Lesbók Morgunblaðsins - 11.03.1956, Page 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
153
Regndansinn (Málverk eftir Indíána).
stéttin, sem fer með alla helga
gripi, fylgist með tímatalinu til
þess að sjá um að hátíðir sé haldn-
ar í réttan tíma, flytja bænir og
dansa. Svo er sú stétt manna, sem
tekur á sig guðagerfi; hún á líka
að sjá um að hátíðir sé haldnar í
réttan tíma, en aðalhátíð hennar
er um miðsvetrarleytið og nefnist
Shalako. Svo er læknastéttin, sem
á að sjá um heilsu manna og held-
ur eina hátíð á ári til þess að
heilsufar haldist gott. Þetta eru
þrjár helztu stéttirnar og sú fjórða
er hermannastéttin. Prestastéttin
er göfugust, en skiítist þó í tvo
flokka eftir virðingum. Oft er sami'
maður í öllum þremur fyrstnefndu
stéttunum. Prestarnir eru helgir
menn, og ein aðalskylda þeirra er,
að þeir mega aldrei reiðast. Þeir
dæma um galdramál, en hafa þó
ekkert framkvæmdavald.
Næst prestastéttinni kemur goða-
stéttin, eða þeir menn, sem taka á
sig gerfi goðanna. Þeir eru í mestu
áliti. Þeir eru kallaðir „kachina“,
og úr þeirra hópi eru svo valdir
„kachina“-prestar og eru æðstir í
hinum yfirnáttúrlega heimi.
♦♦♦
HJÓNABAND og hjónaskilnaður
er talið einkamál. Ef pilti lízt á
stúlku, fer hann heim til iöður
hennar og biður hennar. Hún er þá
látin svara fyrir sig sjálf, og taki
hún bónorðinu, eru þau látin
hátta saman og morgunin eftir
þvær hún höfuð piltsins. Eftir
fjóra daga fer hún í beztu föt sin
og færir móður hans stóra körfu
fulla af hveiti. Þetta er öll við-
höfnin og það vekur ekkert umtal,
þau eru orðin hjón og það er allt
og sumt. Ef þeim kemur svo ekki
saman, þá er auðvelt að skiija.
Vilji konan losna við mann sinn,
ber hmi muni hans út fyrir dyr.
Og þegar hann kemur heim, ser
hann hvermg konnð er, tekur muni
sína og fer heim til móður sinnar.
Hér er það móðurættin, sem ríkir
á heimilunum. Amman og systur
hennar, dætur hennar og dætur
þeirra, eiga húsið og matarforð-
ann. Þær eru allar um eitt mál, og
það breytir engu þótt einhver
þeirra taki bónda sinn á heimilið.
Hann ræður engu þar. Mágar hans,
þótt giftir sé í aðrar ættir, eru
kvaddir til skrafs og ráðagerða, en
ekki hann. Aftur á móti fer hann
heim til móður sinnar, ef þar skal
ráðið einhverjum ráðum, og þar á
hann athvarf ef illa fer, ef konan
skilur við hann eða deyr. Hann
hefur alltaf meiri réttindi á heirn-
ih móður sinnar, eða systur, held-
ur en hann hefur á sínu eigin
heimih, þangað til börn hans eru
uppkomin, en þá fær hann þar
nokkur aukin rettindi sem faðir.
♦♦♦
ÁÐUR en hvítir menn komu til
Ameríku höfðu Indíánar í Mexikó
og á sléttunum í Bandaríkjunum
komizt upp á að brugga áfenga
drykki úr jurtum. Það gerðu Zuni-
menn aldrei. Þeir fyrirlitu þann
sið, að menn skyldi svifta sig ráði
og rænu. Þess vegna hafa þeir og
komizt hja því boh, sem vnski hefur
leitt yfir aðra þjóðflokka Indíána.
Þeir sáu þegar hvernig það fór
með nágrannaþjóðflokkaíia,' og' þá
ákváðu öldungar Zuni, að enginn
maður af þeirra kyni skýldi látk
þann drykk inn fyrir sínar varir.
Því boðorði heíur verið fylgt, e'kki
vegna þess að það væri lagaboð,
heldur vegna hins að það er
heilræði.
i'ilIlJÍV.' 'ii’ i
♦♦♦
DANSINN þeirra Zuni-manna er
ekki til þess að koma sér í tryll-
ing, eins og er hjá flestum öðrum
frumstæðum þjóðum. Dansinum
fylgir alvara, með honum ætla þeir
sér að ná sambandi við náttúru-
öflin. Dansinn er hægur, en þeir
stiga þungt til jarðar allir i senn
og þyrla upp ryki, sem verður að
skýum og úr skýunum kemur regn.
Ef þa rignir undir eins, eru þeir
glaðir, því að þá vita þeir að fram-
ferði þeirra er guðunum þóknan-
legt. Það er staðfesting á því að
dansinn hafi náð tilgangi sínum.
Stundum dansa þeir líka til þess
að örva gróður jarðar, og það gera
þeir með því að láta fótatakið ber-
ast alla leið að innsta kjarna jarð-
arinnar.