Lesbók Morgunblaðsins - 13.11.1955, Blaðsíða 10

638
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
tekizt að komast alllangt inn í ís-
inn að sumarlagi, en frusu svo
inni. Einstaka skip komst út úr
honum aftur, en flest fórust þar.
Árið 1881 brotnaði „Jeanette“ í
ísnum og bar fórst hinn. hrausti
sæfari Georg Washington De Long.
Sama árið fór Leigh Smith inn í
ísinn á gufuskininu „Eira“, sem
hafði verið smíðað sérstaklega til
þess að bola fangbrösð íssins, en
það sökk á tveimur klukkustund-
um. Siö árum áður hafði austur-
ríska leiðangursskipið. undir stiórn
þeirra Karl Wevorecht og Julius
Paver. brotnað í ísnum, og leiðang-
ursmenn höfðu orðið að yfirgefa
það. Bretar hafa misst mörg skip
í ísnum, þar á meðal leiðangurs-
skip Sir John Franklins ..Erebus"
op .,Terror“. Þá má op nefna . Karl-
uk“, leiðangursskín Vilhiálms
Stefánssonar (1913—18) op rúss-
neska isbriótinn „Tí°iiuskin“, sem
molaðist í ísnum 1933.
Hæet er við ilian leík að komast
með sleða vfir hafbökin, en lítið er
hægt að flvtia á þeim.
Þegar flugvélarnar komu til sög-
unnar, brevttist allt betta. En fvrst
í stað var örðugt að finna lend-
ingarstaði í ísnum og örugga staði
fyrir leiðangra. Það var ekki fvr
en þessar ísevar fundust, að leyst
var úr þeim vandkvæðum.
FVI?«;TA rannsóknarstöðin
í fSHAFI
f ianúarmánuði 1952 var afráðið
að koma uop bækistöð norður í
fshafi. Það fvrirtæki var nefnt
„Proiect Icicle“ og framkvæmd-
imar voru hjá flugstiórninni í
Alaska.
íhTsta verkið var að finna ein-
hveria ísey. bar sem stöðip
verið. Var þá kuhhúgt um bniár
slíkar evar á íshafssvæðimi. Þ^r
var nú fvrst og frem'st evan, sém
fannst 300 mílur norður af Barrow-
höfða, og áður er getið. Hún er
nú nefnd T-l. Hana hafði þá hrak-
ið heim undir Ellesmere-ey. Um
T-2 var ekki að ræða, því að hún
var á leið út úr því svæði, þar sem
rannsóknir skyldu fara fram. T-3
var því valin, enda þótt hún sé
allt að helmingi minni en T-1 og
ekki líkt því eins slétt. Gert var
ráð fvrir bví, að hún mundi vera
svo sem 120 siómílur frá pólnum.
í bvriun mánaðarins flugum vér
frá Ladd Field í Alaska til Thule
á Grænlandi, sem þá var alveg ný
bækistöð flugflotans. Og um miði-
an mánuð lögðum vér á stað til
þess að leita íseyarinnar okkar. Vér
fundum hana á 88 gr. 17 mín. norð-
urbreiddar og 166 gr. 13 mín. vest-
urlengdar. Fengum vér ekki séð að
hún hefði brevzt neitt síðan hún
var liósmynduð árið áður, og ekki
varð betur séð en að auðvelt mundi
að lenda þar á skíða-flugvélum.
Eftir þessar athuganir var flogið
aftur til Thule.
Það var auðvitað nauðsvnlegt
að velia gott og biart veður þegar
lenda skvldi á ísevnni. Og inn 19.
marz, rétt fyrir vorjafndægur þeg-
ar sólin fer aftur að skína á þess-
um norðlægu slóðum, var svo lagt
á stað. Þrjár flugvélar voru í för-
inni, en aðeins ein þeirra skyldi
lenda. Hinar flugu á undan, til
þess að finna ísevna og benda okk-
ur á hana. William D. Old, yfir-
maður flugdeildarinnar í Alaska,
helt að hann léti ekki neina af
mönnum sínum stofna sér í þá
hættuför, er hann þvrði ekki að
taka þátt í, svo að hann slóst í för
með okkur, sem áttum að lenda.
Hátt í lofti var hvass norðanvind-
ur, svo að við urðum að fliúga lágt
alla leið. Skvggni var ekki • gott,
því að móða huldi sólina úti við
sióndeildarhring, en samt var birt-
an svo mikil að ekki sáust stiörn-
ur, og var því ekki hægt að átta
sig á þeim. Var því flogið svo að
segja í blindni, og áttum vér von
á því að leit mundi verða úr eynni,
en svo var ekki.
Þegar á ákvörðunarstað var
komið, var revksprengjum flevgt
út úr flugvélinni til þess að athuga
vindstöðu og vindhraða. Svo var
flogið nokkra hringa í 300 feta hæð.
Allt í einu var eins og kippt væri
í flugvélina. Þó höfðu vængheml-
arnir verið settir á og hraðinn
minkaði óðum. Nokkrum sinnum
voru skíðin látin nema aðeins við
snjóinn, til þess að kanna hvernig
hann væri. Og svo hlammaði flug-
vélin sér niður og staðnæmdist.
Eitt andartak sátum við þöglir og
hreyfingarlausir, alls hugar fegnir
út af því að vera komnir á ákvörð-
unarstað. Svo þustum vér út úr
flugvélinni.
Við áttum þrír að setjast þama
að. En heldur var aðkoman kulda-
leg, hryssingsvindur og allt að 24
stiga frost. Old hershöfðingi leit
í kringum sig, hristi höfuðið og
sagði: „Ég fæ ekki skilið að nokk-
ur maður geti lifað hér. Það er
bezt að við förum allir upp í flug-
vélina aftur og reynum að komast
héðan — ef það er hægt“. En við
vorum allir ákveðnir í því að setj-
ast að, og þá lét hann undan. „Von-
andi verður hægt að sækja ykk-
ur“, sagði hann.
Nú voru sett upp blvs til að leið-
beina hinum flugvélunum, og þar
flevgðu þær niður bensíni handa
flugvélinni og birgðum handa
okkur. Svo kvöddumst við. Flug-
vélin hófst á loft og var brátt
horfin úr augsýn. Við vorum þarna
þrír eftir.
Fvrsta verk okkar var að koma
upp skýli yfir okkur. Við grófum
gröf í snjóinn og settum þar upp
tvöfalt tiald með segldúksbotni.
Síðan hlóðum við snjó utan að því.
Svo fórum við inn og skriðum nið-
ur í svefnpoka. Og að þvi búnu
fórum við að ná okkur í mat. Allt
var beingaddað, en við átum það