Lesbók Morgunblaðsins - 24.11.1957, Síða 4
616
LESBÓK MORGUNBLAÐSTN.
sem eigandinn vildi ekki láta það
af hendi vegna þess, hve sjaldgæft
það var.
Um síðustu aldamót var vitað
um a. m. k. 30 egg, svo að þau eru
ekki eins sjaldgæf og haldið var í
fyrstu.
Innbyggjarnir héldu, að fuglinn
lifði ennþá, en væri mjög sjald-
gæfur og ennfremur, að hann væri
svo stór, að hann gæti fellt uxa
með einu sparki. Það er ekkert
undarlegt, þó að þessar frásagnir
vektu endurminningarnar um
fuglinn Rok frá Þúsund og einni
nótt.
Auðvitað er ekkert vitað með
vissu um lifnaðarhætti þessara risa
-strúta. E. t. v. hafa þeir verið
skógarfuglar eins og kasúarinn,
frændi þeirra, en hann er mann-
fælinn og heldur sig í illfæru skóg-
arþykkni.
Móafuglarnir
Á sama tíma og Madagaskar-
strútarnir, lifðu nokkrir stórir,
vængjalausir strútfuglar á Nýja-
Sjálandi. Sumir þeirra voru reglu-
lega risavaxnir. Úr þeim eru til vel
geymdar beinagrindur og meira að
segja hlutir af ham með fjöðrum.
Maoriarnir hafa e. t. v. útrýmt
þeim síðustu, eftir að þeir námu
land á Nýja-Sjálandi.
Stærsta tegundin, sem þekkt er,
var rúmlega 3 m. á hæð. Að ytra
útliti líktist hún strút. Fjaðrirnar
voru mjög langar og minntu tals-
vert á emúafjaðrir. Þær voru brun
-ar með svarta odda. Margar teg-
undirnar hafa án efa haft skraut-
legar fjaðrir á höfðinu.
Ekki hafa menn verið á eitt sátt-
ir um skyldleika þeirra við aðrar
tegundir. Sumir hafa talið þá
standa næst Madagaskarstrútun-
um, en það er þó enginn vafi á því,
að beinagrind þeirra sýnir náinn
skyldleika við kíwífuglana, sem
lifa á Nýja-Sjálandi, en eru miklu
minni og verða aldrei yfir 70 sm.
langir.
Það var 1839 sem fyrst heyrðist
um móafuglinn í Evrópu. Það voru
aðeins nokkur bein, sem komu þá
til London, en skömmu síðar kom
talsvert mikið safn af stærri og
minni beinum.
Það fékkst lýsing af útliti fugls-
ins hjá þeim innfæddu. Auðvitað
hafði enginn af þeim, sem þá voru
uppi, séð hann, en frásagnimar
um þennan risafugl höfðu borizt
frá einni kynslóð til annarrar
Hann átti að hafa verið svartur
með stór augu og lítið nef, og
beggja vegna við það tvo rauða
húðsepa alveg eins og haninn
Þessi lýsing virðist nokkuð góð mið
-að við þær leifar, sem fundizt
hafa af þessym furðulega fugli, en
það hefir smám saman tekist að
gera sér góða hugmynd um ytra
útlit hans, jafnóðum og fleiri fund-
ir hafa komið fram.
Mörg brot hafa fundizt af eggj-
um móafuglsins, og af þeim er
hægt að sjá, að þau hafa verið um
30 sm. löng og 20 sm. breið.
Að því er bezt verður séð, lifðu
móafuglarnir eingöngu á jurta-
fæðu. Aðalrökin fyrir þessu eru, að
saur þessara fugla hefir fundizt
víða í hellum, og þrátt fyrir smá-
sjárrannsóknir hafa engar dyraleif
-ar fundizt í honum. Einnig finnast
oft steinar úr fóarninu á meðal
beinanna, en það bendir sömuleiðis
á, að fuglarnir hafi verið jurtaæt-
ur, því að það er alkunna að marg-
ir fuglar, sem lifa á jurtafæðu,
gleypa smásteina og sand, til að
hjálpa til við að mylja fæðuna í
fóarninu. Maoriarnir könnuðust
vel við þessa steina, „puua moa“,
eins og þeir kölluðu þá, en það
þýðir eiginlega móamaginn. Þeir
gerðu sér þó ekki rétta grein fyrir
því, hvernig á þessum steinum
stæði, en sagnir hermdu, að for-
feður þeirra hefðu notað steinana
til að drepa fugla með. Áttu þeir
að hafa glætt þá og stráð þeim fyr-
ir fuglana, sem óðar átu þá og drá]
-ust af því.
Það er engum vafa undirorpið
að móafuglarnir hafa lifað þarna
samtímis manninum, því að skurn
af eggjum þeirra hefir fundizt í
gömlum sorphaugum. Einu sinni
hefir líka fundizt egg 1 gröf Maori;
-höfðingja nokkurs. Hefir það sjá
anlega átt að vera nesti til ferðar
innar til annars heims.
Ekki er vitað, að móafuglarnii
hafi lifað annars staðar, en á Nýja
Sjálandi. Nokkrar tegundir lifðu á
norðureynni og aðrar á suður-
eynni.
Það er engin furða með svona
stóra fugla, þótt um þá gangi ýms-
ar sögusagnir. Margir halda t. d. að
þeir séu alls ekki útdauðir ennþá
en hafi aðeins tekið sér bólfesti
inni á miðjum eyjunum á svæðum,
þar sem mönnunum er ekki fært
að ferðast. Þótt vafalaust sé hæg<
að ganga út frá því sem gefnu, að
móafuglarnir séu útdauðir, koma
þó alltaf öðru hverju fram frásagn
ir, sem benda til þess, að móa-
umtal sé ekki útdautt hjá inn-
fæddum íbúum Nýja-Sjálands.
Kaup kaups
Lögfræðingur vaknaði klukkan þrjú
um nótt við það, að síminn hringdi
ofsalega Þegar hann svaraði dundi
við grimmdarleg rödd í símanum:
— Hundurinn yðar geltir svo mikið,
að eg get ekki sofið, og ef þér þaggið
ekki niður í honum undir eins, þá skal
eg .....
— Hver eruð þér? spurði lögfræð-
ingurinn. Þegar hann hafði fengið að
vita það, lagði hann símann á, en hugs-
aði með sér að hann skyldi launa
manninum þetta. Og næstu nótt vakti
hann manninn klukkan þrjú með sima-
hringingu og sagði;
— £g á engan hund.