Lesbók Morgunblaðsins - 24.11.1957, Qupperneq 14

626
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Vatn og tannskemmdir
unni við alls konar skordýr, sem
eru skemmdarvargar. Þeir segja,
að ýmist muni verða hægt að fæla
þau, eða þá að draga þau í stór-
hópum á vissa staði, þar sem auð-
velt verði að ráða niðurlögum
þeirra.
ÞETTA SÝNIR að náttúrhljóðin
má nota bæði til þess að fæla og
hæna að og hefir það sérstaklega
komið í ljós þar sem fuglar eiga í
hlut.
Eins og kunnugt er, safnast
fuglar í garða stórborganna og
verða þar landplága, eins og t. d.
starrarnir í Lundúnum, og þótt
margt hafi verið reynt til að fæla
þá burtu, hefir árangur orðið lítill.
Þá var það að tveimur prófessor-
um í náttúrufræði við háskólann
í Pensylvaniu, dr. Hubert Fringe
og dr. Joseph Jumbe,' kom til hug-
ar að reynandi væri að fæla þessa
fugla með sinni eigin rödd. Hafa
þeir tekið á segulband ýmis
hræðsluóp fuglanna og hefir orðið
mikill árangur af þessu þar sem
segulböndin hafa verið reynd.
Starrarnir hafa flúið bækistöðvar
sínar, og koma ekki aftur þangað.
Þeir prófessorarnir eru sann-
færðir um, að á sama hátt megi
fæla ýmsa aðra fugla, sem valda
tjóni á ávaxtagörðum, berjarunn-
um og ökrum. Og þeir eru einnig
sannfærðir um að á sama hátt megi
fæla alls konar skorkvikindi úr
görðum.
Það hefir lengi verið kunnugt
meðal veiðimanna, að hægt er að
lokka ýmsar skepnur með því að
herma eftir þeim, þar á meðal ýms
-ar tegundir fugla, svo sem krák-
ur, villta kalkúna, villtar endur og
gæsir. Nú er farið að nota eftir-
hermu-segulbönd til þess að kalla
saman dýr á friðlýstum svæðum
þegar snjóþungt er, svo að þeim
verður að gefa.
Þar sem gæsir og aðrir sund-
í VATNI eru yfirleitt ýmis upp-
leyst efni svo sem málmsölt. Stund-
um eru þau til heilsubótar, en þó
getur komið fyrir að þau sé
heilsuspillandi. En þar sem heil-
næm efni vantar í vatnið, er nú
farið að blanda þeim í það áður en
það kemur til neytenda í borgurn,
þar sem allir sitja að sama vatns-
bólinu.
Eitt af þessum efnum er „fluor-
in“. Það er gaskennt frumefni sam-
lagar sig svo að segja öllum efn-
um. Kemur það því aldrei fyrir
að hreint fluorin finnist í jörðinni,
það er alltaf í sambandi við önnur
efni. Þegar nú vatn rennur um þá
staði, þar sem fluorin er í jörð,
leysist nokkuð af því upp og bland
ast vatninu og helzt síðan í þvi.
fuglar eru aldir upp, og eggjum er
klakið út í vélum, verða oft mikil
vanhöld á ungunum vegna þess að
þeir vilja ekki eta. Menn veittu því
þá athugli, að ungamæðurnar hafa
alveg sérstök kallmerki þegar þær
kalla á ungana í mat. Þessi kall-
merki hafa verið tekin upp á segul-
bönd, og þau eru látin kalla á móð-
urlausa unga, og þá fást þeir til að
eta, þótt þeir vildu ekki líta við
fæðunni áður.
„FISKURINN hefir fögur hljóð“,
kvað Bjarni Borgfirðingaskáld i
öfugmælavísum sínum, og þótti
þá auðvitað hin mesta fjarstæða
En nú eru þetta ekki öfugmæli
lengur, því að menn hafa komizt
að því, að fiskarnir hafa „mál“.
Hefir dr. Marie P. Fish nú um 11
ára skeið verið að rannsaka þetta
á vegum sjávarlífs-rannsóknastof-
unnar í Narragansett, og hefir
fundið upp áhald til þess að ná
Er þannig mikið af fluorin í
drykkjarvatni á sumum stöðum.
Árið 1908 kom það upp úr kaf-
inu, að þar sem mikið fluorin er
í drykkjarvatni, þá litast tennur
manna af því og verða dökkar.
Þetta er ástæðan til þess, að í sum-
um byggðarlögum er fólk með
dökkar tennur. Kveður stundum
svo ramt að þessu, að ungar nisp-
ursmeyar láta draga úr sér allar
tennurnar, þótt óskemmdar sé, að-
eins vegna litarins.
En nú hefir það lengi verið
kunnugt að fólki með dökkar tenn-
ur er miklu síður hætt við tann-
skemmdum en öðrum. Og með
rannsóknum hefir komið í ljós, að
það er fluorin að þakka. Það er
engu líkara en að það fluorin, sem
hinum „fögru hljóðum“ á segul-
band og einnig áhald til þess að
útvarpa því neðansjávar.
Flestir hryggfiskar tala með
sundmaganum, sem er fyltur með
lofti, en festur við hrygginn með
mjóum taugum sem eru „radd-
bönd“ fisksins þegar hann belgir
út sundmagann eða dregur hann
saman. Aðrir fiskar láta til sín
heyra með því að gnísta tönnum,
eins og t. d. sköturnar. En hver
fisktegund hefir sinn „málróm“.
Mönnum hefir komið til hugar
að blekkja megi fiskana með þeirra
eigin kalli, og hafa Svíar verið
fremstir í flokki með tilraunir í
því efni. Þær tilraunir virðast ó-
tvírætt benda til þess, að hægt sé
að stjórna göngu fiska, sem vaða
í torfum, svo sem makríls. Má vera
að í framtíðinni geti sjómenn
„teygt“ síldargöngur í net sín, með
því að „kalla“ á þær á „síldar-
máli“.