Lesbók Morgunblaðsins - 13.11.1955, Blaðsíða 1

41. tbL

JHnirpiJiIrI&fe ins
Sunnudagur 13. nóvember 1955
XXX. árg.
Prestur í stríði við hiskupa
gRYNJÓLFUR biskup Sveinsson
var allra manna raunbeztur og
reyndi að koma mörgum fátækum
piltum til manns, ef hann taldi þá
efnilega og gáfaða. Einn af þeim
var Jón, sonur sérr Sigmundar
Guðmundssonar prests að Ásum í
Meðallandsþingum. Virðist svo sem
séra Sigmundur hafi verið svo fá-
tækur, að hann hafi ekki haft efni
á því að kosta son sinn í skóla. En
þá tók Brynjólfur biskup piltinn að
sér og lét hann fá ókeypis skólavist
og uppihald í Skálholti um þrjá
vetur. Mun Jón hafa útskrifazt
vorið 1659.
Um þessar mundir var svo ástatt
að Magnúsi prófasti Péturssvni á
Kirkjubæarklaustri (síðar á Hörgs-
landi) hafði verið bannað að pré-
dika vegna drykkiuskapar hneiksl-
is, og lá við sjálft að hann yrði
sviftur kióli og kalli. En meðan á
þessu máli stóð þurfti að setia þar
aðstoðarprest. Valdi Brvnjólfur
biskup Jón Sigmundsson til þess og
vígði hann nýbakaðan stúdent sum
-arið 1659. Var það annað vinar-
bragð hans í garð Jóns. Þarna var
Jón svo aðstoðarprestur í þrjú ár
og mun hafa haft lítil laun. En á
prestastefnu, sem haldin var að
Eiðum 1663 réð Brynjólfur biskup
því, að Jón Sigmundsson skyldi
taka að sér Eiðaprestakall og þjóna
jafnframt Mjóafjarðarsókn þannig
að hann messaði þar þriðja hvern
sunnudag á sumrin, en eftir hent-
ugleikum á vetrum.* Jafnframt
lofaði biskup Jóni því, að „ef hann
léti þetta vel af komast og hagaði
sér skikkanlega í lifnaði og lær-
dómi“, þá skyldi hann brátt fá
betra brauð. Var þetta með sam-
þykki prófastsins, Vigfúsar Árna-
sonar á Hofi. Hann byggði og Jóni
hálfa jörðina Eiða, sem var eign
hans, en hinn helminginn átti Guð-
rún systir hans, er var gift séra
Eiríki Ketilssyni í Vallanesi.
SÉRA JÓN DÆMDUR
FRÁ PRESTSKAP
Settist séra Jón nú að á Eiðum.
Staðfesti hann svo ráð sitt þá um
veturinn og kvæntist Ragnhildi
eldri, dóttur séra Eiríks í Vallanesi.
Hún var ekkja, hafði áður verið
gift Sigurði Einarssyni frá Njarð-
vík, og er sagt að þau hafi átt mörg
börn. Um sumarið eftir ól Ragn-
* Allt fór í ólestri hjá séra Jóni um
þjónustu í Mjóafirði, og fengu þeir sér
brátt annan prest.
hildur manni sínum barn, og var
ekki liðinn hæfilegur tími frá
brúðkaupinu. Varðaði það þá em-
bættismissi, ef prestar eignuðust
börn með konum sínum of snemma.
Kom þetta mál fyrir héraðspresta-
stefnu, og var séra Jón dæmdur til
þess að missa prestskapinn.
í þessum raunum sínum minnt-
ist hann þess hvílík stoð og stytta
Brynjólfur biskup hafði jafnan
verið sér, og tók það því til bragðs
að fara suður í Skálholt og leita á
náðir hans. Biskup tók honum vel
og Ijúfmannlega og var fús til þess
að veita honum liðsinni. Skrifaði
biskup fyrir hann náðunarbeiðni til
konungs og ráðlagði honum að fara
sjálfur með hana suður að Bessa-
stöðum og biðja höfuðsmanninn að
koma henni á framfæri. Jafnframt
skyldi hann biðja höfuðsmann að
veita sér leyfi til þess að gegna
prestverkum þangað til svar kon-
ungs kæmi. En biskup lét ekki við
þessar ráðleggingar sitja, heldur
skrifaði hann höfuðsmanni með-
mælabréf fyrir Jón, og lánaði hon-
um síðan 50 ríkisdali. Mun það fé
hafa átt að vera til þess gera höf-
uðsmann hlynntari Jóni í tillögum
sínum og liðveizlu. Fór og svo, að