Lesbók Morgunblaðsins - 26.08.1956, Blaðsíða 12

480
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
Talsíminn yfir Aflantshaf
eitt af merkustu fyrirtœkjum þessarar aldar
gJARTAN haustmorgun, nánar til
tekið 26. september 1955, varp-
aði skipið „Monarch“ akkerum í
höfninni Oban í Skotlandi. Skipið
var stórt, um 8000 smálestir, en
þessi hafnarstaður er mjög lítill
og hefir ekki átt að venjast heim-
sóknum svo stórra skipa.
Á framþiljum skipsins bakborðs-
megin stóð stórt hvítt tjald. Um
það þyrptust nokkrir forvitnir
blaðamenn, skipverjar og yfir-
menn. Inni í tjaldinu unnu fag-
lærðir menn að því að tengja sam-
an endana á tveimur stálköðlum.
Annar þeirra lá í land frá skipinu,
en hinn lá vestur á bóginn, 2000
mílur neðansjávar, til Clarenville
á Newfoundland.
Eítir nokkrar klukkustundir
höfðu kaðlarnir verið tengdir sam-
an, rafstraumi var hleypt á streng-
inn frá báðum endum, og manns-
rödd barst greinileg og skír þvert
yfir Atlantshafið frá vestri til
austurs.
Þessi dagur, 26. september, varð
merkisdagur í viðskiftalífi nútím-
ans. Þá hafði tekizt að koma á
fyrsta talsímasambandinu yfir At-
lantshaf.
----o---
Vegna þess að strengur þessi get-
ur ekki flutt mál manna nema frá
vestri til austurs yfir hafið, var
nauðsynlegt að leggja annan streng
er flytti mál manna öfuga leið,
svo að hægt sé að talast við yfir
hafið.
Lagning þessa sæsíma hófst hjá
Newfoundlandi 22. júní 1955. En
strenginn varð að leggja í þremur
áföngum. Fyrsti áfanginn var land-
grunnið austan Ameríku, og var
þá komið um 200 mílur til hafs.
Næsti áfangi var þaðan yfir haf-
djúpið, þar til ekki voru nema 500
mílur eftir til Skotlands. Og sein-
asti áfanginn var svo þaðan til
Oban.
Nú í sumar er unnið að því að
leggja strenginn, sem ber tal
manna vestur um haf.
Langt er síðan að mönnum þótti
nauðsyn bera til þess að lagður
væri sæsími yfir Atlantshaf. En
á því voru mörg tormerki og þó
fyrst og fremst það, að mönnum
hafði ekki tekizt að finna upp
streng er dygði á jafn miklu dýpi
og þar er, og gæti flutt mál manna
þessa óraleið. Það var ekki fyr en
1919 að dr. Oliver E. Buckley og
starfsmenn Bell Laboratories tóku
að gera tilraunir um hvernig sá
strengur þyrfti að vera, er dygði
sem talsími yfir Atlantshaf.
En áður en þessum tilraunum
væri lokið, kom þráðlausa firðtalið
til sögunnar. Það var árið 1927. Og
nú var hægt að talast við um all-
í heim, láta rafstraum bera
mannsröddina í lofti þvert yfir
hálfan hnöttinn. Fyrsta árið fóru
fram 2275 samtöl yfir Atlantshaf,
en þetta jókst smám saman. Árið
1937 voru samtölin orðin 59.000 og
árið 1954 voru þau orðin hvorki
fleiri né færri en 1.064.000.
Með þessari ógurlegu aukningu
þrengdist svo um á öllum bylgju-
lengdum, að nú varð mönnum það
ljóst, að aldrei hafði verið meiri
þörf fyrir talsíma yfir hafið.
Eftir miklar bollaleggingar kom-
ust sérfræðingar að því, að bezta
ráðið væri að hafa sæsímana tvo,
annan fyrir tal austur um haf og
hinn fyrir tal vestur um haf. En
þar með var málið þó ekki leyst.
Það varð að finna upp streng er
entist að minnsta kosti 20 ár, og
hann yrði að vera þannig út bú-
inn, að í honum sjálfum væri með
vissu millibili nokkurs konar end-
urnýunarstöðvar talsins, eða út-
búnaður til þess að hækka rödd-
ina og fleyta henni fram til næstu
stöðvar.
Greitt var úr þessum vandamál-
um og árið 1950 var lagður sæsími
milli Florida og Kúba og hann út
búinn á þennan hátt. Reyndist hann
svo vel, að verkfræðingar töldu að
nú væri fengin reynsla er skæri
úr um það hvernig sæsími yfir At-
lantshaf þyrfti að vera. Og svo
var það í desember 1953 að Americ-
an Telephone og Telegraph Co.,
brezka póststjórnin og Canadian
Overseas Telecommunition Corp.,
gerðu samning með sér um að ráð-
ast í fyrirtækið.
----o-----
Strengirnir voru framleiddir
bæði vestan hafs og austan hjá
fyrirtækjum er hafa langa reynslu
um framleiðslu sæsíma. Leiðslu-
vírinn er gildur og er í miðjum
streng, en utan um hann er vafið
þreföldum ræmum af koparþynn-
um. Er það gert til þess, að sam-
bandið rofni ekki, enda þótt leiðslu-
vírinn slitni. Þar utan yfir er þykkt