þeirra eiga heima í grennd
við Lancaster og mjög fáir hafa
fluzt burt úr héraðinu.“
Ég gat tænlega trúað þessu.
Hvernig mátti það ske, að hér í
miðri Ameríku. bar sem framvind-
an er svo ör. að nokkrir menn pæti
tiolfiiíi foqf viA QÍSi forfpðra QÍnnp‘>
Það eru pkki nema svo sem 240
km. frá heimsborpinni New York
til Lancaster. En þó hafði kunn-
ingi minn rétt að mæla.
Ég rakst, fvrst á Amish-menn í
stórri verslun í Lancaster. Þetta
voru háir menn, dökkir á brún og
brá og mjög alvarlegir. Fatnaður
þeirra var einfaldur og dökkur og
stakk mjög í stúf við inn glæsilega
|"'1REIN þessi birtist nýlega í
^ „Chambers Journal“ í
borg og er eftir mann, sem hafði
farið í fundaferð vestur um haf.
fatnað, sem var á boðstólum í búð-
inni. Konurnar eru í skósíðum pils-
um sem hvlja alveg ullarsokkana
þeirra og upphá hneppt stígvél.
Þegar bær fara út, hafa bær yfir
cír qíoI pðs svarta skikkúi. en á
V>pc*r* cTrfPSor icjtóvq
I-TT''V* ^ ffo onm V*1 V*"1 H v*> i r pnit
V.nVnnn VTv-icfn cVnT*frrrí»>í Vjn-fp
hær. ekkí einu sinni töhir né
hnappa. Karlmenn eru í heima-
unnum vaðmálsfötum, dökkum að
lit, og með flata hatta á höfði.
Börnin eru nákvæmlega eins
klædd og fullorðna fólkið, og bún-
ingurinn setur á þau alvarlegan
revnslusvip.
Amish-menn stunda fvrst og
fremst landbúnað og rækta aðal-
lega tóbak, ekki þetta fína Virgin-
íutóbak, heldur gróft tóbak, sem
aðallega er notað til þess að vefia
utan um vindla, Þeir em með efn-
n^ncfii V»í»T-*/^irp-| { /^moríVil pn/^o
'U/,4-4- Ua'X Viój V>oím o V>oív> ^rílíp
oLLi nntn no-nrv Trálnn v» r\ v/rli7Vn
\ríX JrncVonírm TTn V*pir* prn
m’öv næviusamir. og framúrskar-
and duglegir. Frá þeirra siónar-
miði er lífið starf og starfið líf. Og
við þetta venjast þeir frá barn-
æsku. Ég man sérstaklega eftir
einum dreng, sem var berfættur
að vinna úti á tóbaksakri. Hann
var kominn þangað klukkan sex
um morguninn og þarna hefur
hann unnið látlaust þangað til
klukkan sex um kvöldið. Og þó var
þetta barn.
Samvinna á mikinn þátt í vel-
gengni Amish-manna. Setium svo,
að bóndi þurfi að reisa hlöðu á bæ
sínum Hann gerir þá nábúum sín-
um orð að hjálpa sér, og allir leggia
þá frá sér verk sín til þess að
hjálpa honum. Þeir vita sem sé,
að ef þeir þurfa siálfir að byggja,
þá eiga þeir vísa hiálp allra ná-
granna sinna. Hjá beim er því aldr-
ei um fólkseklu að rmða, og þar eru
engar vinnudeilur.
Frðirinn er einvaldur vfir fjöl-
skyldu sinni. Það sem hann segir,
eru lög fyrir alla aðra. En hér er
ekki r.m harðstjórn að ræða. Ég
kvnntist mörgum fjölskvldum.
Börnin voru glöð og friálsmannleg
na Qvnilpgs augasteinar psbba síns.
Hítt e1” he^dur að hér barf eð halda
vel í taumana til bess að ekki glat-
ist fornar venjur cg fastir siðir,
sem halda þessum kynþætti saman.
Á heimilunum er ekki rafmagn,
ekki miðstöðvarhitun, ekki vatns-
leiðsla. Húsmóðirin má gera sér að
góðu að sækja vatn út í brunn,
hirða um olíulampana og höggva
við í eldinn. Húsmæðurnar vinna
baki brotnu eins og menn þeirra,
myrkranna milli. Þær þurfa auð-
vitað að matbúa og baka brauð, og
þær verða að sauma allan fatnað
á allt heimilisfólkið. Þær hugsa
líka um hænsin og kalkúnana og
hirða ávaxt'>trén í görðunum. Þeg-
ar rn°rlraðcd,>o!>r prn fara bær á
fætur fvrír allar pldir. Þá harf að
plokka hænuunga og hreinsa þá,
baka kökur, búa um smiör og osta,
safna eggjum og aldinum, og koma
þessu öllu fyrir í körfum. Svo er
haldið til markaðsins í Lancester
og hafa þær stálpaðar dætur sínar
með. Á markaðnum koma þær vör-
um sínum fyrir á smekklegan hátt,
Frh. á bls. 625