Lesbók Morgunblaðsins - 26.08.1956, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
47S
Jarðgöngin
gegnum Alpafjöll
eru nú orðin 50 ára
I7INN fagran vormorgun fyrir 50
árum voru allir íbúar sviss-
neska þorpsins Brigue hjá Simplon-
skarSi, komnir á fætur fyrir allar
aldir til þess að skreyta járnbraut-
arstöðina og láta hana líta sem bezt
út. Þetta var 19. maí 1906 og þetta
var mesti merkisdagur í sögu
Brigue. Þennan morgun átti sem
sé að vígja nýu jarðgöngin, sem
gerð höfðu verið í gegnum Alpa-
fjöll. Fyrsta járnbrautarlestin, sem
. fór um þau, var væntanleg kl. hálf-
tólf og með henni átti Victor
Emanuel III. Ítalíukonungur að
koma, en á járnbrautarstöðinni átti
Forrer, forseti Sviss, að taka á móti
honum.
Réttum 100 árum áður hafði
einnig gerzt þarna merkilegur at-
burður, því að þá var vígður veg-
ur, er Napóleon keisari hafði látið
gera yfir skarðið. Þótti sá vegur
mikið mannvirki, því að skarðið
er 6590 feta hátt. En hvað var þetta
hjá því, er nú hafði gerzt, þegar
komin voru rúmlega 20 km löng
göng í gegnum Alpafjöllin, lengstu
jarðgöng sem til voru í heimin-
um!
Auðvitað voru íbúarnir í Brigue
í sjöunda himni. Hér eítir gátu þeir
ferðast á 20 mínútum yfir til Ítalíu,
í stað þess að vera að minnsta kosti
4—5 klukkustundir að klöngrast
yfir skarðið, og svo var það ekki
fært vegna snjóa nema svo sem
fjóra mánuði ársins.
Járnbrautarlestin kom stundvís-
lega á þeirri mínútu, sem ætlað var.
Henni var fagnað með fallbyssu-
skotum og heiðursvörður her-
manna stóð við stöðina. En á stöðv-
arpallinum stóð Forrer forseti
ásamt öðru stórmenni og fjölda
ungmeya í þjóðbúningum. Ræður
voru haldnar og svo gengu allir
inn í aðalsal járnbrautarstöðvar-
innar og þar var slegið upp dýr-
legri veizlu. Þremur klukkustund-
um seinna lagði lestin á stað aft-
ur, og nú var förinni heitið til
Domodossula í Ítalíu. Með henni
fóru allir hátíðargestir og Ítalíu-
megin var svo haldin önnur stór-
veizla.
----o----
Byrjað var á að gera jarðgöngin
átta árum áður, eða um miðjan
ágúst 1898. Þýzkt verkíræðingafé-
lag, Brandt, Brandau & Co. í Ham-
borg, hafði tekið verkið að sér. Var
ákveðið að byrja skyldi á greftri
báðum megin við fjöllin samtímis,
og skuldbatt félagið sig til þess að
láta göngin ná saman í nóvember
1903. Dagsektir, er námu 5000
svissneskum frönkum, lágu við ef
félagið lauk ekki verkinu á ákveðn-
um tíma.
Þá var ákveðið að grafa aðeins
ein járnbrautargöng og áttu þau að
vera 14 fet og 9 þuml. á breidd í
brautarhæð, 16% fet á breidd ofan
við lestina og 19% fet á hæð. En
samhhða þessum aðalgöngum
skyldi vera önnur minni, 10% fc-t
á breidd og 8 feta há, fyrir aðra
umferð. En gert var ráð fyrir að
stækka þessi göng síðar, svo að
járnbrautarlestir gæti farið sam-
tímis fram og aftur milli landanna.
En til þess að allt væri öruggt, voru
höfð 56 fet á milli ganganna.
Fyrst í stað gekk verkið að ósk-
um og alveg eftir áætlun. En þegar
komið var inn í bergið rúma 5
km. frá Sviss, komu óvæntir erfið-
leikar fyrir. Loftið í göngunum fór
allt í einu að hitna og það hitnaði
stöðugt þangað til það var orðið
127 gráður á Fahrenheit. Verk-
fræðingarnir höfðu búizt við að
mestur hiti í göngunum mundi
verða um 90 stig F. og höfðu út
búið sig með dælur til þess að dæla
köldu loftin niður í göngin. Nú
dugði þetta alls ekki. Verkamönn-
um var ólíft í göngunum fyrir hita.
Seinast varð að grípa til þess ráðs
að flytja ískalt vatn inn í göngin
og dæla því á bergið með stuttu
millibili.
Ítalíumegin urðu önnur vand-
ræði litlu minni. Þegar nokkuð var
komið inn í fjallið, fengu verka-
mennirnir allt í einu yfir sig hol-
skeflur af heitu og köldu vatni,
sem fossaði niður úr sprungum í
berginu. Öll vinna stöðvaðist þegar
í stað og út úr báðum göngunum
brutust fossandi elfur og var vatns-
magnið um 70.000 lítrar á mínútu.
Auk þessara erfiðleika kom og í